24 stycznia w programie Konkrety i opinie w TVP Rzeszów udział wzięła między innymi Maria Kurowska, posłanka Solidarnej Polski. Tematem przewodnim audycji telewizyjnej była strategia rządu w walce z COVID-19. Nagranie wypowiedzi posłanki, dotyczącej koronawirusa, zdobywa bardzo dużą popularność w środowisku antyszczepionkowców. W artykule wyjaśniamy manipulacje, których dopuściła się Maria Kurowska.
Czy szczepienia są skuteczne w walce z COVID-19?
Materiał wideo rozpoczyna się od sugestii posłanki Kurowskiej, że zamiast stosowania szczepień przeciwko wirusowi SARS-CoV-2 powinniśmy leczyć chorych na koronawirusa. Podważa również skuteczność szczepień jako środka zapobiegającego ciężkie przechodzenie zakażenia.
Każdego dnia na stronie Ministerstwa Zdrowia możemy przeczytać raport dobowy z aktualnymi statystykami dotyczącymi SARS-CoV-2. Dane z 28 stycznia mówią o 14 453 zajętych łóżkach w szpitalach covidowych oraz o 1 074 respiratorach w użytkowaniu na oddziałach intensywnej terapii. Te statystyki mówią o ciężkich przypadkach.
Nie jest jednak prawdą, że w Polsce nie leczy się lżejszych stadiów choroby. Zgodnie z zaleceniami Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji lekarze przepisują pacjentom leki zgodnie ze stopniem nasilenia objawów choroby oraz fazy rozwoju wirusa. Podobne rekomendacje wystosowała również Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych.
Osobnym problemem służby zdrowia w Polsce jest dostępność do lekarzy, co dokumentuje poniższa grafika przedstawiająca liczbę lekarzy i pielęgniarek w przeliczeniu na liczbę mieszkańców w poszczególnych krajach Unii Europejskiej. Polska zajmuje w tym zestawieniu krytycznie niskie miejsce. Między innymi to właśnie z powodu braku personelu oraz znacznie ograniczonych możliwości systemu ochrony zdrowia, profilaktyka przed zakażeniem SARS-CoV-2 w postaci szczepień powinna być priorytetem w naszym kraju.
Każdego tygodnia Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) publikuje w formie graficznej dane statystyczne dotyczące stopnia zaszczepienia oraz liczby zgonów poszczególnych europejskich krajów. 23 listopada ECDC opublikowało grafikę prezentującą zestawienie procentowego zaszczepienia z liczbą zgonów na 1 mln mieszkańców w państwach w Europie z okresu 14 dni. Widać na nim, że kraje z wysokim odsetkiem zaszczepionej populacji mają jednocześnie mniej zgonów na COVID-19. Poniższe dane są dowodem na skuteczność szczepionek jako zasadnego środka zapobiegającego zakażeniom.
Innym ważnym argumentem przemawiającym za profilaktyką w postaci szczepień są powikłania po przechorowaniu COVID-19. 9 sierpnia w magazynie Scientific Reports opublikowano badanie nad długoterminowymi skutkami zakażenia wirusem SARS-CoV-2. Analizie poddano 47 910 pacjentów (wiek 17–87 lat). Okresem badania powikłań wybrano zakres od 14 do 110 dni po zakażeniu wirusem. Oszacowano, że 80% zakażonych pacjentów SARS-CoV-2 rozwinęło jeden lub więcej długotrwałych objawów. Pięć najczęstszych z nich to zmęczenie (58%), ból głowy (44%), zaburzenia uwagi (27%), wypadanie włosów (25%) i duszność (24%). Poniższa ilustracja przedstawia graficzny raport z procentowego występowania wszystkich długofalowych skutków zakażenia SARS-CoV-2 wśród badanej populacji.
Czy Francja, Australia i Izrael mają największe zachorowania oraz liczbę zgonów?
W 3 minucie fragmentu wideo Maria Kurowska mówi, że krajach takich jak Francja, Australia czy w Izraelu mimo dużego poziomu zaszczepienia notuje się największe liczby zakażeń oraz zgonów.
Manipulacja
Więcej o naszym systemie oceniania:Porównując statystyki udostępnione na portalu worldometers.info dotyczące liczby aktywnych przypadków COVID-19 z ostatnich 7 dni, wyżej wymienione kraje zajęły kolejne miejsca na świecie: Francja – 2. (2 555 092 zakażeń), Izrael – 10. (504 092 zakażeń), Australia – 13. (393 028 zakażeń). Polska w tej statystyce zajmuje 22. miejsce z liczbą 264 058 zakażeń. Warto jednak umieścić te dane w szerszym kontekście, mianowicie w porównaniu z liczbą testów przeprowadzonych na jednego mieszkańca.
Na powyższym wykresie widać, że Izrael, który ma największą liczbę dziennych zakażeń spośród wymienionych państw, jest jednocześnie liderem w przeprowadzanych testach. Wykres ten pokazuje również, że skuteczność wykrywanych zakażeń jest dla tych krajów w przybliżeniu podobna. Można na tej podstawie wywnioskować, że liczba zakażeń w Polsce może być niedoszacowana ze względu na niewielką liczbę wykonywanych tesów w stosunku do wyżej wymienionych krajów.
Analizując statystyki dotyczące liczby zgonów na COVID-19 zsumowane z ostatnich 7 dni, omawiane kraje zajęły kolejno: Francja – 7. (1 878), Polska – 11. (1 311 zgonów), Australia – 23. (489 zgonów), a Izrael – 43. (125 zgonów). Jak widzimy Polska ma w tym zestawieniu w liczbach bezwzględnych 10 razy więcej zgonów niż Izrael, ponad dwa razy więcej niż w Australii oraz o 1/3 mniej niż we Francji. Również tę statystykę należy zinterpretować w kontekście postępowania fali wariantu Omikron, który dotknął poszczególne kraje w różnych odstępach czasowych.
Powyższa grafika przedstawia krzywe średniej siedmiodniowej liczby zakażeń oraz liczby zgonów w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców. Jak widzimy, Francja jest na samym szczycie zakażeń, Australia oraz Izrael na fali opadającej, tymczasem w Polsce liczba zakażeń dopiero zaczyna wzrastać. Jednak ważniejszą statystyką od liczby zakażeń jest liczba zgonów. Drugi wykres jasno pokazuje różnicę w tej statystyce w Polsce w porównaniu do Francji, Australii i Izraela. Dlatego interpretując statystyczne dane, aby była to rzetelna ocena, powinniśmy oceniać statystyki danych epidemicznych w szerszym kontekście.
Poniższe zestawienie przedstawia stopień zaszczepienia omawianych krajów. Widać na nim, że Izrael ma jedynie 65% w pełni zaszczepionej populacji, co może tłumaczyć dużo wyższą liczbę zakażeń w przeliczeniu na 1 mieszkańca w porównaniu z Francją i Australią. Przy podobnym udziale osób zaszczepionych tych dwóch krajów, różnicę w rozciągłości fali można wytłumaczyć tym, że w Australii trwa lato, zatem panują gorsze warunki do rozprzestrzeniania się wirusa w stosunku do sezonu zimowego we Francji.
Jak widzimy, ocena danych epidemicznych nie jest łatwa. W ich analizie musimy wziąć pod uwagę wiele czynników takich jak profilaktyka w postaci szczepień, dostęp do opieki medycznej, zagęszczenie ludności czy kultura społeczności i skłonność obywateli do przestrzegania obostrzeń. Dane dotyczące liczby zgonów liczone od października do końca stycznia jasno pokazują, że to Polska miała najwięcej zgonów w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców w porównaniu z wymienionymi przez posłankę Kurowską państwami.
Kto uczestniczył w wysłuchaniu publicznym tzw. ustawy Hoca?
W 4 minucie filmu pani poseł mówi o wysłuchaniu publicznym ws. projektu ustawy dotyczącego prowadzenia działalności gospodarczej w czasie COVID-19, który od jej autora nosi roboczą nazwę ustawy Hoca. Spotkanie miało miejsce podczas komisji zdrowia 5 stycznia 2022 roku.
Manipulacja
Więcej o naszym systemie oceniania:Mimo iż wysłuchanie miało charakter spotkania online, to liczba jego uczestników była ograniczona. Zabrakło miejsca dla przedstawicieli zawodów medycznych oraz ekspertów. Zaproszenie otrzymał prof. Andrzej Matyja, prezes Naczelnej Izby Lekarskiej, jednak na znak protestu i solidarności ze środowiskiem medycznym, postanowił ograniczyć swoje wystąpienie do formy pisemnej. W wydanym oświadczeniu NIL odniosła się do wysłuchania publicznego:
Zdaniem Prezesa NRL ich udział został uniemożliwiony przez zmasowany sposób zajęcia miejsc przez osoby głoszące tezy niezgodne z aktualną wiedzą medyczną i osiągnięciami medycyny.
W ocenie Prezesa Andrzeja Matyi opinie dotyczące kwestii medycznych miały wątpliwą wartość merytoryczną i trudno jest w jakikolwiek sposób z nimi polemizować. Stwierdzenia negujące osiągnięcia współczesnej medycyny i porównujące je do zbrodniczych eksperymentów na ludziach nie zasługują na poważne traktowanie w sytuacji, kiedy dane statystyczne dotyczące zgonów i zakażonych pacjentów korzystających z pomocy aparatów podtrzymujących oddychanie, wskazują, że wśród najciężej chorych osoby zaszczepione stanowią zaledwie ok 20%.
Wśród zaproszonych osób głos zabrały znane postacie z antyszczepionkowego środowiska. Byli to m.in. Grzegorz Płaczek, Justyna Socha, Kaja Godek, Paweł Nogal i Katarzyna Tarnawa-Gwóźdź ze Stowarzyszenia Prawników Głos Wolności, Katarzyna Ratkowska i Piotr Witczak. Swoich przedstawicieli miało również Polskie Stowarzyszenie Niezależnych Lekarzy i Naukowców, którzy podważają skuteczność szczepień nazywając je eksperymentami genetycznymi, a przewodnicząca PSNLiN same szczepionki na SARS-CoV-2 określa „szczypawkami”. W imieniu tego stowarzyszenia na komisji wystąpili Dorota Sienkiewicz oraz Iwona Wrodycka-Żytkowska.
Przy tak tendencyjnie dobrane gremium wysłuchania, nie powinno zatem dziwić, że „nikt nie opowiedział się za szczepionkami”.
Jednak i to okazało się nieprawdą, ponieważ w kontrze do stanowiska antyszczepionkowców w temacie szczepień było wystąpienie (str. 20 stenogramu) Roberta Lisickiego, dyrektora departamentu pracy w Konfederacji Lewiatan, który w następujący sposób skomentował szczepienia przeciwko SARS-CoV-2:
Rok temu uzyskaliśmy w końcu skuteczny instrument przeciwdziałania rozpowszechnianiu się, czyli szczepienia, a tak naprawdę w Polsce nie wypracowaliśmy skutecznych rozwiązań w zakresie przeciwdziałania rozpowszechnianiu się SARS-CoV-2.
Czy osoby zaszczepione zakażają się i umierają tak jak niezaszczepione?
W 6:30 minucie filmu pani poseł mówi, że osoby zaszczepione zakażają i umierają tak samo jak ludzie niezaszczepieni.
New York Times opublikował raport na podstawie danych amerykańskiej agencji CDC (Centers for Disease Control and Prevention), wchodzącej w skład Departamentu Zdrowia i Opieki Społecznej. Badanie zostało przeprowadzone we wrześniu zeszłego roku, kiedy dominował wariant Delta.
Pierwszy wykres przedstawia średnią tygodniową liczbę zakażeń wśród osób zaszczepionych oraz niezaszczepionych. 4 września 2021 roku, w fazie spadku fali spowodowanej wariantem Delta, dokonano porównania obu zakażonych grup. Grupa osób niezaszczepionych była sześć razy większa od grupy osób zaszczepionych.
Na drugim wykresie widzimy średnią tygodniową liczbę zgonów wśród osób zaszczepionych oraz niezaszczepionych. Badanie wykazało, że śmiertelność Amerykanów, którzy nie przyjęli szczepienia przeciwko COVID-19, była 12 razy większa niż osób zaszczepionych.
Na podstawie omawianego badania fali zakażeń wariantem Delta w kontekście zaszczepienia populacji w Stanach Zjednoczonych, można jednoznacznie stwierdzić, że szczepienia są skuteczną obroną zarówno przed zakażeniem jak i zgonem z powodu SARS-CoV-2.
W Indiach nie potwierdzono skuteczności iwermektyny
W 8:15 minucie materiału wideo Maria Kurowska przywołuje przykład Indii w kontekście skutecznego leczenia wirusa COVID-19 iwermektyną.
Iwermektyna jest lekiem przeciwpasożytniczym i przeciwzapalnym wprowadzonym na rynek w 1996 roku . WHO wydała zalecenie już 31 marca 2021, aby iwermektynę stosować jedynie w testach klinicznych. Od tamtej pory nie wydano nowej rekomendacji w sprawie tego leku. Jeszcze wcześniej, bo w lutym 2021 roku Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji wydała zalecenie, aby nie stosować tego leku do rutynowego leczenia COVID-19 oraz podobnie jak WHO zarekomendowana jego używanie jedynie w celu eksperymentów badawczych. W uzasadnieniu naukowcy z AOTMiT piszą:
Dowody naukowe na skuteczność iwermektyny nie są przekonujące i nie pozwalają na ostateczne wnioskowanie. Jest to lek przeciwpasożytniczy, który hamuje replikację wielu wirusów w tym SARS-CoV-2 in vitro.
Iwermektyna może interferować z lekami hamującymi cytochrom CYP3A4, a w dużych stężeniach może być neurotoksyczna.
W maju 2021 media hinduskie podały informację, że rząd stanu Uttarakhand, Goa oraz Karnataka będzie rozprowadzał tabletki iwermektyny w celu profilaktyki przeciwko zakażeniom, po tym jak władze stanu Uttar Pradesh ogłosiły sukces w rzekomym ograniczaniu zgonów w tym stanie, po zastosowaniu tego leku.
Jednak Indian Council of Medical Research (ICMR) opublikowała wytyczne, według których we wrześniu 2021 roku wycofano rekomendacje do stosowania tego leku w powszechnym leczeniu oraz, tak jak jego polski odpowiednik, zalecała ograniczenie jego stosowania tylko do prób klinicznych.
Poynter Institute badał sprawę, czy stosowanie iwermektyny mogło mieć wpływ na ograniczenie zgonów na COVID-19 w Indiach. O opinię poprosił profesora Lee Rileya, wirusologa z Uniwersytetu Berkeley w Kalifornii. Riley powiedział, że skoro lek nie pomaga w leczeniu koronawirusa, to nie ma żadnego powodu, aby sądzić że może być skuteczny w zapobieganiu tej chorobie. Jak zauważył, w żadnym innym miejscu na świecie nie wykazano, że iwermektyna jest skuteczna w zapobieganiu COVID-19.
12 października 2021 amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) również wydała rekomendację, aby nie używać tego leku w leczeniu SARS-CoV-2.
Inne państwa nie wliczą zgonów z chorobami współistniejącymi do statystyk?
W 8:40 minucie filmu pani posłanka mówi, że Polska ma wysoki wskaźnik zgonów, ponieważ w przeciwieństwie do innych krajów podaje liczbę przypadków zgonów wraz z chorobami współistniejącymi. Postanowiliśmy sprawdzić czy rzeczywiście inne kraje nie uwzględniają w statystykach zgonów chorób towarzyszących zakażeniu SARS-CoV-2.
Stany Zjednoczone
Największą liczbę dotychczasowych zgonów na SARS-CoV-2 odnotowały Stany Zjednoczone. 26 stycznia była to liczba 896 674 zmarłych. Agencja CDC od początku pandemii wlicza choroby zgony z wiodącym COVID-19 wraz z chorobami współistniejącymi do zbiorczych statystyk zgonów na koronawirusa. Cyklicznie publikuje również szczegółowe dane, które choroby towarzyszyły zakażeniu SARS-CoV-2.
Włochy
Również włoski Istituto Superiore di Sanità (ISS) publikuje zgony na COVID-19 wraz z chorobami współistniejącymi. Poniższa tabela pochodzi z raportu ISS z 10 stycznia, w którym na próbie 8436 z wszystkich 138 099 zgonów na ten dzień, podano statystykę chorób współistniejących wraz z podziałem na płeć. Jak widzimy tylko 2.9% osób zmarłych na COVID-19 nie miało w tej grupie żadnych chorób współistniejących (comorbities).
Wielka Brytania
Podobnie brytyjski National Health Service (NHS) publikuje dane zgonów na COVID-19 uwzględniając również te, w których koronawirus nie był jedyną przyczyną śmierci. Listę chorób współistniejących wraz z początkowymi datami ich uwzględniania w raportach, NHS umieścił w dokumencie Q&A.
Australia
Na przeciwnym biegunie covidowych statystyk dotyczących zgonów jest między innymi Australia. Do 26 stycznia kraj ten odnotował tylko 3312 zgonów na COVID-19. Jednak również ten kraj wlicza liczby Podane poniżej statystyki, dostępne na stronie Australian Bureau of Statistics, przedstawiają procentowe ujęcie chorób współistniejących odnotowanych przy zgonach z powodu SARS-CoV-2 zarejestrowane do 30 września 2021 roku.
Nowa Zelandia
Nowa Zelandia bardzo często przywoływana jest jako przykład silnie zdyscyplinowanego społeczeństwa. Niedawno media donosiły, iż premier Jacinda Ardern, ze względu na nowe ograniczenia pandemiczne odwołała swój ślub. Nowa Zelandia od miesiąca odnotowuje dzienną liczbę zakażeń na poziomie 50-70. Dotychczas zaszczepiono 77,7% Nowozelandczyków. Od początku pandemii Covod-19 zmarły w tym kraju jedynie 52 osoby. Z czego, oprócz zakażenia koronawirusem, 36 ofiar SARS-CoV-2 cierpiało na inne choroby współistniejące, które widnieją w poniższej tabeli pochodzącej ze strony internetowej Ministerstwa Zdrowia Nowej Zelandii.
Maria Kurowska nie sprecyzowała, które kraje ma myśli mówiąc o innym niż Polska liczeniu zgonów z przyczyn zakażenia SARS-CoV-2. W naszej analizie wybraliśmy kraje, które cechują się dużą oraz małą liczbą zgonów z powodu zakażenia SARS-CoV-2. Wszystkie te państwa uwzględniają w swoich statystykach również zgony osób cierpiących na inne schorzenia.
Na COVID-19 zmarła tylko jedna osoba jednego dnia?
W 11 minucie filmu pani poseł mówi:
Mamy jedną osobę, która we wczorajszym dniu, która tylko zmarła. No to, to jest pandemia jeżeli jedna osoba na 38 milionów umiera?
Manipulacja
Więcej o naszym systemie oceniania:Pani posłanka odnosiła się do danych na temat zgonów opublikowanych w poniedziałek 24 stycznia tego roku na Twitterze przez Ministerstwo Zdrowia. Były to dane zaraportowane w niedzielę, nie oznacza to jednak, że tego dnia rzeczywiście na COVID-19 zmarła tylko jedna osoba.
Problem opóźnionego raportowania z weekendów był już wyjaśniany podczas pierwszej fali pandemii z 2020 roku. Informacja o zgonie pacjenta musi przejść całą biurokratyczną procedurę, która rozpoczyna się w szpitalu, gdzie zgon stwierdza lekarz i wystawia kartę zgonu, która trafia do Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej. Następnie skumulowane dane ze szpitali, lokalny oddział sanepidu wysyła do Ministerstwa Zdrowia, które przygotowuje całościowy, dzienny raport. Dlatego w celu obserwowania trendu zakażeń bierze się dane z całego tygodnia, dzięki czemu pomija się błędy statystyczne spowodowane biurokratycznym wąskim gardłem w raportowaniu zgonów. 24 stycznia, mimo iż zaraportowano tylko dwa zgony, to średnia tygodniowa wynosiła 220 zmarłych na COVID-19 oraz tych z chorobami współistniejącymi.
Podsumowanie
Posłanka Maria Kurowska powołuje się na statystyki, jednak z jednych wyciąga błędne wnioski, a drugie nagina do prezentowanych tez. Z jednej strony mówi, że lekarze wiedzą jak leczyć, z drugiej wmawia im rzekomą skuteczność iwermektyny, mimo iż nie udowodniono jej pozytywnego wpływu w leczeniu COVID-19 i jej stosowania nie zalecają eksperci. Manipuluje faktem dotyczącym wysłuchania publicznego tzw. ustawy Hoca nie informując o tendencyjnie dobranym składzie zaproszonych gości. Powołuje się na metodologię liczenia zgonów przez inne państwa, ale nie podaje żadnych konkretów. Do pełni obrazu wypowiedzi Marii Kurowskiej należy dodać fakt manipulacji danymi zgonów zaraportowanych z niedzieli, kiedy opinię publiczną poinformowano tylko o 2 zgonach, co posłużyło pani posłance do negowania epidemii SARS-CoV-2 w Polsce.
Źródła:
MZ Polska: https://www.gov.pl/web/rcb/raport-dobowy-covid-19
MZ Izrael: https://datadashboard.health.gov.il/COVID-19/general
ICMR: https://www.icmr.gov.in/pdf/covid/techdoc/Considerations_for_Exclusion_of_IVM_and_HCQ.pdf
ISS: https://www.epicentro.iss.it/en/coronavirus/bollettino/Report-COVID-2019_10_january_2022.pdf
ABS: https://www.abs.gov.au/articles/covid-19-mortality-1
Nowa Zelandia: https://www.health.govt.nz/news-media/news-items/further-information-deaths-associated-covid-19
