Wzrost przypadków zawału serca wśród sportowców? Płaczek podaje fałszywe informacje

30 listopada Grzegorz Płaczek w swoich mediach społecznościowych opublikował informację o zwiększonej liczbie przypadków zawału mięśnia sercowego wśród piłkarzy w 2021 roku. Sugeruje on, że jest to spowodowane przez szczepionki przeciw COVID-19. Tezę tę w jego ocenie ma potwierdzać liczba zgłaszanych zawałów mięśnia sercowego po szczepieniu w systemie VAERS. Dla poparcia swojej narracji Grzegorz Płaczek powołał się też na rzekome ostrzeżenie Amerykańskiego Towarzystwa Kardiologicznego, według którego szczepionki mRNA miałyby drastycznie zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

Teza:

Szczepienia przeciw COVID-19 zwiększają ryzyko zawału mięśnia sercowego, o czym świadczy wzrost liczby zgonów wśród piłkarzy i dane z bazy VAERS. Potwierdza to również oficjalne ostrzeżenie Amerykańskiego Towarzystwa Kardiologicznego.

Nasza ocena:

Fałsz

Więcej o naszym systemie oceniania:

Jego film na Facebooku obejrzało ponad 120 tysięcy użytkowników a 5,9 tys. podało go dalej. Dane udostępnione przez vlogera były też powielane na grupach na Facebooku m.in. Odeszli nagle. Jak się jednak okazuje, informacje te nie mają wiele wspólnego z rzeczywistością.

Grzegorz Płaczek - zawały serca — Źródło: Facebook

Przypadki piłkarzy zmarłych w wyniku zawału serca

W swoim nagraniu Grzegorz Płaczek przedstawiał wykres, którego źródłem miałaby być portugalskojęzyczna Wikipedia. Jednak pod linkiem, na który się powoływał, nie znajdziemy wskazanej grafiki. Znajduje się tam natomiast lista piłkarzy, którzy zmarli na boisku (w trakcie lub krótko po meczu lub sesjach treningowych) od 1889 roku.

Grzegorz Płaczek - zawały serca u piłkarzy — Źródło: Facebook

Wbrew twierdzeniom vlogera nie jest to lista piłkarzy, którzy zmarli wyłącznie w wyniku zawału mięśnia sercowego. Co więcej, dane przedstawione we wpisie na Wikipedii nie pokrywają się z danymi na udostępnianym przez Płaczka wykresie:

Na wykresie odnotowano 19 zgonów datowanych na 2021 rok, Wikipedia wymienia ich dla tego okresu jedynie 15.
Nie dla wszystkich rekordów wymienionych na Wikipedii podana jest przyczyna zgonu, często wymienione są jedynie jego okoliczności np. “Zginął podczas meczu o puchar weteranów z AS Saint-Yves.”
W rekordach, w których jest podana przyczyna zgonu, bardzo rzadko jest to zawał mięśnia sercowego np. “Zmarł po połknięciu własnego języka podczas meczu egipskiej ligi regionalnej z El Rowad.”.
W rzeczywistości spośród 15 rekordów z 2021 roku, w kolumnie opisanej jako przyczyna zgonu zaledwie raz wymieniono zawał serca. W pozostałych przypadkach: 3 razy wymieniane jest “zatrzymanie akcji serca”, 1 raz “zatrzymanie krążenia”, 2 razy “uduszenie własnym językiem” a w 8 przypadkach nie określono dokładnej przyczyny zgonu.

Grzegorz Płaczek - wykres zawały — Źródło: Facebook/Grzegorz Płaczek – Kobiór

Zawał serca vs. zatrzymanie krążenia

W tym miejscu warto zaznaczyć, że zatrzymanie krążenia czy zatrzymanie akcji serca nie jest równoznaczne z zawałem serca, jest to zupełnie inny stan. O zawale mięśnia sercowego mówimy, kiedy w wyniku niedokrwienia dochodzi do martwicy organu. Zawał serca jest najczęściej wynikiem pęknięcia blaszki miażdżycowej w naczyniu wieńcowym (naczynie doprowadzające krew do serca). Po jej pęknięciu, wokół niej tworzy się skrzeplina, która zamyka naczynie wieńcowe blokując całkowicie napływ krwi do mięśnia sercowego.

Dla odmiany nagłe zatrzymanie krążenia oznacza ogólnie ustanie czynności serca, stąd określenie to będzie charakterystyczne dla niemal każdego zgonu. Wyciąganie na tej podstawie wniosku o zawale serca jako przyczynie zgonu jest wynikiem braku podstawowej wiedzy w zakresie funkcjonowania ludzkiego organizmu.

Źródło wykresu

Skąd zatem vloger pobrał prezentowany wykres? Język portugalski, w którym został on sporządzony wskazuje, że Grzegorz Płaczek nie opracował go samodzielnie. Wiemy jednak, że jego źródłem nie jest podany przez niego wpis na Wikipedii. Po wpisaniu tekstu umieszczonego na grafice dotarliśmy do wpisu w mediach społecznościowych, udostępnionego 3 listopada na profilu Exerlife Lda – xrcise – portugalskiego portalu szerzącego antyszczepionkowe treści. Wpis zawierał identyczny wykres. Dzięki odwróconemu wyszukiwaniu obrazem dotarliśmy do strony andre-dias.net, która zamieściła grafikę 1 listopada.

casos noticiados de futebolistas falecidos em campo devido a ataques cardiacos — Źródło: www.andre-dias.net

Oprócz powyższego wykresu na stronie zamieszczony był również zrzut ekranu przedstawiający część rekordów wziętych pod uwagę, w tym 19 datowanych na 2021 rok. 12 nazwisk pokrywa się z tymi, które zawarte były na stronie Wikipedii. Wzięte zostały pod uwagę zarówno przypadki uduszenia językiem jak i te, dla których przyczyna zgonu nie została opisana lub ograniczała się do zatrzymania krążenia. Co więcej, przyczyna zgonu jest opisana podobnie jak na Wikipedii, stąd można założyć, że osoba tworząca wykres, na etapie zbierania danych miała świadomość, że fałszuje informacje opisując poniższe rekordy jako zgony będące wynikiem zawału serca.

Do listy zostało dodane również 7 nazwisk, które nie były wymienione w artykule Wikipedii. Wśród nich są osoby zmarłe nie tylko z powodu zawału serca, ale i w wyniku wrodzonej wady serca, jak i te których przyczyny zgonu nie podano do publicznej wiadomości. Autor, który posłużył się sfałszowanymi danymi, używa ich jako argumentu przeciw szczepieniom określając je wprost mianem zabójstwa.

Doniesienia o zgonach piłkarzy

Podobne plotki o wzroście liczby zgonów wśród piłkarzy w 2021 roku krążyły ostatnio w wielu krajach. Przyczynkiem do nich było nagłe zatrzymanie akcji serca piłkarza reprezentacji Danii, Christiana Eriksena podczas rozgrywek EURO 2020 (rozgrywanych w 2021r.). Środowiska antyszczepionkowe za to zdarzenie momentalnie obwiniły szczepionkę przeciw COVID-19. Pominęli jednak fakt, iż Eriksen nie był wtedy zaszczepiony, o czym pisaliśmy w naszym artykule oraz inne portale takie jak PolitiFact, Factcheck.org oraz AFP Faktencheck.

Kolejne informacje o wzroście nagłych zgonów sercowych zaczęły krążyć w mediach społecznościowych w ostatnim miesiącu. Środowiska antyszczepionkowe ponownie za przyczynę uznały szczepionki przeciwko COVID-19. Doniesienia te dementowała agencja AFP Checamos, której redakcja pochodzi z krajów Ameryki Południowej i Środkowej, niemiecki Correctiv i brytyjski Reuters.

Redakcja AFP Checamos skontaktowała się z komisją odpowiedzialną za “rejestr nagłych zgonów sercowych” w piłce nożnej, powiązaną z Międzynarodową Federacją Piłki Nożnej (FIFA). Przewodniczący jej Florian Egger wyjaśnił, że nie wykryto żadnego trendu wzrostowego jeśli chodzi o takie przypadki w porównaniu z wcześniejszymi latami. Z kolei przewodniczący komisji medycznej Niemieckiego Związku Piłki Nożnej (DFB) stwierdził, że jego zdaniem informacje, że zgony w sporcie lub piłce nożnej w szczególności wzrosły po wprowadzeniu szczepionek przeciw COVID-19, są bezpodstawne.

Choroby serca u sportowców

Mimo, iż dane prezentowane przez Grzegorza Płaczka zostały sfałszowane, faktem jest, że istnieją liczne udokumentowane przypadki zawału serca lub nagłego zatrzymania krążenia u sportowców. Nie są one jednak wyłącznie domeną 2021 roku. Dzieje się tak dlatego, że problemy z sercem dają o sobie znać przy okazji wzmożonego wysiłku fizycznego. Kardiolog, dr hab. n. med. Andrzej Tomasik, wyjaśnia to następująco:

Powodem jest zmiana stężenia hormonów, aktywacja autonomicznego układu nerwowego, zmiana stężenia elektrolitów i postępujące w trakcie wysiłku odwodnienie organizmu. W większości przypadków nieprawidłowe funkcjonowanie serca, a także ryzyko wystąpienia nagłego zgonu sportowca nie zawsze jest bezpośrednio widoczne w podstawowych wynikach badań. Z medycznego punktu widzenia takie schorzenia nazywamy tzw. ukrytymi chorobami. Często ani badania EKG, ani echokardiograficzne nie wykrywają nieprawidłowości dotyczących serca. Jako specjaliści od ludzkich serc nierzadko, aby ocenić stan zdrowia i określić ewentualne ryzyko związane z uprawianiem sportu, musimy sięgnąć po bardziej zaawansowane badania obrazowe, jak np. badanie rezonansu magnetycznego, po badania czynnościowe czy też wykonujemy badania genetyczne.

Kardiolog zaznacza również, że zawał mięśnia sercowego występuje częściej u sportowców po 35 roku życia. U młodszych zawodników przyczyną nagłego zgonu sercowego są najczęściej: kardiomiopatia przerostowa, arytmogenna dysplazja prawej komory, kanałopatie, rzadziej wypadanie płatka zastawki mitralnej, lub dwupłatkowa zastawka aortalna.

Zapalenie mięśnia sercowego

Należy również podkreślić, że w omawianych przypadkach antyszczepionkowcy wyciągają bezpodstawne wnioski łączące szczepionki mRNA z ostrym zespołem wieńcowym / zawałem mięśnia sercowego / nagłym zgonem sercowym. Wynika to zapewne z doniesień o przypadkach zapalenia mięśnia sercowego rejestrowanych po szczepionce Pfizer-BioNTech i mieszaniu przez laików powyższych jednostek chorobowych.

Ryzyko zapalenia mięśnia sercowego po podaniu szczepionki mRNA faktycznie występuje, ale jest bardzo niskie. Dotyczy ono głównie mężczyzn poniżej 30 roku życia i jeśli już do niego dojdzie, prawie zawsze daje łagodne objawy oraz szybko przemija. Wiadomo też, że ryzyko zapalenia mięśnia sercowego u osób zakażonych SARS-CoV-2 jest 16–18-krotnie większe niż u osób zdrowych oraz 6–34-krotnie większe niż po podaniu szczepionki mRNA.

CDC przeprowadziła ponowną ocenę korzyści i ryzyka. Uwzględniając ryzyko zachorowania na COVID-19 i jego powikłań oraz skuteczność szczepionki wskazano, że korzyści ze szczepienia tym preparatem przewyższają potencjalne ryzyko związane z jego stosowaniem.

VAERS

W swoim nagraniu Płaczek powołuje się również na dane z bazy VAERS (Vaccines Adverse Reporting System). Jest to ogólnodostępny system raportowania o niepożądanych odczynach poszczepiennych prowadzony przez amerykańskie Centrum Kontroli i Profilaktyki Zachorowań (CDC, Centers for Disease Control and Prevention) oraz Agencję Żywności i Leków (FDA, Food and Drug Administration). System ma na celu szybkie wychwycenie nowych niepokojących sygnałów dotyczących bezpieczeństwa szczepień, które są szczegółowo analizowane dopiero w kolejnym etapie.

Niesamowity Hulk

Czy, jak twierdzi Płaczek, w systemie VAERS wzrosła liczba zgłoszeń dotyczących zawału serca po szczepieniu? Tak. Generalnie w 2021 roku wzrosła liczba zgłoszeń w tej bazie. Przykładowo w porównaniu z 2020 rokiem:

o 2640% wzrosła liczba przypadków kaca po szczepieniu (syndrom dnia następnego dotyczył w 48% użytkowników zaszczepionych Pfizerem)
liczba osób w kryzysie bezdomności w wyniku szczepienia zwiększyła się o 6, przy czym połowa z nich wiązała go ze szczepionką firmy Pfizer (w 2020 żadna osoba nie zgłosiła takiego NOPu)
2 osoby zaraportowały homoseksualność wywołaną szczepieniem. Jedna z nich była zaszczepiona Pfizerem, druga szczepionką przeciw zapaleniu wątroby typu A. Jak wynika z raportu u drugiej osoby “objaw” ten ustąpił po pewnym czasie
o 8333% wzrosła liczba NOPów w postaci ciąży (w tym przypadku prym wiodła szczepionka firmy Moderna)

Zgłoszenie do bazy wprowadzić może każdy a widniejące w niej informacje nie są zweryfikowane pod względem przyczynowo-skutkowym. Znana jest sytuacja z 2004 roku, kiedy anestezjolog James Laidler zaraportował w systemie, że szczepionka zmieniła go w Hulka (superbohatera komiksów Marvela). CDC po jakimś czasie poprosiło lekarza o zgodę na usunięcie zgłoszenia. Gdyby jej nie wydał, najprawdopodobniej nadal moglibyśmy zobaczyć je w systemie.

Przeglądając bazę VAERS, natrafiliśmy na jeszcze jedno ciekawe zgłoszenie. Otóż rzekomo po przyjęciu szczepionki firmy Pfizer przez roczną dziewczynkę, miała ona popełnić samobójstwo z użyciem broni palnej. Zgłoszenie pojawiło się w bazie VAERS, mimo, że tak małych dzieci się nie szczepi, a wielce wątpliwym jest czy roczne dziecko może popełnić samobójstwo z użyciem broni palnej. Egzotyczne również wydaje się przypisanie całej zmyślonej historii szczepionce przeciw COVID-19. Baza VAERS pełna jest tego typu wątpliwych danych.

Analiza zgłoszeń

Europejskim odpowiednikiem tej bazy jest EudraVigilance prowadzona przez Europejską Agencję Leków (EMA, European Medicines Agency). Jak podkreśla dr n. med. Jacek Mrukowicz, takie systemy to zupełnie wstępny etap zbierania informacji o podejrzeniach NOP:

Systemy dobrowolnego zgłaszania niepożądanych zdarzeń po szczepieniu – takie jak VAERS – mogą służyć jedynie do formułowania hipotez dotyczących NOP, które później należy zweryfikować w formalnych badaniach epidemiologicznych z wykorzystaniem indywidualnej dokumentacji medycznej pacjenta w celu szczegółowej oceny. W niedawno opublikowanym przeglądzie raportów VAERS związek przyczynowo-skutkowy można było ocenić w przypadku 87% zgłoszeń, ale tylko 3% zdarzeń uznano za jednoznacznie związane przyczynowo ze szczepieniem. Tego typu analizy mogą wiarygodnie przeprowadzić wyłącznie odpowiednio przeszkolone osoby, znające nie tylko metodykę badań epidemiologicznych, ale również zasady funkcjonowania systemu VAERS oraz jego ograniczenia.

W Polsce analizą takich zgłoszeń zajmuje się Zakład Epidemiologii Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie i Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.

Administratorzy bazy VAERS ostrzegają

Z powyższych powodów danych dostępnych w bazie VAERS w żadnym wypadku nie można traktować bezkrytycznie jako efektów działania szczepionek, o czym informują również sami jej administratorzy.

While very important in monitoring vaccine safety, VAERS reports alone cannot be used to determine if a vaccine caused or contributed to an adverse event or illness. The reports may contain information that is incomplete, inaccurate, coincidental, or unverifiable. In large part, reports to VAERS are voluntary, which means they are subject to biases. This creates specific limitations on how the data can be used scientifically (…) The number of reports alone cannot be interpreted or used to reach conclusions about the existence, severity, frequency, or rates of problems associated with vaccines.

Tłumaczenie:

Chociaż raporty VAERS są bardzo ważne w monitorowaniu bezpieczeństwa szczepionek, nie można na ich podstawie stwierdzić, czy szczepionka spowodowała lub przyczyniła się do niepożądanego zdarzenia lub choroby. Raporty mogą zawierać informacje niepełne, niedokładne, przypadkowe lub nieweryfikowalne. W dużej mierze raporty do VAERS są dobrowolne, co oznacza, że mogą nie być obiektywne. Stwarza to określone ograniczenia w zakresie naukowego wykorzystania danych (…) Sama liczba zgłoszeń nie może być interpretowana ani wykorzystywana do wyciągania wniosków na temat istnienia, ciężkości, częstotliwości lub częstości występowania problemów związanych ze szczepionkami.

Co istotne, gdy chcemy uzyskać dostęp do danych zawartych w bazie, co najmniej dwukrotnie wyświetla się zastrzeżenie administratorów informujące o ograniczeniach bazy zawierające powyższe sformułowanie. Za każdym razem należy poświadczyć, że przeczytaliśmy i zrozumieliśmy jego treść. Dr n. med. Jacek Mrukowicz twierdzi, że osoby, które ignorują te informacje – wykorzystując suche dane z bazy jako dowód „szkodliwości” szczepień – trudno nie posądzić o manipulację i celowe wprowadzanie pacjentów oraz rodziców dzieci w błąd.

Dane z bazy VAERS są nagminnie wykorzystywane przez antyszczepionkowców do wysnuwania nieuprawnionych wniosków. Ciekawy artykuł na ten temat można przeczytać na stronie PolitiFact.

American Heart Association

W swoim nagraniu jednym z doniesień, na które powołuje się Grzegorz Płaczek, jest również ostrzeżenie wydane przez American Heart Association:

27 listopada pojawia się na stronie internetowej American Heart Association (…) artykuł: AHA, bo taki jest skrót tego stowarzyszenia, wydało oficjalne ostrzeżenie dotyczące szczepionki mRNA. Nowe sensacyjne badanie przeprowadzone na 566 pacjentach wykazało, że ketchupy firm Pfizer i Moderna drastycznie zwiększają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Recenzowane badanie zostało opublikowane w renomowanym czasopiśmie naukowym American Heart Association. W streszczeniu badania stwierdzono “szczepionki mRNA COVID radykalnie zwiększają markery zapalenia śródbłonka i ryzyko ostrego zespołu wieńcowego”.

Broń biologiczna

W zacytowanym fragmencie vloger kilkukrotnie mija się z prawdą, poczynając od najprostszych kwestii takich jak data, kończąc na samym ostrzeżeniu. Wynika to zapewne z faktu, że nie zweryfikował tych wiadomości u źródła, lecz, jak sam pokazał, ograniczył się do tekstu opublikowanego 27 listopada na stronie truthnews.de szerzącej antyszczepionkową dezinformację. Pierwsze zdanie artykułu z tej strony, które Płaczek pominął, brzmi: “American Heart Association (AHA) publikuje prawdę o broni biologicznej zwanej “szczepionkami Corona” i odnosi się do nierecenzowanego abstraktu, który pojawił się 8 listopada na łamach czasopisma Circulation powiązanego z AHA.

Co więcej nie jest to abstrakt artykułu naukowego a zaledwie streszczenie plakatu, który był prezentowany na konferencji stowarzyszenia. Prezentacje plakatowe są najniższą rangą formą publikacji naukowej. Na konferencjach naukowych zarezerwowane są one dla ogromnej większości abstraktów, które nie są wybierane do prezentacji ustnych. Często nie są w ogóle recenzowane. Niektóre spotkania w zasadzie akceptują każdy zgłoszony abstrakt jako co najmniej prezentację plakatową.

Ostrzeżenie AHA

Po kilkunastu dniach od publikacji abstraktu (24 listopada) AHA oznaczyło go jako budzący obawy w kwestii wiarygodności, co możemy zobaczyć na zamieszczonej poniżej grafice.

AHA expression of concern, warning — Źródło: www.ahajournals.org

W treści powyższego tekstu możemy przeczytać, że abstrakt jest obciążony błędami a autor nie zaznacza w nim, że ograniczył się do dowodów anegdotycznych. AHA podkreśla, że w aktualnej wersji nie może być on wiarygodny:

This article expresses concern regarding abstract “Abstract 10712: Mrna COVID Vaccines Dramatically Increase Endothelial Inflammatory Markers and ACS Risk as Measured by the PULS Cardiac Test: a Warning” which originally published November 8, 2021; https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/circ.144.suppl_1.10712.
Soon after publication of the above abstract in Circulation, it was brought to the American Heart Association Committee on Scientific Sessions Program’s attention that there are potential errors in the abstract. Specifically, there are several typographical errors, there is no data in the abstract regarding myocardial T-cell infiltration, there are no statistical analyses for significance provided, and the author is not clear that only anecdotal data was used.
We are publishing this Expression of Concern until a suitable correction is published to indicate that the abstract in its current version may not be reliable.

Tłumaczenie:

Ten artykuł wyraża zaniepokojenie abstraktem “Abstrakt 10712: Szczepionki mRNA COVID dramatycznie zwiększają markery zapalenia śródbłonka i ryzyko ACS mierzone za pomocą testu kardiologicznego PULS: ostrzeżenie”, który pierwotnie opublikowano 8 listopada 2021 roku; https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/circ.144.suppl_1.10712.
Wkrótce po opublikowaniu powyższego abstraktu w Circulation zwrócono uwagę Komisji Programu Sesji Naukowych Amerykańskiego Towarzystwa Kardiologicznego, że w abstrakcie mogą występować błędy. W szczególności, istnieje kilka błędów typograficznych, w abstrakcie nie ma danych dotyczących nacieku limfocytów T w obrębie mięśnia sercowego, nie ma podanych analiz statystycznych dotyczących istotności, a autor nie zaznaczył jasno, że wykorzystano wyłącznie dane anegdotyczne.
Publikujemy to Wyrażenie Zaniepokojenia do czasu opublikowania odpowiedniej korekty, by wskazać, że abstrakt w jego aktualnej wersji może nie być wiarygodny.

Krytyka środowiska naukowego

Sprawę artykułu opisywała wcześniej redakcja Reutersa. Przywołuje ona liczne krytyczne wypowiedzi naukowców na temat opublikowanego 8 listopada abstraktu. Specjalista chorób zakaźnych, Dr Lander Foquet zwraca uwagę, że praca nie jest artykułem naukowym a jedynie abstraktem plakatu z konferencji, który nigdy nie był recenzowany, a jak się mu przyjrzeć dokładnie, to okazuje się kompletną bzdurą. Podobną opinię wyraziła epidemiolog, Tara C. Smith.

Tara C. Smith, Lander Foquet — Źródło: Twitter

Co więcej, w dalszej części wątku dr Lander Foquet wskazuje, że cała “analiza” ogranicza się do dwóch zrzutów ekranu dotyczących rzekomo dwóch pacjentów przed i po szczepieniu. Część zrzutu jest jednak ucięta, przez co brakuje tam wielu informacji. Badacz zauważa również, że oba raporty (przed i po szczepieniu) są identyczne pod względem daty i godziny, wnioski z pracy wyciągnięte są na postawie zerowych danych, slajd oznaczony jako bibliografia jest pusty, a w podsumowaniu raportu autor przekonuje, że rozwiązaniem jest suplement diety, kwercetyna.

Również Leif Erik Sander, pulmonolog i specjalista chorób zakaźnych, zwraca uwagę na wątpliwości dotyczące wiarygodności publikacji. W swoim komentarzu wylicza liczne nieścisłości m.in. to że praca ma tylko jednego autora, co jest bardzo nietypowe dla badań klinicznych. Dodatkowo autor ten znany jest z kontrowersyjnych wypowiedzi przeczących obecnemu stanowi wiedzy naukowej oraz sprzedaży wątpliwych suplementów diety. Jak zaznacza, prawdziwym problemem jest jednak samo „badanie”, ponieważ z „danych” nie wynika sugerowane w tytule ryzyko wystąpienia ostrego zespołu wieńcowego (ACS).

Do cytowanego badania odniosła się również Prof. Agnieszka Szuster-Ciesielska podkreślając, że tytuł oraz wniosek wysunięty przez autora są ewidentną nadinterpretacją, a użycie słowa “ostrzeżenie” wzbudza strach i jest niewłaściwie wobec tak małej ilości danych.

Circulation AHA - Prof. Agnieszka Szuster-Ciesielska — Źródło: Facebook

Roślinne Kłamstwo

Autorem abstraktu jest były kardiochirurg, Steven Gundry. Będąc na emeryturze prowadzi własną działalność związaną z dietetyką, mimo że nie posiada wykształcenia w tej dziedzinie. Obecnie znany jest głównie ze swoich pseudonaukowych teorii o lektynach (białkach wiążących węglowodany, występujących w wielu warzywach). Lektyny opisywane jako “nowy gluten” według Gundry’ego mają prowadzić do wielu współczesnych chorób. Opracowana przez niego dieta, Plant Paradox, koncentruje się na unikaniu wszelkich pokarmów zawierających je w swoim składzie. W ostatnich latach jego działalność jest skupiona m.in. na sprzedaży suplementów mających w jego ocenie chronić przed szkodliwym działaniem lektyn, bezglutenowych produktów spożywczych a także książek swojego autorstwa (w polskim tłumaczeniu dostępna jest m.in. jego książka Roślinne kłamstwo).

AHA odcina się od wniosków Gundry’ego

Sprawą abstraktu zajął się również portal Retraction Watch, który śledzi wycofane i wątpliwej wiarygodności publikacje. Jak zauważa redakcja portalu, w samym abstrakcie roi się od błędów np. pomylono nawet nazwę testu PULS (w abstrakcie pojawia się “PLUS”).

Michelle Kirkwood, dyrektor ds. kontaktów z mediami w AHA, zapytany przez redakcję o pracę Gundry’ego zaznaczył, że prezentowane stwierdzenia są wyłącznie opiniami autorów i niekoniecznie odzwierciedlają one stanowisko stowarzyszenia.

The statements and conclusions of studies that are presented at the American Heart Association’s scientific meetings are solely those of the study authors and do not necessarily reflect the Association’s policy or position. The Association makes no representation or guarantee as to their accuracy or reliability.

Tłumaczenie:

Stwierdzenia i wnioski z badań prezentowanych na spotkaniach naukowych American Heart Association są wyłącznie opiniami autorów badań i niekoniecznie odzwierciedlają politykę lub stanowisko stowarzyszenia. Stowarzyszenie nie składa żadnych oświadczeń ani gwarancji co do ich dokładności lub wiarygodności.

W kolejnej korespondencji Michelle Kirkwood dodał również, że po zamieszaniu jakie wywołała publikacja abstraktu, AHA dokonuje przeglądu procedur zgłaszania prac. Stowarzyszenie wyraża też ubolewanie z powodu wszelkich nieporozumień dotyczących jego stanowiska w sprawie szczepionek przeciw COVID-19, zwłaszcza wśród laików, którzy mogą nie być zaznajomieni ze specyfiką spotkań naukowych. Podkreślił również, że AHA jest jednoznaczne w swych przekonaniach i popiera szczepienia jako najlepszą dostępne rozwiązanie w walce z pandemią. Stowarzyszenie popiera również w pełni zalecenia CDC dotyczące szczepień przeciw COVID-19.

Korekta

Niecały miesiąc po tym jak AHA oznaczyło abstrakt jako budzący obawy w kwestii wiarygodności, autor tekstu dokonał jego korekty, która uwzględniała nie tylko liczne literówki, ale również diametralnie zmieniła jego wydźwięk. Całkowicie zmieniono tytuł pracy:

pierwotny tytuł: “”Abstrakt 10712: Szczepionki mRNA przeciw COVID dramatycznie zwiększają stężenie markerów zapalnych śródbłonka i ryzyko ACS mierzone testem sercowym PULS: Ostrzeżenie”
poprawiony tytuł: “Obserwacja wyników badania kardiologicznego PULS w kierunku markerów zapalnych u pacjentów otrzymujących szczepionki mRNA”

Złagodzono również emocjonalny wydźwięk tekstu np.:

zdanie pierwotne: “Niedawno, wraz z pojawieniem się szczepionek mRNA przeciw COVID-19 firm Moderna i Pfizer, u większości pacjentów widoczne były dramatyczne zmiany w punktacji PULS.“
zdanie poprawione: „Niedawno, wraz z pojawieniem się szczepionek mRNA przeciw COVID-19 firm Moderna i Pfizer, śledziliśmy zmiany wyniku PULS i trzech markerów stanu zapalnego u wszystkich naszych pacjentów otrzymujących te szczepionki.”

Skorygowano również pochopne wnioskowanie:

zdanie pierwotne: „Wnioskujemy, że szczepionki mRNA zwiększają dramatycznie stan zapalny śródbłonka i przenikanie limfocytów T do mięśnia sercowego i mogą wyjaśniać obserwacje zwiększonej liczby przypadków zakrzepicy, kardiomiopatii i innych zdarzeń naczyniowych po szczepieniu.”
zdanie poprawione: „Podsumowując, szczepionki mRNA zwiększają liczbowo (ale nie przeprowadzono analizy statystycznej) markery IL-16, Fas i HGF, opisywane wcześniej przez innych markery stanu zapalnego śródbłonka i nacieku limfocytów T w mięśniu sercowym, kolejnych seriach populacji pacjentów z jednej kliniki otrzymujących szczepionki mRNA bez grupy kontrolnej.”

Dodano także informację o braku porównania z pacjentami nieszczepionymi lub szczepionymi innymi szczepionkami oraz podkreślono fakt, że w powyższej obserwacji nie przeprowadzono żadnej analizy statystycznej.

Podsumowanie

Twierdzenia Grzegorza Płaczka na temat zwiększonego ryzyka zawału mięśnia sercowego po szczepieniu przeciw COVID-19 nie mają pokrycia w faktach. Do ich sformułowania użyto danych z portugalskojęzycznej Wikipedii, fałszując przy tym podane na niej przyczyny zgonu. Do poparcia swojej narracji, vloger posłużył się również zgłoszeniami z bazy VAERS, której sami administratorzy wielokrotnie informują, że nie jest ona wiarygodnym źródłem wiedzy na temat NOPów i nie posiadając fachowej wiedzy nie należy z niej wysnuwać wniosków na temat niepożądanych odczynów poszczepiennych.

Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne nie wydało ostrzeżenia przestrzegającego przed szczepionkami mRNA. Na stronie stowarzyszenia opublikowano jedynie nierecenzowany abstrakt plakatu, który zawierał liczne błędy, skutkujące ostrzeżeniem wydanym przez wspomniane stowarzyszenie. Jednak te dotyczyło braku wiarygodności zamieszczonej publikacji. Stowarzyszenie odcina się od wątpliwych wniosków prezentowanych w abstrakcie autorstwa Stevena Gundry’ego i oficjalnie w pełni popiera zalecenia CDC w kwestii szczepień przeciw COVID-19. Autor opublikowanego abstraktu wprowadził do pracy poprawki diametralnie zmieniające wydźwięk publikacji.

Powyżej opisano zaledwie trzy tezy wysunięte przez Grzegorza Płaczka w czasie zaledwie 10 minut ponad 40-minutowego nagrania. Ich zweryfikowanie i opisanie zajęło nam 7 dni. W tym czasie fałszywe informacje, mające za zadanie zniechęcić odbiorcę do szczepień, dotarły do co najmniej 120 tysięcy użytkowników Facebooka. W ciągu tych 7 dni w związku z zakażeniem SARS-Cov-2 zmarło w Polsce 2 640 osób. Problem tego typu dezinformacji wciąż jest ignorowany przez media społecznościowe, a środowiska antyszczepionkowe działają niemal niezakłócenie.

Źródła

Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/zawal/62035,zawal-serca

Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.1.

Ethan Jovani Trejo: https://eu.cincinnati.com/story/news/2021/08/24/coroner-releases-report-teen-who-collapsed-princeton-high-field/5576708001/

PolitiFact: https://www.politifact.com/factchecks/2021/jun/14/instagram-posts/christian-eriksen-danish-soccer-player-who-collaps/

FactCheck.org: https://www.factcheck.org/2021/06/scicheck-soccer-stars-collapse-was-unrelated-to-covid-19-vaccine/

AFP Faktencheck: https://faktencheck.afp.com/http%253A%252F%252Fdoc.afp.com%252F9C62XP-1

AFP Checamos: https://checamos.afp.com/sobre-nos

Correctiv: https://correctiv.org/faktencheck/2021/11/25/keine-belege-fuer-anstieg-von-herzstillstaenden-bei-sportlern/

Reuters: https://www.reuters.com/article/factcheck-coronavirus-vaccines-idUSL1N2SH1HN

Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/choroby-ukladu-krazenia/aktualnosci/273868,choroby-serca-coraz-czesciej-zagrazaja-mlodym-ludziom

CDC: https://www.cdc.gov/vaccines/acip/meetings/downloads/slides-2021-08-30/06-COVID-Rosenblum-508.pdf