18 grudnia na portalu Twitter, użytkownik Antysyst zamieścił grafikę zestawiającą informacje o śmierci trzech, pochodzących z różnych krajów, nastolatków, którzy zmarli z powodu zakażenia koronawirusem. Post ten sugerował, że media, wykorzystując do ilustracji ofiar pandemii zdjęcie tego samego chłopca, przedstawiają nieprawdziwe informacje o ich zgonach. W artykule wyjaśniamy, na czym polega manipulacja w tym fotomontażu.
Wprowadzający w błąd tweet pojawił się również wielokrotnie jako screen na Facebooku.
Ten sam fotomontaż krążył wśród wielbicieli teorii spiskowych już w kwietniu 2020 roku. O sprawie pisał portal FactCheck.org.
Grafika ze zdjęciem tego samego chłopca składa się z fragmentów informacji dotyczących śmierci trzech nastolatków, przedstawianych jako najmłodsze ofiary pandemii.
Śmierć Vitora z Portugalii
W środku grafiki widzimy fragment artykułu z Daily Mail, w którym możemy przeczytać o Vitorze Godinho, 14-latku z Portugalii, który zmarł z powodu zakażenia COVID-19 w marcu 2020 roku. Artykuł jest zilustrowany prawdziwymi zdjęciami chłopca, które następnie wykorzystane zostało w celu wywołania manipulacji wykorzystując omawiany fotomontaż.
Śmierć Ismaila z Wielkiej Brytanii
Lewa część fotomontażu pochodzi z grupy z Facebooka zwanej Coronavirus WorldWide. Oryginalny post został już prawdopodobnie usunięty. Mimo, iż zilustrowany jest zdjęciem Vitora, chłopca z Portugalii, to dotyczy śmierci Ismaila Mohameda Abdulwahaba, 13-latka z Londynu, który zmarł z powodu zakażenia SARS-CoV-2 30 marca 2020 roku. Rodzina chłopca nie zdecydowała się na upublicznienie jego wizerunku. Skąd zatem zdjęcie Vitora? W artykule Daily Mail oprócz śmierci Ismaila opisano również śmierć Vitora oraz umieszczono jego zdjęcie. Dlatego też przy wpisywaniu nazwiska Ismaila w wyszukiwarce Google, algorytmy wyszukiwarki przypisały do artykuł o jego śmierci zdjęcie twarzy Vitora. W taki sposób zdjęcie Vitora trafiło na portal Facebook i zaczęło funkcjonować jako zdjęcie Ismaila.
Śmierć Ismaila została już raz wykorzystana w celu szerzenia dezinformacji przez ludzi podważających pandemię koronawirusa w podobnym kontekście. Sprawę opisywaliśmy w tym artykule.
Śmierć 12-letniej Belgijki
Dokładnie ten sam błąd, przez nieznajomość algorytmów wyszukiwarki Google, popełniono przy układaniu prawej części fotomontażu. Widzimy w nim wynik wyszukiwania Google dla frazy dotyczącej śmierci 12-letniej Belgijki, która również zmarła z powodu COVID-19 pod koniec marca w 2020 roku. Rodzice dziewczynki nie wyrazili zgody na upublicznienie nie tylko jej zdjęcia, ale również danych personalnych. W artykule Daily Express, do którego prowadzi wynik wyszukiwania widoczny na fotomontażu, oprócz omówienia śmierci nastolatki z Belgii, opisano również śmierć Vitora Godhino, ilustrując tekst zdjęciem jego twarzy. Dlatego właśnie algorytmy Google dodały zdjęcie chłopca w wynikach wyszukiwania jako ilustrację do artykułu o zgonie młodej Belgijki.
Podsumowanie
Trzy śmierci nastolatków z powodu koronawirusa, które miały miejsce pod koniec marca 2020 roku, zostały wykorzystane przez fanatyków teorii spiskowych w celu manipulacji opinią publiczną. Wpływ na dużą popularność omawianego fotomontażu, nie tylko w Polsce, ale i na świecie, ma przede wszystkim nieznajomość funkcjonowania najpopularniejszej wyszukiwarki na świecie oraz brak podstawowej chęci weryfikacji informacji znalezionych w Internecie.
Źródła
FactCheck.org: https://www.factcheck.org/2020/05/media-didnt-misuse-boys-photo-in-deaths-of-three-covid-19-victims/
Daily Express https://www.express.co.uk/news/world/1262741/Belgium-coronavirus-12-year-old-girl-death-youngest-victim-europe
