Po ataku na Nord Stream 1 i Nord Stream 2 z 26 września 2022 roku w mediach pojawiły się najróżniejsze spekulacje dotyczące winnych zniszczenia gazociągów. Uczestniczyła w nich również rosyjska propaganda, oskarżając państwa zachodnie o przeprowadzenie sabotażu. Jednym z dowodów na wcześniejsze próby zniszczenia infrastruktury przez NATO miał być rzekomy atak na jedną z nitek Nord Stream przy pomocy niszczyciela min SeaFox w 2015 roku. Stwierdzenie to nie ma jednak wiele wspólnego z rzeczywistością.
Takie narracje były powielane przez liczne konta w mediach społecznościowych, które w dużej części powoływały się na jedno źródło. Jako pierwszy o rzekomej próbie uszkodzenia gazociągów w 2015 roku przypomniał Gazprom, ustami swojego rzecznika Siergieja Kurpijanowa, na antenie największej rosyjskiej telewizji – Pierwyj Kanał. Miało to miejsce 10 października 2022 roku. Informacja została szybko powielona przez inne ośrodki rosyjskiej propagandy, jak na przykład rosyjską agencję prasową TASS, czy oficjalne konto rosyjskiego ministerstwa spraw zagranicznych na Facebooku. Miało to potwierdzać, że NATO zdolne jest do tego typu ataków i zapewne stoi też za zniszczeniem gazociągów Nord Stream z września 2022 roku.
W tym samym czasie w mediach społecznościowych zaczęły krążyć podobne twierdzenia. Jak podaje gruziński portal Myth Detector, działo się to równolegle z podaniem informacji przez oficjalne rosyjskie źródła, czyli 10 października 2022 roku, między innymi na Facebooku (w języku gruzińskim). Prokremlowską narrację powielał między innymi Kim Dotcom, kontrowersyjny założyciel portalu Megaupload. Krążyła ona również w języku polskim na Telegramie czy Twitterze.
Zagubiony bezzałogowiec
Wbrew twierdzeniom propagandystów rosyjskich SeaFox wcale nie należał do żadnego z krajów NATO. Urządzenie zostało znalezione 6 listopada 2015 roku tuż obok gazociągu, jak czytamy w oficjalnym oświadczeniu spółki Nord Stream. Zostało ono zidentyfikowane jako należące do Szwedzkich Sił Zbrojnych, a następnie w bezpieczny sposób przez nie usunięte. Jak czytamy w szwedzkim oświadczeniu, podczas ćwiczeń został zerwany przewód służący do kierowania SeaFoxem, co spowodowało utratę kontroli nad pojazdem. W takiej sytuacji niewielki ładunek umieszczony w bezzałogowcu uległ automatycznemu rozbrojeniu.
Należy w tym momencie zaznaczyć, że Szwecja nie należy do NATO. Dopiero pełnoskalowa inwazja Rosji na Ukrainę spowodowała, że państwo to podjęło jednoznaczne kroki w celu dołączenia do Sojuszu. Oficjalną prośbę o dołączenie do NATO Szwecja złożyła dopiero 18 maja 2022 roku. Stoi to więc w sprzeczności ze stwierdzeniami, jakie powielał Siergiej Kurpijanow. Ciekawostką jest, że w 2015 roku, kiedy doszło do incydentu, największe rosyjskie media, takie jak RIA Novosti czy RT, wcale nie twierdziły, że pojazd należał do któregoś z członków Sojuszu.
Czym jest SeaFox?
SeaFox to zdalnie kierowany pojazd podwodny (ROV) służący do niszczenia min morskich. Został wyprodukowany przez niemiecką firmę Atlas Elektronik. Jest kierowany przy pomocy przewodu. Występuje w dwóch wersjach – „C” oraz „I”. Pierwsza to pojazd bojowy, służący do wysadzania min przy pomocy niewielkiego ładunku. Druga to wersja służąca do inspekcji zidentyfikowanych zagrożeń. SeaFox jest użytkowany przez marynarki wojenne 11 państw, w tym Finlandii, Niemiec czy Japonii.
Istotną informacją jest, że w wersji „C” pojazd posiada głowicę bojową o wadze zaledwie 1,5 kg. Według władz Danii oraz Szwecji eksplozja, która zniszczyła gazociągi, posiadała moc „kilkuset kilogramów ładunków wybuchowych”. Wydaje się niemożliwym, aby tak mały pojazd jak SeaFox był w stanie w tak dużym stopniu uszkodzić ponad czterocentymetrowej grubości ściany gazociągu. Dodatkowo, jak już zostało wspomniane wcześniej, w razie utraty kontroli nad pojazdem ładunek w nim umieszczony ulega automatycznemu rozbrojeniu, co powoduje, że jego eksplozja jest prawie niemożliwa.
Podsumowanie
Ataki na gazociągi Nord Stream odbiły się szerokim echem w Europie i na świecie. Na ten moment nie ma jednoznacznych dowodów na to, kto ponosi winę za wysadzenie infrastruktury. Rosyjska propaganda jednak bardzo szybko postanowiła wykorzystać sytuację z 2015 roku i pośrednio oskarżyć o sabotaż kraje NATO. Narracje błyskawicznie zostały powielone w mediach społecznościowych, gdzie stawiano zdecydowanie bardziej jednoznaczne tezy. W rzeczywistości pojazd SeaFox nie należał do żadnego kraju NATO, ale do Szwecji. Posiada on również zbyt mały ładunek wybuchowy, żeby znacząco uszkodzić rury gazociągu. Omawiane narracje należy więc uznać za nieprawdziwe.
Źródła
Myth Detector: https://mythdetector.ge/en/what-do-we-know-about-the-drone-seafox-and-how-is-it-linked-with-the-explosion-of-north-stream-pipelines/
Ellinika Hoaxes: https://www.ellinikahoaxes.gr/2022/10/11/gazprom-didnt-announce-a-sabotage-attempt-against-nord-stream-1-in-2015/
Atlas Elektronik: https://www.atlas-elektronik.com/solutions/mine-warfare-systems/seafoxr.html
Szwedzkie Siły Zbrojne: https://www.forsvarsmakten.se/sv/aktuellt/2015/11/analysen-av-foremal-vid-gasledning-klar/
Rząd Szwecji: https://www.government.se/government-policy/sweden-and-nato/swedens-road-to-nato/
NS Energy: https://www.nsenergybusiness.com/projects/nord-stream-2-pipeline-project-russia-germany/
Zdjęcia
Contains public sector information licensed under the Open Government Licence v3.0. Fot. LA(Phot) Pete Smith
