Kobiety i dzieci pozostawione na pastwę losu w Afganistanie? Wyjaśniamy

Temat dramatycznej sytuacji w Kabulu wciąż rozgrzewa media społecznościowe. Tym razem Internet obiegło zdjęcie afgańskich uchodźców siedzących w samolocie. Jak wskazują użytkownicy, nie widać wśród nich kobiet ani dzieci. Ma to być dowód na tchórzostwo Afgańczyków i pozostawianie najsłabszych na pastwę losu. Fotografia ta faktycznie przedstawia emigrantów z Afganistanu, ale pochodzi z 2018 roku i widać na niej osoby deportowane przez Turcję.

Temat poruszała już redakcja Konkret24.

Teza:

Zdjęcie przedstawia uciekających z Afganistanu mężczyzn w sierpniu 2021 roku. Mieli oni pozostawić na pastwę losu kobiety i dzieci.

Nasza ocena:

Fałsz

Więcej o naszym systemie oceniania:

Przedstawiona narracja uzyskała bardzo szeroki rozgłos w Internecie, szczególnie w środowiskach antyimigranckich. Na temat fotografii, w kpiącym tonie wypowiadało się wiele osób. Przykładem może być ten tweet w języku angielskim czy wpis na amerykańskim forum zwolenników Donalda Trumpa, gdzie Afgańczycy zostali nazwani „szczurami”. W Polsce jednym z najpopularniejszych wpisów w tym temacie był post Krzysztofa „Atora” Woźniaka, youtubera znanego z szerzenia teorii spiskowych.

Skąd pochodzi zdjęcie?

W rzeczywistości fotografia pochodzi z 2018 roku. Obrazowała artykuł tureckiej, państwowej agencji informacyjnej Anadolu.

W tekście czytamy, że Turcja zdecydowała się deportować 778 afgańskich uchodźców. Osoby, które według lokalnych władz przebywały tam nielegalnie, zostały pod eskortą służb wywiezione na lotnisko. Następnie lotami czarterowymi przetransportowano je do Kabulu.

Faktycznie, osoby widoczne na zdjęciu to Afgańczycy. Jednak fotografia nie ma nic wspólnego z aktualną sytuacją w Afganistanie. Artykuł nie poinformował również, czy rzeczywiście większość deportowanych wtedy osób to byli mężczyźni. Na podstawie jednego zdjęcia nie da się tego określić.

Jak podaje Konkret24 fotografia wypłynęła ponownie w sierpniu tego roku w Tureckich mediach społecznościowych. Jednym z miejsc, gdzie zdjęcie zostało wykorzystane do zobrazowania uchodźców z Afganistanu był turecki profil informacyjny na Twitterze – Muhbir. Następnie trafiło ono do szerokiego grona odbiorców w różnych krajach.

Sytuacja migracyjna w Afganistanie

Aktualna sytuacja w Afganistanie pozostaje bardzo trudna. Po opanowaniu większości kraju przez Talibów, wiele osób próbuje uciec z kraju. Dantejskie sceny z lotniska w Kabulu obiegły cały świat. Jak podaje agencja Reuters, za przedstawicielami NATO i Talibów, w porcie lotniczym podczas prób ucieczki zginęło już 12 osób. Bardzo popularny stał się również film, na którym widać jak amerykańscy żołnierze pomagają Afgańczykom przedostać się przez mur. Szczególne poruszenie wywołał widok małej dziewczynki przenoszonej na drugą stronę.

Jak podają państwa Zachodnie, od 15.08 z Afganistanu ewakuowano już około 8 000 osób (stan na 19.08). Krajami, które przetransportowały największą ich liczbę są USA (ok. 2 000) i Wielka Brytania (ok. 1 200). Pierwszy samolot z 76 osobami na pokładzie przybył do Polski 18.08. Kolejne 90 czeka jeszcze na ewakuację przez polskie władze.

Kobiety i dzieci również

Zgodnie z danymi Organizacji Narodów Zjednoczonych, od końca maja 2021 roku z Afganistanu uciekło prawie 250 000 osób. 80% z nich to kobiety i dzieci. Z faktycznych zdjęć wykonanych w ciągu ostatnich dni z samolotów ewakuacyjnych, widać nie tylko mężczyzn. Podważa to narrację części środowisk o pozostawianiu najsłabszych za sobą. Poniżej przykład głośnego zdjęcia opublikowanego przez amerykański portal Defense One. Widzimy na nim ewakuację z kraju 640 Afgańczyków uciekających przed talibami.

640 Afgańczyków uciekających przed talibami — Źródło: Defense One

Sytuacja w Afganistanie wciąż się zaostrza, a ONZ ostrzega przed pogarszającym się kryzysem humanitarnym. 18.08 rozpoczęły się również pierwsze protesty, sprzeciwiające się Talibom. Miały one miejsce w kilku miastach, w tym w Kabulu. W Jalalabadzie talibscy bojówkarze otworzyli ogień do protestujących, zabijając 3 osoby. Do podobnych sytuacji doszło również w Asadabadzie oraz w mieście Chost.

Podsumowanie

Jest to kolejny przykład wykorzystania nieaktualnej już fotografii do budowania określonej narracji. W rzeczywistości, zgodnie z danymi ONZ, większość uchodźców stanowią kobiety i dzieci. Na aktualnych zdjęciach przedstawiających wylatujące z Kabulu osoby możemy zobaczyć nie tylko mężczyzn. Należy z dużą dozą ostrożności podchodzić do udostępnianych w sieci fotografii. Można łatwo manipulować ich kontekstem za pomocą zwykłego opisu.

Źródła

Konkret24: https://konkret24.tvn24.pl/swiat,109/mezczyzni-ktorzy-wybrali-latwe-zycie-na-zachodzie-to-zdjecie-nie-powstalo-po-opanowaniu-afganistanu-przez-talibow,1074306.html

Anadolu Agency: https://www.aa.com.tr/es/mundo/turqu%C3%ADa-deporta-778-refugiados-afganos-/1121279#

TVN24: https://tvn24.pl/polska/afganistan-ewakuacja-z-afganistanu-kolejny-samolot-wyladowal-na-lotnisku-w-warszawie-5198149

ONZ: https://news.un.org/en/story/2021/08/1097742 oraz https://news.un.org/en/story/2021/08/1097992

Reuters:

Zdjęcie ilustracyjne: Erzurum Göç – Agencia Anadolu