Barbara Nowak, małopolska kurator oświaty po raz kolejny wywołała kontrowersje. Tym razem przyrównała Uniwersytet Jagielloński do agencji towarzyskiej na swoim Twitterze. Jej oburzenie wywołała kwestia możliwości wyboru identyfikacji płciowej w ankiecie, co określiła jako segregację studentów „po neomarksistowsku”. Nie wiadomo jednak czy zapoznała się ona z treścią ankiety oraz faktem kto i po co ją organizuje, zanim wysnuła tak daleko idące wnioski.
16 czerwca Barbara Nowak, małopolska kurator oświaty opublikowała tweeta, krytykującego władze Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wpis wywołał sporo kontrowersji, angażując zarówno władze UJ, jak i ministra edukacji Przemysława Czarnka. Okazuje się jednak, że całe zamieszanie wywołała dobrowolna ankieta dotycząca poczucia bezpieczeństwa studentów na uczelni. Sprawa opisywana była przez między innymi przez redakcje WP.pl, OKO.press czy krakowskiej Gazety Wyborczej.
Stanowisko UJ
W związku z całą sprawą, skontaktowaliśmy się z działem prasowym UJ. Jak się okazuje, screen pochodzi z ankiety organizowanej przez Dział ds. Bezpieczeństwa i Równego Traktowania – Bezpieczni UJ. Jest ona anonimowa i dobrowolna. Jak napisał nam Adrian Ochalik, rzecznik prasowy UJ:
„14 czerwca ruszyło „Badanie poczucia bezpieczeństwa i równego traktowania na UJ 2020/2021” prowadzone przez Dział ds. Bezpieczeństwa i Równego Traktowania – Bezpieczni UJ. Celem tego badania (o charakterze w pełni naukowym) jest określenie poziomu bezpieczeństwa i równego traktowania całej społeczności studenckiej i doktoranckiej UJ (przeszło 38 tys. osób).
Ponieważ badanie dotyka takich zagadnień jak równe traktowanie, występowanie zjawiska dyskryminacji na uniwersytecie itp., konieczne stało się uwzględnienie w badaniu takich zmiennych jak płeć, tożsamość płciowa itp. Pytania dot. płci, tożsamości płciowej zadawane są tylko i wyłącznie na potrzeby badania. Wypełnienie ankiety jest dobrowolne i anonimowe.
W ślad za standardami naukowymi powszechnie przyjmowanymi w badaniach społecznych (w tym na UJ, np. badanie GEAM – „Monitoring warunków zatrudnienia, bezpieczeństwa i równego traktowania UJ”) w badaniu tym uwzględniliśmy nie tylko płeć i tożsamość płciową męską, żeńską, ale również transpłciową i niebinarną. Tego typu odpowiedzi w ankiecie pozwalają adresatom – wszystkim osobom studiującym i przygotowującym rozprawy doktorskie na UJ – wskazać, jak te osoby identyfikują się w codziennym funkcjonowaniu na uczelni. Zgodnie zaś z zasadą wyrażoną w § 4 ust. 2 Statutu UJ: „Uniwersytet przeciwdziała dyskryminacji i zapewnia równe traktowanie wszystkich członków wspólnoty uczelni”.
Badanie potrwa do 14 lipca br., a jego wyniki zostaną przedstawione Władzom UJ w formie zbiorczego raportu. Raport będzie również dostępny na stronie internetowej Działu Bezpieczni UJ.”
Czego naprawdę dotyczy ankieta?
W załączniku do maila dostaliśmy od rzecznika prasowego UJ również całą treść omawianej ankiety. Postanowiliśmy sprawdzić, jakiego typu pytania znajdują się w tej ankiecie. Ankieta ma trzy moduły. Pierwszy dotyczy ogólnego poczucia bezpieczeństwa na uczelni. Pytania odnoszą się do tego czy student miał do czynienia z niebezpieczną sytuacją, czy została ona zgłoszona i gdzie, ewentualnie czemu nie została zgłoszona i czego dotyczyła. Drugi moduł skupia się wokół równego traktowania. Studenci mogą poinformować władze uczelni czy spotkali się z dyskryminacją i jeżeli tak, to z jakiego powodu. Moduł trzeci to informacje zwrotne na temat ankiety i tego co można w niej poprawić czy jakie warsztaty antydyskryminacyjne przeprowadzić. Poniżej kilka przykładowych pytań.
Okazuje się więc, że ankieta nie ma nic wspólnego z procesem rekrutacji na Uniwersytet Jagielloński. Na jej podstawie nie tworzy się też „oferty” dla studentów. Jest to po prostu corocznie zbierana informacja na temat sytuacji na uczelni (ze względu na pandemię w 2020 roku jej nie przeprowadzono). Warto zaznaczyć, że nie trzeba udostępniać informacji na temat swojej identyfikacji płciowej. Ankieta ma charakter naukowy, jest anonimowa i pokazuje władzom uczelni z jakimi problemami muszą zmagać się studenci. Dzięki temu mogą one podjąć odpowiednie działania, by w konkretnych dziedzinach poprawić bezpieczeństwo na Uniwersytecie. Kwestie takie jak identyfikacja płciowa, religia czy pochodzenie mogą być kluczowe, by ocenić kogo najbardziej dotyczy dany problem i dlaczego oraz jak mu przeciwdziałać.
Rektor odpowiada
W odpowiedzi na tweeta małopolskiej kuratorki oświaty, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. dr hab. Jacek Popiel odpowiedział listem otwartym. Stwierdził w nim między innymi, że nie oczekuje przeprosin, chociaż słowa pani Nowak były krzywdzące dla całej społeczności uczelni. Zaprosił również panią kurator do odwiedzin na UJ i porozmawiania z przedstawicielami Studenckiego Ośrodka Wsparcia i Adaptacji. W swoim liście wskazuje między innymi, że:
„(…)Zadaniem Uniwersytetu Jagiellońskiego jest stanie na straży wolności i równości. Bierzemy odpowiedzialność za tysiące młodych ludzi, pomagając im nie tylko w zdobywaniu wiedzy, ale i w kształtowaniu osobowości, charakteru, kultury i poszanowania drugiego człowieka.
Za tym, co Pani Kurator określiła trywializująco jako „segregację studentów po neomarksistowsku”, mającą rzekomo – według Pani własnego sformułowania – prowadzić do „zamiany Uniwersytetu Jagiellońskiego w agencję towarzyską”, stoją historie prawdziwych ludzi – ich osobiste dramaty, zmagania i lęki, wynikające z dyskryminacji, która dotyka ich na co dzień.
(…)
Zadaniem Uniwersytetu Jagiellońskiego jest stanie na straży wolności i równości. Bierzemy odpowiedzialność za tysiące młodych ludzi, pomagając im nie tylko w zdobywaniu wiedzy, ale i w kształtowaniu osobowości, charakteru, kultury i poszanowania drugiego człowieka.
Za tym, co Pani Kurator określiła trywializująco jako „segregację studentów po neomarksistowsku”, mającą rzekomo – według Pani własnego sformułowania – prowadzić do „zamiany Uniwersytetu Jagiellońskiego w agencję towarzyską”, stoją historie prawdziwych ludzi – ich osobiste dramaty, zmagania i lęki, wynikające z dyskryminacji, która dotyka ich na co dzień.(…)”
Wypowiedź Przemysława Czarnka
Do całej sprawy odniósł się również Minister Edukacji i Nauki, Przemysław Czarnek. Jego wypowiedź została przytoczona przez oficjalne konto MEiN na Twitterze (tutaj i tutaj).
Ciężko określić o jakiej podstawie prawnej mówi minister Czarnek, gdyż polskie prawo nie zabrania proszenia o identyfikację płciową w anonimowej ankiecie. Odpowiedź na to pytanie nie jest obowiązkowa. Być może Przemysław Czarnek nie zapoznał się odpowiednio z całą sytuacją, bazując tylko na doniesieniach medialnych i wypowiedzi Barbary Nowak.
Podsumowanie
Wypowiedź Barbary Nowak dotycząca screena z ankiety na UJ rodzi pytania, czy kuratorka w ogóle zapoznała się z jej treścią. Podała błędne informacje w swoim tweecie sugerując, że może to być formularz rekrutacyjny na uczelnię. Niezweryfikowaną informację podała dalej, wywołując tym faktem sporą ilość kontrowersji. Szczególnie wątpliwe wydaje się określenie uczelni „agencją towarzyską”. Nie wiadomo, co prośba o podanie identyfikacji płciowej ma z tym wspólnego. Niejasne pozostaje czy był to wpis tworzony pod wpływem emocji, czy była to po prostu próba wywołania kontrowersji. Od kogoś piastującego tak ważne stanowisko w oświacie należy oczekiwać więcej kultury i ogłady, szczególnie gdy przekazuje dalej niesprawdzone informacje.
Źródła
E-mail od Rzecznika Prasowego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
Oficjalne konto Ministerstwa Edukacji i Nauki na Twitterze
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie: https://bezpieczny-student.uj.edu.pl/aktualnosci/-/journal_content/56_INSTANCE_bHFKkI5XpNbQ/136167082/148165012 oraz https://www.uj.edu.pl/wiadomosci/-/journal_content/56_INSTANCE_d82lKZvhit4m/10172/148183710
