19 sierpnia miał miejsce rosyjski atak w Czernihowie. W mediach społecznościowych niemal natychmiast pojawiły się fałszywe narracje. Według prorosyjskich narratorów celem rosyjskiego ataku miała być siedziba Sił Bezpieczeństwa Ukrainy w Czernihowie. W wyniku ostrzału rzekomo śmierć poniosło wielu „polskich najemników” i „żołnierzy NATO”. Kiedy przyjrzymy się tej narracji bliżej, okaże się, że jest ona fałszywa.
Atak w Czernihowie — fałszywe narracje o celach
W polskiej infosferze powyższą narrację forsował m.in. Piotr Panasiuk. Jest on znany ze swoich prorosyjskich poglądów i szerzenia dezinformacji. Kilkukrotnie na łamach naszego serwisu pojawiały się analizy udostępnianych przez niego treści (np. tu i tu). Fałszywy przekaz jego autorstwa pojawił się na platformie X (dawny Twitter) oraz Telegramie.
Piotr Panasiuk twierdził, że celem rosyjskiego ataku w Czernihowie była obwodowa siedziba Sił Bezpieczeństwa Ukrainy (SBU). W wyniku ostrzału — jak już wspomniano — śmierć miało ponieść wielu polskich najemników i żołnierzy NATO. Dowodem zlikwidowania „najemników” miał być lot z Rzeszowa do Krakowa. O sukcesie rosyjskiego ataku rzekomo świadczy nagranie wideo. Po bliższym przyjrzeniu się całej sprawie okazuje się, że rakiety nie spadły na siedzibę SBU, ale na teatr w centrum miasta. Następnie Panasiuk zmienił swoją narrację, stwierdzając, że w teatrze zorganizowano szkolenie operatorów dronów. Jednocześnie, jak zauważa dr Michał Marek z Centrum Badań nad Współczesnym Środowiskiem Bezpieczeństwa, rosyjskie ośrodki propagandowe zaczęły kreować atak na teatr jako nadzwyczajny sukces Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej. To one wydają się być pierwotnym źródłem narracji o śmierci „polskich najemników” oraz „żołnierzy NATO”.
Atak w Czernihowie — analiza fałszywych narracji
Przeanalizujmy nagranie zamieszczone przez Piotra Panasiuka. W swoim wpisie stwierdził, że atak został przeprowadzony na obwodową siedzibę SBU, która mieści się na ul. Szewczenki 28 w Czernihowie. Na poniższym zdjęciu można zobaczyć, jak ona wygląda.
Jak widać, nie jest to budynek zarejestrowany na nagraniu. Jednak w mediach społecznościowych niemal natychmiast odnajdujemy informację, że trafiony obiekt to Teatr Muzyczno-Dramatyczny im. Tarasa Szewczenki. Na poniższym porównaniu kolorem różowym oznaczono gmach teatru. Natomiast kolorami bordowym oraz żółtym zaznaczono dwa pozostałe budynki widoczne w kadrze. Po zlokalizowaniu miejsca okazuje się, że rzeczywiście jest to teatr w Czernihowie (koordynaty na Google Maps: 51.491561990058244, 31.299390244047643).
Jednocześnie dowodem na śmierć „polskich najemników” i „żołnierzy NATO” ma być lot z Rzeszowa do Krakowa. W celu uwiarygodnienia swojej narracji Piotr Panasiuk zamieścił na Telegramie zrzut ekranu z serwisu Flightradar24. Uwagę zwraca fakt, że napisy na mapie są w języku rosyjskim. W rzeczywistości — co zauważa Michał Marek — Piotr Panasiuk wykorzystał zdjęcie pochodzące z rosyjskiego propagandowego kanału na Telegramie.
Piotr Panasiuk stwierdził również, że Ukraińcy ujawnili informację dotyczącą rzekomego szkolenia operatorów dronów, która miała odbyć się w Czernihowie. Dowodem, którym posłużył się w celu u wiarygodnie nią swojej tezy, jest zdjęcie zaproszenia na wydarzenie „Angry Birds Demo Day”. Z treści zaproszenia oraz oświadczenia organizatorki wynika, że wydarzenie miało charakter zamkniętego spotkania, a nie szkolenia. Jednocześnie ukraińska prasa (np. Ukrainska Pravda w tym oraz tym artykule) donosi, że rzeczywiście w budynku teatru odbywał się wspomniany zamknięty event.
W mediach społecznościowych możemy również natknąć się na filmik, w którym widzimy płonący budynek. Opisywany jest on jako trafiony Teatr Muzyczno-Dramatyczny w Czernihowie. Jeśli wyszukamy wstecznie wspomniane nagranie, to przekonamy się, że nie jest to trafiony 19 sierpnia 2023 r. teatr. Na nagraniu widać obwodową siedzibę SBU trawioną przez pożar. Jednakże wideo umieszczono w sieci ponad rok temu. Na stronie Ukrainian Institute możemy przeczytać, że czernihowska siedziba ukraińskich służb bezpieczeństwa została trafiona dwoma rakietami 25 lutego 2022 r.
Podsumowanie
Po powyższej analizie widać, że celem rosyjskiego ataku w Czernihowie nie była siedziba SBU, a teatr w centrum miasta. Atakowanie cywilnej infrastruktury jest zbrodnią wojenną. Federacja Rosyjska wielokrotnie atakowała obiekty o charakterze cywilnym (informacje o tym np. tu). Kremlowska propaganda jednocześnie zaczęła wykorzystywać atak do szerzenia narracji skierowanej przeciwko Polsce. Rzeczpospolitą Polską ukazano jako państwo aktywnie wspierające Ukrainę siłą żywą (narracja o wielu zabitych „polskich najemnikach”). Jednocześnie warto odnotować, że Jurij Biełousow, szef departamentu przeciwdziałania zbrodniom wojennym w Prokuraturze Generalnej Ukrainy, zwraca uwagę, że atak w Czernihowie został przeprowadzony tak, żeby spowodować jak najwięcej ofiar wśród cywilów. Jego słowa powtarza również Polska Agencja Prasowa. W wyniku ostrzału śmierć poniosło 7 osób, w tym jedno dziecko, a kolejnych 180 osób zostało rannych.
Źródła
Ukrainian Institute: https://ui.org.ua/en/postcard/regional-department-of-the-security-service-of-ukraine/
Ukrainska Pravda 1: https://life.pravda.com.ua/society/2023/08/21/256053/
Ukrainska Pravda 2: https://www.pravda.com.ua/news/2023/08/21/7416485/
Noviniarnia: https://novynarnia.com/2023/08/20/ogp-chernigiv/
Polska Agencja Prasowa: https://www.pap.pl/aktualnosci/rosyjska-rakieta-iskander-ktora-zaatakowano-czernihow-miala-wybuchnac-wsrod-ludzi
