27 czerwca, jak poinformowało Dowództwo Sił Powietrznych Ukrainy, rosyjskie bombowce TU-22M3 zrzuciły dwa kierowane pociski rakietowe Ch-22 (ros. X-22) na centrum handlowe Amstor w Krzemieńczuku, miasta w obwodzie połtawskim. Już kilka godzin od tego ataku w internecie zaczęły krążyć fałszywe, prokremlowskie narracje tłumaczące tę agresję. W artykule wyjaśnimy wszystkie tezy rosyjskiej propagandy.
Czy centrum handlowe Amstor było czynne podczas ataku?
Pierwsza popularna narracja podważała funkcjonowanie centrum handlowego w dniu ataku. Opierała się między innymi na informacji dotyczących godzin otwarcia Amstor zawartych na stronie Google.
![Telegram o centrum handlowym w Krzemieńczuku](https://fakenews.pl/wp-content/uploads/2022/06/KJU.jpg)
Przy czym kompletnie pominięto poniższą adnotację dołączoną do wspomnianych danych:
Alert informacyjny
Informacje o tym miejscu mogą być nieaktualne. Zawsze zwracaj uwagę na rzeczywisty stan, który może się szybko zmieniać.
Dodatkowo, celowo użyto wyszukiwarki Google, a nie Yandex. Ta druga cieszy się dużo większą popularnością w krajach rosyjskojęzycznych, wobec czego można spodziewać się po niej większej dokładności. Na poniższym zrzucie ekranu, przedstawiającym dane z obu przeglądarek, zaznaczono różnice dotyczące godzin otwarcia centrum handlowego Amstor. O ile Google informuje, że centrum jest zamknięte na stałe, to wersja z Yandexu podaje do publicznej wiadomości, że centrum jest otwarte w godzinach od 8:00 do 22:00.
![Yandex i Google różnice godzina otwarcia](https://fakenews.pl/wp-content/uploads/2022/06/Amstro-Yandex.jpg)
Dziennikarze BBC dotarli do świadków, którzy potwierdzają, że centrum handlowe w Krzemieńczuku było czynne w ostatnich dniach, czego dowodem jest nagranie wideo na portalu YouTube przedstawiające rodzinne wyjście do Amstor. Widać na nim klientów robiących zakupy, co jednoznacznie wskazuje na to, że centrum było otwarte.
![Klienci w Amstor](https://fakenews.pl/wp-content/uploads/2022/06/Amstor2.jpg)
Inne prorosyjskie narracje wskazują na niewielką liczbę samochodów na parkingu przed galerią. Serwis Bellingcat zaprezentował zdjęcie z podobnego okresu z 2016 roku zarchiwizowane przez Google. Widać na nim, że parking nie zawsze był zajęty. Poza tym warto dodać, że Amstor jest bardzo dobrze skomunikowany, gdyż znajduje się w samym centrum Krzemieńczuka. W pobliżu centrum znajdują się przystanki autobusowe, trolejbusowe oraz stacja kolejowa, dlatego klienci tego domu handlowego często wybierają się na zakupy komunikacją zbiorową.
![Mapa komunikacyjna Krzemieńczuka](https://fakenews.pl/wp-content/uploads/2022/06/mapa-1.jpg)
Nie, pożar ze zbombardowanego składu broni nie rozprzestrzenił się na centrum handlowe
Poza centrum handlowym, które bez wątpienia było celem cywilnym, bombardowaniu uległy budynki przemysłowe w odległości jednego kilometra od Amstor. Siergiej Ławrow, Minister Spraw Zagranicznych Rosji, starał się wyjaśnić zniszczenie centrum handlowego, sugerując, że pożar rozprzestrzenił się po zbombardowaniu rzekomych składów broni znajdujących się w pobliżu.
![NewsFactory o centrum handlowym Amstor](https://fakenews.pl/wp-content/uploads/2022/06/newsfactory.jpg)
Przeczy temu nagranie wideo z kamery przemysłowej, które zarejestrowało moment uderzenia rakiety Ch-22 w budynek handlowy.
Tak, rakieta uderzyła w dom handlowy
Niedługo po tym, gdy film z bombardowania domu handlowego Amstor został opublikowany, na Telegramie pojawiła się narracja, że rakieta nie trafiła w centrum handlowe.
![Wybuch w Amstor](https://fakenews.pl/wp-content/uploads/2022/06/wybuch-1.jpg)
Specjaliści z Bellingcat zlokalizowali miejsce skąd pochodzi nagranie wideo. Na poniższym zdjęciu widzimy obiekty widoczne z obrazu z kamery CCTV, która nagrała moment uderzenia, oraz ich rzut na mapę. Grafika jednoznacznie wskazuje na to, że atak nastąpił na centrum handlowe Amstor w Krzemieńczuku.
![Geolokalizacja wybuchu w Amstor](https://fakenews.pl/wp-content/uploads/2022/06/Bellingcat-lokalizacja.jpg)
Pożar centrum handlowego nie był ukraińską inscenizacją
Kolejną narracją tłumaczącą pożar w centrum handlowym pojawiającą się w prorosyjskich kontach w mediach społecznościowych oraz będąca oficjalną wersją szerzoną przez rosyjskiego ambasadora przy ONZ, było tłumaczenie, że pożar w Amstor został wywołany przez ukraińskich żołnierzy.
![SiostryJasnowidzki](https://fakenews.pl/wp-content/uploads/2022/06/SiostryJasnowidzki.jpg)
Przeczy temu udostępnione wcześniej nagranie wideo z bombardowania. Pomocniczym wątkiem w tej narracji miał być rzekomy brak kobiet na nagraniach z płonącego budynku. Można ten argument łatwo obalić innym nagraniem, nakręconym chwilę po ataku. Widać na nim kobietę na tle dymu wywołanego bombardowaniem.
![Kobieta w Amstor](https://fakenews.pl/wp-content/uploads/2022/06/kobieta-w-Amstor.jpg)
Podsumowanie
Rosyjska propaganda przedstawia wiele oficjalnych i nieoficjalnych narracji tłumaczących atak na kolejny cywilny cel podczas trwającej wojny. Jest to celowe działanie tworzące szum komunikacyjny, którym Kreml stara się zagłuszyć fakty i dowody. Jak podaje BBC, w wyniku rosyjskiego ataku na centrum handlowe Amstor zginęło 18 osób, a 25 trafiło do szpitala.
Źródła
Dowództwo Sił Powietrznych UA: https://www.facebook.com/kpszsu/posts/pfbid032G94dkFcBMbFgF962fSa66DtBRFfX4ddwvnGFmV6b1NYSTaJP6u3rGpEEkM8ypZyl
BBC: https://www.bbc.com/news/61967480
Bellingcat: https://www.bellingcat.com/news/2022/06/29/russias-kremenchuk-claims-versus-the-evidence
Mykhailo Podolyak: https://twitter.com/Podolyak_M/status/1541890875520913408
BBC: https://www.bbc.com/news/av/world-europe-61963598
Shayan Sardarizadeh: https://twitter.com/Shayan86/status/1541883673770876928