W zeszłym tygodniu w mediach społecznościowych zaczęła krążyć plotka, jakoby pojawiło się badanie dowodzące, że osoby zaszczepione mają w swoich nozdrzach 251 razy więcej wirusa SARS-CoV-2 niż osoby niezaszczepione. Dodatkowo autorzy badania mieli rzekomo dojść do wniosku, że w związku z tym osoby zaszczepione są superroznosicielami. Informacja ta rozprzestrzenia się poprzez osoby znane z szerzenia dezinformacji w kwestii pandemii COVID-19, takie jak: grupa OrdoMedicus, Piotr Schramm, Grzegorz Płaczek, Karolina Elbanowska i założone przez nią Stowarzyszenie Rzecznik Praw Rodziców. Fakenews ten był również powielany na łamach serwisu Do Rzeczy i NCzas. Informację tą zdementowały nie tylko portale fact-checkingowe (Reuters i Fakehunter), ale przede wszystkim autorzy cytowanego badania.
Manipulacja
Więcej o naszym systemie oceniania:Naukowcy stanowczo odcięli się od wprowadzających w błąd, nieuprawnionych nadinterpretacji przeprowadzonego przez nich badania. Ich praca nie dowodzi, że osoby zaszczepione mają w swoich nozdrzach 251 razy więcej wirusa SARS-CoV-2 niż osoby niezaszczepione. Badanie porównało poziom wiremii u zakażonych wariantem Delta z przypadkami zakażeń pierwotnymi wariantami z przełomu marca i kwietnia 2020 roku. Szczegółowe wyjaśnienie i rzetelne źródła znajdziecie w dalszej części tekstu.
Źródło fakenewsa
Manipulacja ta powstała za sprawą amerykańskiej organizacji Children’s Health Defense, która jest identyfikowana jako jedno z głównych źródeł dezinformacji w kwestii szczepień. Ich artykuły były wielokrotnie dementowane m.in. przez organizację Health Feedback. Założycielem i przewodniczącym organizacji jest Peter McCullough. To właśnie on jest autorem artykułu, w którym możemy przeczytać:
A preprint paper by the prestigious Oxford University Clinical Research Group, published Aug. 10 in The Lancet, found vaccinated individuals carry 251 times the load of COVID-19 viruses in their nostrils compared to the unvaccinated.
Tłumaczenie:
Preprint autorstwa prestiżowej Oxford University Clinical Research Group, opublikowany 10 sierpnia w The Lancet, wykazał, że osoby zaszczepione przenoszą 251 razy więcej wirusów COVID-19 w nozdrzach w porównaniu do osób nieszczepionych.
W dalszej części tekstu dowiemy się, że szczepionka łagodzi objawy zakażenia, a jednocześnie pozwala zaszczepionym na przenoszenie niespotykanie dużej ilości wirusów bez wywoływania choroby, przez co ma ich przekształcać w bezobjawowych superroznosicieli. McCullough alarmuje również, że zjawisko to może być źródłem szokującego wzrostu zakażeń poszczepiennych w populacjach o wysokim poziomie wyszczepialności. Według autora to zaszczepieni napędzają nowe fale i dlatego epidemia wariantu Delta jest tak groźna. Badanie ma być dowodem na powszechne niepowodzenie szczepień. Jeśli jednak przyjrzymy się pracy, na którą się powołano, sprawa przedstawia się zupełnie inaczej.
Badanie Oksfordzkie
Peter McCullough na łamach The Defender powołuje się na preprint autorstwa oksfordzkiej grupy badawczej OUCRU COVID-19. Poddała ona analizie dane epidemiologiczne dotyczące pracowników służby zdrowia jednego z głównych szpitali zakaźnych w Wietnamie. W badaniu wzięło udział 69 osób, u których uzyskano pozytywny wynik testu na obecność wirusa SARS-CoV-2.
Wiremia (ang. viral load) to ilość lub stężenie wirusa w danej ilości krwi, śliny, śluzu lub innego płynu ustrojowego. Niski jej poziom świadczy o ograniczonej zdolności wirusa do replikacji w drogach oddechowych i sprawia, że osoby o niskim poziomie wiremii zarażają „słabiej”, co redukuje jego transmisję. W badaniu oksfordzkim porównano poziom wiremii wariantu Delta u badanych osób z poziomem wiremii w przypadkach zakażenia pierwotnymi wariantami na przełomie marca i kwietnia zeszłego roku. Wykazano, że był on 251 razy wyższy w przypadku wariantu Delta. Medycy zakażeni Deltą byli zaszczepieni szczepionką AstraZeneka, natomiast dane na temat zakażeń z przełomu marca i kwietnia 2020, z oczywistych względów, dotyczą osób niezaszczepionych.
Viral loads of breakthrough Delta variant infection cases were 251 times higher than those of cases infected with old strains detected between March-April 2020.
Tłumaczenie:
Poziom wiremii w przypadku infekcji wariantem Delta był 251 razy wyższy niż w przypadkach zakażenia starymi szczepami wykrytymi w okresie marzec-kwiecień 2020 r.
Informację tą Peter McCullough przedstawił w krzywym zwierciadle. Prawdą jest, że obie badane grupy różniły się statusem szczepienia. Nieprawdą jest natomiast, że porównano poziom wiremii wariantu Delta u osób zaszczepionych i niezaszczepionych, co sugeruje artykuł. To, co wykazano w badaniu, to fakt, że wariant Delta jest bardziej zakaźny niż pierwotne warianty SARS-CoV-2.
DoRzeczy i NCzas
Tekst zamieszczony na łamach Defendera szybko stał się źródłem kolejnych artykułów. Trzy dni po jego publikacji DoRzeczy przetłumaczyło niemal słowo w słowo artykuł Petera McCullougha. Co ciekawe, źródłem, na które się powołali, nie był artykuł z Defendera, a strona główna repozytorium naukowego. Jest to tak rzetelne, jak publikowanie tłumaczenia dzieł Goethego, jako źródło podając „zbiory Niemieckiej Biblioteki Narodowej”. Zabieg taki można uznać za kamuflowanie źródeł. Tu trzeba przyznać, że Peter McCullough okazał się większą rzetelnością, zamieszczając w swoim tekście chociaż bezpośredni link do badania opublikowanego w tym repozytorium.
Dzień później podobny tekst pojawił się na łamach serwisu NCzas. Tym razem nie powołano się wyłącznie na stronę główną repozytorium naukowego. Oprócz niej w źródłach wskazano na DoRzeczy. Artykuł ten jest jeszcze krótszy niż tekst DoRzeczy, a przekaz został znacznie uproszczony. Jego autor dodaje od siebie kolejną manipulację, przypisując autorstwo błędnych wniosków Petera McCullougha bezpośrednio naukowcom z oksfordzkiej grupy badawczej:
Według naukowców oznaczać to może, iż samo przyjęcie szczepionki może łagodzić objawy infekcji koronawirusem, ale także zmieniać osobę zaszczepioną w tzw. „superroznosiciela”, czyli kogoś kto roznosi wokół siebie znacznie więcej wirusa. Według badaczy możliwe, że to jest właśnie przyczyna znacznych wzrostów zachorowań w społeczeństwach o wysokim wskaźniku wyszczepienia.
Autorzy badania dementują
Na doniesienia te bardzo szybko zareagowali autorzy przytaczanego badania. Na stronie OUCRU opublikowali oni oficjalne dementi, w którym jednoznacznie odcinają się od wprowadzających w błąd, nieuprawnionych nadinterpretacji. Twierdzenie, że ich praca wykazała, że „osoby zaszczepione noszą w nozdrzach 251 razy więcej wirusów COVID-19 niż osoby nieszczepione” określili jako fałszywe. Zwrócili oni uwagę na inne badania mówiące o wyższej zakaźności wariantu Delta i podkreślili, że to właśnie ten czynnik wpływał na opisaną różnicę w poziomie wiremii, a nie status szczepienia.
Similar to data from the aforementioned studies, we showed that Delta variant infections in fully vaccinated healthcare workers were associated with high viral loads, and indeed were 250 times higher than those in people infected with the original strains. The differences in viral load were driven by the ability of the Delta variant to cause higher viral loads; they had nothing to do with the vaccination status of the infected individual. Thus the claim that vaccinated individuals carry 251 times the loads of SARS-CoV-2 in their respiratory tract compared to the unvaccinated people is a misrepresentation of the data.
Tłumaczenie:
Podobnie jak w przypadku danych z wyżej wymienionych badań, wykazaliśmy, że zakażenia wariantem Delta u w pełni zaszczepionych pracowników służby zdrowia wiązały się z wysokim poziomem wiremii i rzeczywiście był on 250 razy wyższy niż u osób zakażonych pierwotnymi szczepami. Różnice w poziomie wiremii wynikały ze zdolności wariantu Delta do wywoływania wyższych wiremii; nie miały one nic wspólnego ze statusem szczepienia zakażonej osoby. Dlatego twierdzenie, że osoby zaszczepione przenoszą 251 razy więcej wirusa SARS-CoV-2 w drogach oddechowych niż osoby nieszczepione, jest przeinaczeniem danych.
Badania opisujące redukcję transmisji SARS-CoV-2
Izrael
Jedną z pierwszych publikacji poruszających kwestię transmisji SARS-CoV-2 wśród osób zaszczepionych były izraelskie obserwacje z 7 lutego oraz inne izraelskie badanie, które ukazało się dzień później. Oba, jak na razie, są dostępne w formie preprintu. Opisują one poziom wiremii w badanej populacji. Pierwsze z nich wskazywało, że osoby zaszczepione co najmniej jedną dawką, po zarażeniu charakteryzowały się redukcją poziomu wiremii nawet do 20%. Drugie również podkreślało znaczącą redukcję poziomu wiremii u osób zaszczepionych.
31 marca 2021 opublikowano również, w formie preprintu, wyniki obserwacji przeprowadzonej na społeczności izraelskiej, która dowiodła, że zaszczepieni co najmniej jedną dawką zarażają krócej i słabiej od niezaszczepionych, dzięki czemu przyczyniają się oni do znaczącego ograniczenia transmisji wirusa w społeczności. W wyniku tego, wraz ze wzrostem wyszczepialności, obserwuje się spadek liczby zakażeń wśród osób niezaszczepionych. Pokazuje to znakomicie, w jaki sposób szczepienia działają ochronnie na całą populację, również tę niezaszczepioną.
5 maja w magazynie The Lancet ukazało się kolejne badanie izraelskie, którego wyniki mówiły o 95,3% skuteczności szczepionki Pfizera w zapobieganiu infekcji SARS-CoV-2, 91,5% w zapobieganiu asymptomatycznej infekcji, 97% w w zapobieganiu rozwoju objawowego COVID-19. Ryzyko hospitalizacji było ograniczone o ponad 97%, a ryzyko zgonu o 96,7%. Skuteczność szczepień w ograniczeniu rozprzestrzeniania się wirusa odbiega w tym badaniu daleko od wyników uprzednio wspomnianych publikacji. Jest ku temu istotny powód – w badaniu z 5 maja, w odróżnieniu od pozostałych, porównywano grupę niezaszczepioną, z grupą zaszczepioną całkowicie (2 dawki).
Wielka Brytania
Dostępne są również dwa brytyjskie badania: jedno na pracownikach ochrony zdrowia i ich rodzinach, drugie na domownikach ponad pół miliona gospodarstw domowych. Oba, jak na razie, są dostępne w formie preprintu. Wykazują one, że w przypadku zarażenia prawdopodobieństwo przekazania wirusa przez osoby zaszczepione jest zdecydowanie niższe niż w przypadku osób niezaszczepionych. Pierwsze z nich mówi ograniczeniu transmisji o 38-49%. Wyniki drugiego były bardzo zbliżone: 40-50%. Wskazują one, że zaszczepieni mogą zarażać nawet o połowę słabiej od niezaszczepionych. Warto też podkreślić, że osoby biorące udział w obu badaniach były zaszczepione co najmniej jedną dawką, co sugeruje, że wyniki te mogłyby być korzystniejsze po podaniu wszystkim uczestnikom z grupy szczepionej drugiej dawki.
Kwestię wyraźnej redukcji transmisji SARS-CoV-2 u osób zaszczepionych omawialiśmy już w lipcu.
Wyższa zakaźność Delty
Powyższe badania zostały jednak przeprowadzone w pierwszej połowie tego roku. Obecnie w zakażeniach dominuje wariant Delta, który charakteryzuje się wyższą zakaźnością. Jak wspomnieli autorzy oksfordzkiego badania, ma to związek z wyższym poziomem wiremii w przypadku osób zakażonych tym wariantem. Badanie z Chin wykazało, że wiremia u osób zakażonych wariantem Delta była 1000 razy wyższa niż u osób zakażonych pierwotnymi szczepami z 2020 roku. Według badania z Singapuru osoby zaszczepione i nieszczepione zakażone wariantem Delta charakteryzowały się podobnym poziomem wiremii, jednak u osób zaszczepionych poziom ten spadał w szybszym tempie.
Autorzy podkreślają, że szczepionki mRNA są wysoce skuteczne w zapobieganiu objawowej i ciężkiej postaci COVID-19 związanej z zakażeniem wariantem Delta i pozostają kluczową strategią opanowania pandemii. Brytyjskie badania prowadzone przez Imperial College London wykazały, że osoby zaszczepione dwoma dawkami miały 50-60% niższe ryzyko zakażenia wariantem Delta. Podobne dane przedstawiło izraelskie Ministerstwo Zdrowia, wskazując, że skuteczność szczepionek w obliczu wariantu Delta wynosiła w lipcu 64%. Dodatkowo nadal bardzo skutecznie (w 93%) chroni przed ciężkimi objawami i hospitalizacją.
Podsumowanie
W cytowanej pracy nie stwierdzono, że osoby zaszczepione mają w swoich nozdrzach 251 razy więcej wirusa SARS-CoV-2 niż osoby niezaszczepione. Badanie dowodzi, że poziom wiremii u zakażonych wariantem Delta był 251 razy wyższy niż w przypadku zakażeń pierwotnymi wariantami z przełomu marca i kwietnia 2020 roku. Autorzy badania stanowczo odcięli się od wprowadzających w błąd, nieuprawnionych nadinterpretacji ich pracy.
Naukowcy z Chin wykazali, że poziom wiremii w przypadku wariantu Delta jest tysiąckrotnie wyższy, niż w przypadku pierwotnych szczepów. Jest to przyczyną wyższej zakaźności wariantu Delta. Według ostatnich badań osoby niezaszczepione i zaszczepione charakteryzują się podobnym poziomem wiremii w przypadku Delty, jednak u osób zaszczepionych poziom ten spada dużo szybciej. Naukowcy podkreślają, że szczepionki są wysoce skuteczne w zapobieganiu objawowej i ciężkiej postaci COVID-19 związanej z zakażeniem wariantem Delta i pozostają kluczową strategią opanowania pandemii.
Jak niejednokrotnie zwracaliśmy uwagę, wielu odbiorców czyta tylko nagłówki przeglądanych artykułów i na ich podstawie wyrabia swoją opinię na rozmaite tematy. W obliczu popularności takiej podstawy, trudno wymagać, by czytelnicy weryfikowali badania naukowe, na które powołują się autorzy artykułów. Obowiązek weryfikacji źródeł spoczywa na redaktorze. Rzetelne dziennikarstwo nie powinno polegać na kopiowaniu tłumaczenia artykułu pochodzącego ze źródła o wątpliwej wiarygodności.
Źródła
Dementi OUCRU: http://www.oucru.org/our-preprint-article-transmission-of-sars-cov-2-delta-variant-among-vaccinated-healthcare-workers-vietnam/
Badanie oksfordzkie: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3897733
Badania Izraelskie: https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.02.08.21251329v1.full.pdf, https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.02.06.21251283v1, https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.03.26.21254394v2,https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(21)00947-8/fulltext
Badania brytyjskie: https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.03.11.21253275v1, https://khub.net/documents/135939561/390853656/Impact+of+vaccination+on+household+transmission+of+SARS-COV-2+in+England.pdf/35bf4bb1-6ade-d3eb-a39e-9c9b25a8122a?t=1619601878136
https://www.imperial.ac.uk/news/227713/coronavirus-infections-three-times-lower-double/
Badanie chińskie: https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.07.07.21260122v2
Badanie singapurskie: https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.07.28.21261295v1
Izraelskie Ministerstwo Zdrowia: https://www.gov.il/en/Departments/news/05072021-03
