Chemtrails to nazwa nieuznawanej w świecie nauki teorii spiskowej, która głosi, że ślad, który widać za samolotami, to celowo rozpylane przez wojsko lub inne organy bliżej nieokreślonej władzy, aerozole. W zależności od wersji tejże teorii rozpylanie aerozoli może mieć różny cel np. wywoływanie konkretnych działań i zachowań pojedynczych ludzi, zarządzanie całymi populacjami, umożliwianie zdalnego wywierania wpływu na jednostki czy też są przykładem geoinżynierii, której celem jest zarządzanie klimatem. W artykule przyjrzymy się skali popularności chemtrails i wyjaśnimy, jaka jest obecna odpowiedź świata nauki na ten temat.
Chociaż teoria ta wydaje się mało prawdopodobną, a część osób nazwie ją wręcz absurdalną, to jednak, jak wskazują badania, znajduje ona duże grono zwolenników. Prezentowane poniżej wyniki odnoszą się do społeczeństwa amerykańskiego, a samo badanie zostało przeprowadzone w 2019 roku, co zdaje się dobrze odzwierciedlać skalę problemu.
Interpelacje poselskie
Tak jak w przypadku wielu innych podobnych nienaukowych teorii, trudno ustalić jej pierwotne źródło, jednakże złożenie 3 czerwca 2003 roku petycji nr 372-1644 do kanadyjskiego parlamentu przez deputowanego Johna Herrona, można przyjąć za pierwsze działania związane z chemtrails na poziomie instytucji państwowych. Deputowany złożył petycję w imieniu Briana Holmesa, który zebrał ponad 1000 podpisów z całego kraju [treść petycji można znaleźć tutaj].
W polskim sejmie składano podobne interpelacje. W 25 kwietnia 2013 roku poseł Jan Szyszko złożył interpelacje nr 16893 „w sprawie chemtrails”, na którą odpowiedziała Podsekretarz Stanu Beata Jaczewska 31 maja 2013, natomiast 29 czerwca 2018 posłanka Beata Chrobak złożyła interpelację nr 23562, która doczekała się odpowiedzi od:
- podsekretarza stanu Ministerstwa Zdrowia Józefa Króla,
- sekretarz stanu Ministerstwa Środowiska Małgorzaty Golińskiej.
Dyskusja o chemtrails pojawiła się w debacie publicznej i budzi wiele skrajnych emocji. Teoria mówiąca o chemtrails jest dość plastyczna i łatwo zaadaptować ją do wielu kontekstów i elementów życia społecznego. Już raz wyjaśnialiśmy i konfrontowaliśmy treści mówiące o celowym „opryskiwaniu wirusem” w trakcie przebiegu epidemii koronawirusa. Treść postów oraz pełne wyjaśnienie i opis zdjęcia, do którego odwołują się posty można znaleźć pod tym linkiem.
Przyjrzyjmy się więc bliżej tej kontrowersyjnej teorii.
Popularność chemtrails na Facebooku
Wydawać by się mogło, że chemtrails jest mało popularną teorią w polskojęzycznych mediach społecznościowych. Strony na polskim Facebooku poświęcone stricte tematyce chemtrails jak np. Chemtrails Polska, Chemtrails” czyli toksyczne chmury nad polską, Chemtrails – smugi chemiczne na niebie nad Nysą i Polską, Chemitrails Globalna Komora Gazowa czy też Chemtrails, Chemiczne Smugi, Kuj.Pom., PL mają od ok 2-3 tys. polubień.
Co więcej, wspomniane wyżej strony są dość ubogie w treści poświęcone stricte zjawisku chemtrails, jednakże strona Chemtrails, Chemiczne Smugi, Kuj.Pom., PL zdaje się tu być wyjątkiem. Na tym fanpage’u znajdziemy wyłącznie zdjęcia dokumentujące rzekome zjawisko chemtrails. Warto także dodać, że treści są publikowane regularnie.
Podobnie jak strony, również grupy poświęcone chemtrails nie cieszą się dużą popularnością i wewnętrzną aktywnością.
Analogiczne zasięgi osiągają strony angielskojęzyczne, np. strona ChemTrails and Geo-Engineering ma 2735 polubień, a Chemtrails are killing us 1848. Jednakże grupy angielskojęzyczne cieszą się znacznie większą popularnością i tak np. CHEMTRAILS ARE KILLING US TARANAKI GROUP liczy ponad 4,2 tysiąca członków a Mass Action Demand: Chemtrails & Geoengineering & Democracy już prawie 13 tysięcy członków.
Zasięg chemtrails na Twitterze
Inny obraz „medialności” chemtrails prezentuje Twitter. Dzięki narzędziu TrackMyHashtag jesteśmy w stanie zobaczyć dynamikę powstawania treści na portalu tweetów oznaczonych konkretnym hashtagiem, co pozwala nam w sposób ilościowy przedstawić fragment rzeczywistości tworzonej przez użytkowników Twittera.
Niżej przedstawione dane odnoszą się do hashtagu #chemtrails i dotyczą przedziału czasowego 16:00 – 20:00 z dnia 12 lipca 2022 roku.
W tym czasie łączna ilość tweetów, retweetów oraz odpowiedzi oznaczonych hashtagiem #chemtrails wynosiła 109 (Total Tweets), przy aktywnym zaangażowaniu 87 użytkowników portalu (Total Contributions). Posty z tym hashtagiem pokazały się na osi czasu 120 105 (Potential Impressions) użytkowników oraz osiągnęły łączony zasięg 108 741 (Potential Reach).
O godzinie 16:00 pojawiło się 26 tweetów, 18:00 46 a o 20:00 nie pojawił się żadny nowy tweet
Poniższy graf przedstawia ile założono nowych kont w każdym roku:
Język, w którym opublikowano tweety:
Oraz zestawienie autorów o największych zasięgach:
Niżej natomiast przedstawiamy przykładowe tweety:
Materiały wideo dotyczące chemtrails
Polskojęzyczne materiały, próbujące wyjaśnić zjawisko chemtrails, o największej liczbie odtworzeń to Geoinżynieria-Chemtrails Cicha wojna, który został wyświetlony ponad 114 tysięcy razy oraz NIESŁAWNY CHEMTRAILS – WYJAŚNIENIE!.
Trudno natomiast znaleźć na YouTube jakikolwiek anglojęzyczny materiał wyjaśniający ślady pozostawione na niebie w duchu teorii chemtrails. Większość materiałów, które pojawiają się po wpisaniu w pole wyszukiwarki hasła „chemtrails” (oraz podobnych) to filmy negujące tego typu teorie.
W tym miejscu warto szczególną uwagę zwrócić na dwa materiały wideo umieszczone na polskojęzycznym Facebooku. Oba filmy mają przedstawiać dowody potwierdzające teorię chemtrails. Pierwszy z nich został opublikowany na prywatnym profilu obejrzany ponad 280 tysięcy razy (stan na 13.07).
Drugi film został opublikowany na wcześniej wspomnianej stronie Chemtrails – smugi chemiczne na niebie nad Nysą i Polską i został wyświetlony ponad 412 tysięcy razy.
Co mówi na ten temat nauka?
Samoloty, które pozostawiają widoczne smugi na niebie, napędzane są silnikami odrzutowymi. Silniki te są urządzeniami spalinowymi – energia pochodząca ze spalania przekształcana jest w energię kinetyczną wypływających przez dyszę silnika gazów. W procesie spalania paliwa powstają m.in. cząsteczki wody, które po wylocie z silnika stygną, mieszają się z powietrzem i tworzą charakterystyczną smugę określaną mianem smugi kondensacyjnej. Więcej na ten temat można przeczytać m.in. w materiałach przygotowanych przez NASA np. tu i tu.
Ślad, który widzimy na niebie po przelocie samolotu, jest w rzeczywistości nowopowstałą chmurą. Światowa Organizacja Meteorologiczna klasyfikuje chmury te jako cirrus homogenitus, wskazując na fakt, że pod względem swojej charakterystyki nie odróżniają się w istotny sposób od pozostałych, występujących naturalnie chmur, a jedyną dystynkcją jest proces powstania.
W 2016 roku opublikowano badanie, w którym zapytano 77 ekspertów z dziedziny meteorologii, chemii oraz fizyki, czy istnieje możliwość prowadzenia na szeroką skalę, tajnego projektu wprowadzania do atmosfery gazów i aerozoli (opryskiwania przez samoloty). Wyniki badania są jednoznaczne i jednogłośne. Nie ma żadnych naukowych podstaw, potwierdzających teorię o chemtrailsach.
Co więcej, fakt powstawania smugi kondensacyjnej za samolotami jest procesem bardzo dobrze zbadanym, poznanym i opisanym w literaturze nauk przyrodniczych, jak i na polu nauk społecznych.
W tym miejscu należy jeszcze odnieść się do wspominanych w artykule materiałów wideo, które przedstawiały przyciąganie pyłu osiadłego z powietrza przez magnes. Nagrania te wedle zwolenników teorii o chemtrails miałyby być dowodami potwierdzającymi celowe rozpylanie do atmosfery związków metali. Jednakże jak pokazują liczne badania w powietrzu, którym oddychamy na co dzień, z którego opadł pył widoczny na filmach, występują mikrocząstki różnych metali, pochodzących z procesów naturalnych oraz działalności człowieka.
Podsumowanie
Teorię o chemtrails należy zaliczyć do kategorii teorii spiskowych, która to bazuje na niewiedzy lub zbytnich uproszczeniach odbiorców. Ślady, które zostawiają na niebie samoloty, są doskonale znane w świecie nauki, opisane i przebadane. Nie są one też niczym szczególnym, niebezpiecznym lub w jakikolwiek sposób zagrażającym ludziom.
Źródła
A gaseous emissions analysis of commercial aircraft engines during test-cell run: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1352231015301722
Aircraft clouds: From chemtrail pseudoscience to the science of contrails: https://www.redalyc.org/journal/5117/511766757028/html/
Fakenews.pl: https://fakenews.pl/technologia/nie-to-nie-opryski-wirusem-to-samolot-gasniczy-boeing-747-supertanker/
Interpelacja nr 16893: https://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=0A8244A2&view=null
Interpelacja nr 23562: https://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=3323CEFA
Metal nanoparticles in the air: state of the art and future perspectives: https://pubs.rsc.org/en/content/articlelanding/2020/en/d0en00536c
NASA Cotrails Factsheet: https://www.faa.gov/regulations_policies/policy_guidance/envir_policy/media/contrails.pdf
NASA Cotrails: https://www.nasa.gov/sites/default/files/atoms/files/contrails_k-12.pdf
NASA Guide to Engines: https://er.jsc.nasa.gov/seh/ANASAGUIDETOENGINES%5b1%5d.pdf
Parliament of Canada: https://www.ourcommons.ca/DocumentViewer/en/37-2/house/sitting-110/journals
Quantifying expert consensus against the existence of a secret, large-scale atmospheric spraying program: https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1748-9326/11/8/084011
Reactive Chemistry in Aircraft Exhaust: https://atmos.washington.edu/~benhlee/pics/Lee_2011_TRR.pdf
Solar geoengineering and the chemtrails conspiracy on social media: https://www.nature.com/articles/s41599-017-0014-3
Światowa Organizacja Metereologiczna: https://cloudatlas.wmo.int/en/aircraft-condensation-trails.html
