Szczepionki nie zapobiegają transmisji wirusa? Sprawdzamy

W ostatnich dniach duże poruszenie wywołał komunikat widniejący na stronie spółki Szpitale Pomorskie, głoszący, iż szczepionki nie zapobiegają transmisji wirusa. Fałszywa informacja szybko obiegła media społecznościowe.

Teza:

Szczepionki nie zapobiegają transmisji wirusa.

Nasza ocena:

Fałsz

Więcej o naszym systemie oceniania:

Informacja została udostępniona przez tysiące użytkowników Facebooka, przyczynił się do tego między innymi post profilu „Warto Rozmawiać” Jana Pospieszalskiego.

Nie ulega wątpliwości, że stwierdzenie „szczepionki nie zapobiegają transmisji wirusa” jest całkowicie fałszywe, sugerując, że szczepienia są nieskuteczne w redukcji transmisji SARS-CoV-2 podczas gdy w rzeczywistości redukcja jest znacząca. Nie mamy pewności, dlaczego taka informacja widnieje na stronie spółki Szpitale Pomorskie, jako dotycząca Szpitala Morskiego im. PCK oraz Szpitala Św. Wincentego a Paulo w Gdyni. 14.05.2021 zwróciliśmy się z zapytaniem do rzeczniczki prasowej Szpitali Pomorskich, zaktualizujemy artykuł, gdy tylko otrzymamy odpowiedź w tej sprawie. 17.05.2021 otrzymaliśmy informację, iż rzecznik szpitala otrzymała nasze pytania. Dziś, tj. 21.05.2021 fałszywy komunikat wciąż widnieje na stronie głównej Szpitali Pomorskich.

Szczepionki skutecznie zapobiegają transmisji koronawirusa

Brytyjskie badanie 552,984 gospodarstw domowych wykazało, iż ryzyko zakażenia niezaszczepionych domowników przez osobę zaszczepioną jedną dawką preparatów firm Astra Zeneca oraz Pfizer, było o 38-49% niższe niż w przypadku zarażających osób niezaszczepionych. Z dużą dozą prawdopodobieństwa można założyć, iż w przypadku pełnego zaszczepienia wyniki byłyby jeszcze lepsze. Spadek ryzyka zakażenia potwierdza również badanie ponad 144 tys. gospodarstw domowych pracowników systemu ochrony zdrowia w Szkocji. Należy zauważyć, iż gospodarstwa domowe to szczególnie niebezpieczne miejsca pod względem ryzyka zakażenia, spadki są zatem znaczące.

Obserwacyjne badanie z Izraela (preprint), przeprowadzone na 223 społecznościach również udowodniło, iż proporcjonalnie do zakażeń wśród osób zaszczepionych maleje liczba zakażeń w grupie niezaszczepionej. Badanie potwierdziło, iż osoby zaszczepione szybciej zwalczają infekcję, zatem zarażają znacznie krócej. Ponadto znacząco obniża się zdolność wirusa do replikacji w górnych i dolnych drogach oddechowych, dzięki czemu osoby zaszczepione zarażają „słabiej”. Podsumowując, zaszczepieni zarażają krócej i słabiej od niezaszczepionych, dzięki czemu przyczyniają się do znacznego ograniczenia transmisji wirusa w społeczności.

Badanie z Katalonii potwierdziło, iż kluczowym aspektem w zarażaniu SARS-CoV-2 jest tzw. „viral load”, miano wirusa (czy też wiremia) czyli jego ilość m.in. we krwi i drogach oddechowych pacjenta. Zgodnie z badaniami z Izraela miano wirusa spada czterokrotnie u osób zaszczepionych.

Powyższe badania odnoszą się przede wszystkim do ryzyka transmisji wirusa z osób zaszczepionych na niezaszczepione. W zaszczepionych populacjach ryzyko jest jeszcze mniejsze i według badań odpowiada redukcji zakażeń w grupie zaszczepionej, czyli spadkowi o 90% w przypadku pełnego zaszczepienia preparatami Pfizer i Moderna.

12 maja CDC wydało również nowe zalecenia dla osób w pełni zaszczepionych. Zgodnie z wytycznymi mogą one wrócić do normalnej aktywności bez noszenia maseczek (z pewnymi wyjątkami dotyczącymi przepisów lokalnych), gdyż nie generują poważnego ryzyka transmisji wirusa.

Podsumowanie badań na temat redukcji transmisji koronawirusa znajdziecie poniżej:

Kwestia Seszeli

Zwolennicy teorii, iż szczepienia przeciw SARS-CoV-2 nie działają, podają w ostatnich dniach przykład Seszeli. Kraj ten boryka się obecnie ze wzrostem zakażeń i wprowadził kolejne obostrzenia mimo, iż około 60% populacji otrzymało dwie dawki szczepionki (57% zaszczepiono chińską szczepionką Sinopharm, 43% Astra Zeneką). Jak podaje Reuters 37% osób z niedawnym, pozytywnym wynikiem testu RT-PCR otrzymało dwie dawki szczepionki. 80% osób przyjętych do szpitali w związku z COVID-19 nie była zaszczepiona.

Władze Seszeli rozważają kilka możliwych przyczyn wzrostu liczby zakażeń. Pierwszą jest słabsze niż wcześniej przestrzeganie zasad DDM (dystans, dezynfekcja, maseczki) przez mieszkańców i huczne świętowanie Wielkanocy. W kraju wznowiono również ruch turystyczny. Ponadto rozluźnienie mogło okazać się przedwczesne, wyszczepienie 61% populacji z pewnością nie zapewnia jeszcze odporności populacyjnej. Podnoszone są również kwestie skuteczności dostępnych na Seszelach szczepionek oraz możliwego wpływu południowoafrykańskiego wariantu koronawirusa.

WHO zajmuje się obecnie tą sprawą, by ustalić przyczyny takiego stanu rzeczy. Stawiane są pytania o skuteczność szczepionek podarowanych Seszelom przez Indie oraz Chiny oraz wysuwane teorie, iż zarówno Sinopharm jak i Astra Zeneca mogły okazać się mniej skuteczne w przypadku wariantów koronawirusa, których obecność podejrzewa się na wyspach.

Przypadek Seszeli jest z pewnością bardzo niepokojący i wymaga pilnego wyjaśnienia, lecz nie potwierdzono, by gdziekolwiek poza tym krajem programy szczepień nie przynosiły efektów.

Nieprawdziwe informacje w “Warto Rozmawiać”?

W poście powielającym fałszywą tezę, iż szczepionki nie zapobiegają transmisji wirusa, Jan Pospieszalski nawiązał również do naszej analizy jego programu z 12 kwietnia.

Redaktor Pospieszalski w ciągu miesiąca od publikacji naszej analizy odniósł się jedynie do jej pierwszego punktu – kwestii rzekomej nieskuteczności programu szczepień. Jak dowiadujemy się z postu na Facebooku:

„Autorzy raportu stwierdzają, że na początku programu stawiam tezę: „Szczepienia nie zatrzymały rozprzestrzeniania się choroby”. Tymczasem można sprawdzić (program dostępny jest na platformie VOD TVP), że powiedziałem: „statystyki pokazują, że szczepienia nie spowodowały oczekiwanego zatrzymania choroby”. Na podstawie statystyk stwierdzam, że rozbudzone przez liczne wystąpienia przedstawicieli rządu oczekiwania nie spełniły się.”

Zarzut redaktora Pospieszalskiego jest zatem typowo semantyczny – kluczowa okazuje się kwestia „oczekiwania” zatrzymania choroby. Redaktor odnosił się do oczekiwań nieokreślonych osób, rozbudzonych przez wystąpienia przedstawicieli rządu. Nie wiemy o czyich oczekiwaniach mówił Jan Pospieszalski. Bez wątpienia jednak, tak jak zaznaczyliśmy w analizie, jest zbyt wcześnie, by oceniać skuteczność polskiego programu szczepień i w kwestii skuteczności szczepionek musimy wciąż bazować na badaniach zagranicznych.

Z takiego sprostowania redaktora Pospieszalskiego wynika zatem, iż zgadza się on z tezą, iż „szczepienia zatrzymują rozprzestrzenianie się choroby”, zauważa jedynie, iż nie zostały spełnione czyjeś oczekiwania. Jeśli redaktor potwierdzi, iż zgadza się z tak postawioną tezą, dokonamy oczywiście odpowiedniej korekty i zaznaczymy to wyraźnie w tekście, by nie wprowadzać naszych czytelników w błąd.

Podsumowanie

Nie ma żadnych wątpliwości, że kategoryczne stwierdzenie, iż szczepionki nie zapobiegają transmisji wirusa jest całkowicie fałszywe. Oczywiście zwykle szczepienia nie są w stanie zapobiec transmisji w 100%, jednak ich skuteczność jest bardzo wysoka zarówno w przypadku transmisji na osoby zaszczepione jak i niezaszczepione. Zrozumiałe są obawy personelu medycznego, który może nie chcieć ryzykować nawet w przypadku ryzyka na poziomie kilku procent, jednak tego typu informacje powinny być przedstawiane możliwie rzetelnie, zwłaszcza przez placówki medyczne. Fałszywe informacje poparte tego rodzaju autorytetem są szczególnie niebezpieczne i jak najszybciej powinny być prostowane. Od naszego zgłoszenia sprawy Szpitalom Pomorskim minął tydzień, fałszywy komunikat wciąż wyświetla się na stronie głównej.

Źródła

Badania nt. transmisji SARS-CoV-2 po szczepieniach:

Zalecenia CDC: https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/vaccines/fully-vaccinated.html

Reuters: https://www.reuters.com/business/healthcare-pharmaceuticals/who-reviewing-seychelles-covid-19-data-after-fully-vaccinated-people-test-2021-05-11/