Niespodziewana niemoc rosyjskiej armii do przeprowadzenia skutecznych działań ofensywnych wprawiła w osłupienie zachodnich specjalistów. Analizy wskazują jednak na doskonale zaplanowane działania ze strony ukraińskiej. Uderzenia na szlaki zaopatrzeniowe przeciwnika i likwidowanie pojazdów kwatermistrzostwa, okazały się bardzo skuteczną taktyką w spowalnianiu ataku przeciwnika. Szczególną rolę w tej działalności odegrały bezzałogowe statki powietrzne, przede wszystkim produkcji tureckiej. Poniżej pokrótce opisujemy w jaki sposób są one wykorzystywane przez Siły Powietrzne Ukrainy.
Niespodziewany bohater – Bayraktar TB2
Szczególnie przydatne w trakcie działań zbrojnych w Ukrainie okazały się maszyny produkcji tureckiej, czyli drony Bayraktar TB2. Wielu specjalistów obawiało się, czy będą one w stanie działać w związku z silną obroną przeciwlotniczą wojsk rosyjskich (m.in. nowoczesny zestaw Pancyr-S1). Póki co jednak bezzałogowce radzą sobie nadzwyczaj dobrze, skutecznie uderzając w linie zaopatrzeniowe przeciwnika.
Możliwości operacyjne
Dron Bayraktar TB2 jest produkowanym seryjnie rozpoznawczo-bojowym, bezzałogowym aparatem latającym. Został opracowany przez turecką firmę Baykar Makina. Jego długość wynosi 6,5 metra, a rozpiętość skrzydeł 12 metrów. Prędkość przelotowa wynosi 130 km/h, a maksymalna 220 km/h. Pułap maksymalny wynosi 8200 metrów. Drony bojowo były wykorzystywane przez Turcję w Syrii, Azerbejdżan w Górskim Karabachu czy siły rządowe w Libii. W każdym konflikcie pokazały swoją skuteczność, choć nie musiały dotychczas mierzyć się z tak dużym wyzwaniem jak wojna w Ukrainie.
Drony TB2 mogą przenosić uzbrojenie w postaci bomb szybujących MAM. W wersji „C” oraz „L” są one kierowane laserowo. Poza tym ich najprawdopodobniej najważniejszą funkcją pozostaje możliwość precyzyjnego kierowania artylerii. Bayraktary posiadają zaawansowaną optykę dzienno-nocną i nowoczesne systemy namierzania. Mogą one wskazywać cele dla rakiet produkcji ukraińskiej typu Wilcha i Wilcha-M, które wystrzeliwane są przy pomocy zestawów BM-30 Smersz.
Wykorzystanie przez Siły Powietrzne Ukrainy
Ukraina przed wybuchem wojny posiadała najprawdopodobniej około 20 Bayraktarów. Poniżej omówimy kilka przykładów operacyjnego użycia tych pojazdów bezzałogowych. Zwrócimy przede wszystkim uwagę na dobór celów ataku. Dobrze prezentuje on, jaką taktykę przyjął sztab Sił Powietrznych Ukrainy na wykorzystanie dronów w trakcie wojny obronnej. Wszystkie udokumentowane wizualnie straty rosyjskie zadane przy pomocy dronów Bayraktar TB2 znajdziemy na blogu Oryx. Tutaj dostępna jest aktualizowana lista. W tym miejscu warto zaznaczyć, że wymienione zniszczenia dokonane przez bezzałogowce są tylko częścią wszystkich zadanych przez nie strat.
Jak wskazują specjaliści, jedną z głównych przyczyn skuteczności ukraińskich dronów jest niemoc Sił Powietrznych Federacji Rosyjskiej. Brak całkowitej dominacji w powietrzu znacząco wpływa na bezpieczeństwo konwojów zaopatrzeniowych. Rosyjska przewaga ogranicza się tylko do niektórych rejonów Ukrainy. Uderzenia na ukraińskie bazy lotnicze okazały się nieskuteczne, pozostawiając dużą część pasów startowych oraz sprzętu w stanie użytkowym. Poza tym, jak wskazuje Robert Lee z amerykańskiego Foreign Policy Research Institute:
„(…) nie wygląda na to, by obrona przeciwlotnicza [wojsk rosyjskich – przyp. red.], eskortująca siły naziemne była należycie przygotowana do stawienia czoła TB2. Nie jest jasne z czego wynika taki stan rzeczy.”
Unieszkodliwianie obrony przeciwlotniczej
Jednym z podstawowych celów dla Bayraktarów jest rosyjska obrona przeciwlotnicza. Ze względu na ich niewielkie echo radarowe, są one idealnym sposobem na uderzanie w zestawy ziemia-powietrze na tyłach wojsk przeciwnika. Na ten moment potwierdzono zniszczenie co najmniej 9 takich zestawów przez ukraińskie drony. Wśród nich znajduje się między innymi wspomniany już, nowoczesny Pancyr-S1. Poniżej można zobaczyć wideo, na którym Bayraktar niszczy rosyjską wyrzutnię rakiet przeciwlotniczych BUK. Takie działania Sił Powietrznych Ukrainy są jedną z przyczyn, dla których Rosjanie nie są w stanie zdominować nieba nad napadniętym krajem.
Uderzenia w linie zaopatrzeniowe
Tym, co wywołuje największe wrażenie w związku z działaniem ukraińskich dronów, jest ich duża swoboda w niszczeniu logistyki nieprzyjaciela. Potwierdzono zniszczenie co najmniej 24 pojazdów zaopatrzeniowych oraz technicznych. W znacznym stopniu zaburza to działalność oddziałów kwatermistrzostwa wojsk rosyjskich. W połączeniu z działaniami innych jednostek i pododdziałów nie powinno dziwić, że obserwujemy znaczne zaburzenie łańcucha zaopatrzenia nieprzyjaciela.
Prawdopodobnie jednak najciekawszą „zdobyczą” Bayraktarów jest zniszczenie co najmniej jednego pociągu z cysternami wypełnionymi paliwem dla armii rosyjskiej. Jest to niezwykle imponujące, gdyż odbyło się to na głębokich tyłach przeciwnika. Strata ta była szczególnie dotkliwa, gdyż zaopatrzenie rosyjskich wojsk bardzo mocno opiera się na transporcie kolejowym. Jednostki Federacji Rosyjskiej są znacznie mniej nasycone pododdziałami zaopatrzeniowymi, niż ich natowskie odpowiedniki. W związku z tym straty wśród pojazdów transportowych są niezwykle dotkliwe. To właśnie między innymi z tym wiążą się ogromne problemy logistyczne armii najeźdźczej. Poniżej dostępna jest kompilacja uderzeń dronów na cele wojskowe różnego rodzaju. Powstała nawet piosenka na cześć ukraińskich bezzałogowców.
Inne drony
Ukraina korzysta jednak nie tylko z bezzałogowców produkcji tureckiej. Na wyposażeniu armii znajdują się również maszyny rodzimej produkcji, czyli drony Punisher. Są one znacznie lżejsze od TB2, ale dzięki temu są jeszcze trudniejsze do wykrycia. Rozpiętość ich skrzydeł wynosi ponad 2 metry. Drony te działają na niewielkim pułapie, do 400 metrów. Mogą przenosić do 3kg uzbrojenia, maksymalnie na 50km za liniami wroga. Nie są to liczby zbyt imponujące, ale możliwości Punishera są wystarczające do skutecznego niepokojenia rosyjskich kolumn zaopatrzeniowych. Punishery zostały opracowane przez firmę UA-Dynamics, założoną przez grupę weteranów z Donbasu. Często towarzyszą im mniejsze maszyny, czyli drony rozpoznawcze Spectre. Ich zadaniem jest namierzanie i identyfikowanie celów dla swoich większych braci.
Na wyposażeniu Sił Zbrojnych Ukrainy znajdują się również maszyny produkcji polskiej. Jednym z nich jest dron rozpoznania artyleryjskiego FlyEye. Drugim, bardzo ciekawym rodzimym projektem jest Warmate. Ten niewielki system ma rozpiętość skrzydeł 1,6 metra i masę startową ponad 5kg. Na dronie zainstalować można różnego rodzaju głowice, dzięki czemu może pełnić rolę rozpoznawczą, jak i bojową. Jednak jego podstawowym zadaniem jest wykorzystanie jako amunicja krążąca. Poprzez zamontowanie na dziobie pojazdu głowicy z ładunkiem odłamkowo-burzącym lub kumulacyjnym, staje się on latającym pociskiem kierowanym o wysokiej precyzji. Tutaj obejrzeć można pełną prezentację dotyczącą możliwości maszyny. Obydwa wymienione pojazdy produkowane są przez firmę WB Electronics z Ożarowa Mazowieckiego.
Podsumowanie
Inwazja Rosji na Ukrainę stała się przykładem jak teoretycznie słabsza armia może skutecznie prowadzić defensywę. Nieodzowne jest w tym operacyjne przygotowanie sztabu Sił Zbrojnych Ukrainy, ale także skuteczne wykorzystanie nowoczesnych technologii. Jedną z nich są właśnie bezzałogowe statki powietrzne najróżniejszych typów. Czołową rolę wiodą tutaj drony produkcji tureckiej, Bayraktar TB2. Skutecznie uderzają w linie zaopatrzeniowe przeciwnika, znacząco utrudniając rozwijanie natarcia.
Aktualnie rosyjska inwazja utknęła w miejscu, narażając się jeszcze bardziej na uderzenia dronów. Zapewne do mediów wycieknie jeszcze niejedno nagranie przedstawiające działania ukraińskich maszyn bezzałogowych.
Źródła:
NDTV: https://www.ndtv.com/world-news/the-role-of-turkish-drones-in-ukraines-war-2799563
Middle East Eye: https://www.middleeasteye.net/news/russia-ukraine-war-turkey-drones-effective-deadly
Baykar: https://www.baykartech.com/en/uav/bayraktar-tb2/
Oryx: https://www.oryxspioenkop.com/2022/02/defending-ukraine-listing-russian-army.html
War On The Rocks: https://warontherocks.com/2021/11/feeding-the-bear-a-closer-look-at-russian-army-logistics/
Business Insider: https://www.businessinsider.com/ukraines-punisher-drones-hit-russian-troops-multiple-times-reports-2022-3?IR=T
Rzeczpospolita: https://www.rp.pl/biznes/art19316901-polskie-drony-nad-dnieprem
Grupa WB: https://www.wbgroup.pl/produkt/bezzalogowy-system-powietrzny-klasy-mini-flyeye/ oraz https://www.wbgroup.pl/produkt/system-amunicji-krazacej-warmate/
Zdjęcia
Ministry of Defence of Ukraine, CC BY 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by/4.0>, via Wikimedia Commons
