Internet zawrzał po artykule tygodnika „Polityka”, który zaalarmował, iż niebawem zacznie obowiązywać znowelizowana ustawa o zawodzie farmaceuty, która umożliwi farmaceutom odmawianie sprzedaży antykoncepcji barierowej, czyli m.in. właśnie prezerwatyw. Z uwagi na trwające obecnie masowe protesty związane z zaostrzeniem prawa aborcyjnego nieprawdziwe doniesienie trafiło na bardzo podatny grunt.

Nasza ocena:

Fałsz

Więcej o naszym systemie oceniania:

Rozliczne media podały fałszywą informację za „Polityką”:

Rządowy projekt nowelizacji ustawy wpłynął do Sejmu 3 lutego, 29.10 został przyjęty przez posłów w trzecim czytaniu. Nie uwzględnił lobbowanych przez Instytut Ordo Iuris oraz Stowarzyszenie Farmaceutów Katolickich Polski poprawek mających wprowadzić klauzulę sumienia w zawodzie farmaceuty.

Drogę legislacyjną projektu możecie prześledzić tutaj, a tutaj znajdziecie ustawę z poprawkami po trzecim czytaniu.

Jak powstał fake news?

Tygodnik „Polityka” słusznie zwrócił uwagę, iż ulega poszerzeniu zakres produktów, których sprzedaży odmówić będzie mógł (pod pewnymi warunkami, o tym dalej) farmaceuta. Po nowelizacji farmaceuci będą mogli odmówić sprzedaży nie tylko „produktów leczniczych” jak do tej pory, lecz również „wyrobów medycznych”, a do tej właśnie kategorii kwalifikuje się antykoncepcja barierowa.

Artykuł jednakże niewłaściwie interpretuje warunki, pod jakimi farmaceuta będzie mógł odmówić sprzedaży. Do tej pory odmowa była możliwa, jeśli wydanie produktu mogło zaszkodzić „życiu lub zdrowiu pacjenta”. W nowelizacji zapis ten zmieniono na „życiu lub zdrowiu pacjenta lub innych osób”.

Tak wyglądał zapis przed zmianami:

A tak wygląda po zmianach:

Na podstawie dodania fragmentu „lub innych osób” i poszerzeniu o wyroby medyczne, „Polityka” wyciągnęła pochopny wniosek, jakoby oznaczało to potencjalną możliwość odmowy sprzedaży antykoncepcji barierowej, czyli m.in. prezerwatyw.

Dlaczego to fake news?

Z analizy przedmiotowego aktu prawnego wynika jednak, iż interpretacja „Polityki” jest nieprawidłowa. Po nowelizacji ustawy, sprzedaży prezerwatyw farmaceuta mógłby odmówić jedynie, gdyby ich wydanie mogło zaszkodzić życiu lub zdrowiu pacjenta, lub innych osób.

Mimo, iż znane są przypadki wybitnych akrobacji prawnych (w których specjalizuje się również Instytut Ordo Iuris, co wzbudziło niepokój „Polityki”), by wykorzystać każdy zapis w ustawach do osiągnięcia pożądanego rezultatu, w tym przypadku nie może być o takiej sytuacji mowy.

Życie i zdrowie pacjentów to bardzo wąski zakres i ciężko wyobrazić sobie jakąkolwiek sytuację, w której antykoncepcja barierowa mogłaby zostać zakwalifikowana jako niebezpieczna dla życia lub zdrowia. Interpretacja, w której do „innych osób” próbuje się zakwalifikować tzw. „życie nienarodzone” również jest błędna. W tym wypadku należałoby mówić raczej o „życiu niepoczętym” co, mimo kierunku w jakim zmierza obecnie krajowa legislacja, wciąż zakrawa na absurd.

O tej sprawie wypowiedzieli się m.in. Naczelna Izba Aptekarska, Pokój Adwokacki oraz portal mgr.farm:

Podsumowanie

Obecna nowelizacja nie wprowadza klauzuli sumienia i nie daje farmaceutom możliwości odmowy sprzedaży antykoncepcji barierowej. Niektórzy komentatorzy zwracają jednak uwagę, że rozszerzenie odmów o „wyroby medyczne” może być krokiem w kierunku skutecznego przeforsowania klauzul sumienia przez niektóre organizacje. Nie jest to wykluczone, jednakże w tej chwili twierdzenie, iż farmaceuci będą mogli odmawiać sprzedaży prezerwatyw jest całkowicie błędne.

Źródła:

Polityka https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1977478,1,prezerwatywy-nie-sprzedam.read

ISAP https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=238 http://orka.sejm.gov.pl/opinie9.nsf/nazwa/238_u/$file/238_u.pdf

Zdjęcie ilustracyjne: Photo by Reproductive Health Supplies Coalition on Unsplash