1 czerwca ruszył powszechny program bezpłatnych szczepień przeciw HPV, którym objęto dziewczynki i chłopców w wieku 12 i 13 lat. Od momentu jego ogłoszenia w sieci ruszyła kampania dezinformacyjna mająca na celu wywołanie niechęci do szczepień i, co gorsza, zbagatelizowanie zagrożenia, jakim jest HPV. Część narracji wymierzonych w szczepionki wprowadza w błąd na temat ich składu, przedstawiając go jako szkodliwy lub przypisując mu zawartość cząstek, które w rzeczywistości w nim nie występują. Przykładowo w jednym z tweetów Arkadiusz Tetela twierdzi, że szczepionki mają w swoim składzie wirusy, komórki owadów i białka wirusowe, przez co mają rzekomo powodować raka.
W poprzednim artykule wyjaśnialiśmy również inne fałszywe informacje związane z HPV:
Mit 2. — HPV nie stanowi zagrożenia dla mężczyzn, dlatego nie ma sensu szczepić chłopców
Skład szczepionek objętych programem
W ramach programu szczepień dzieci w wieku 12 i 13 lat przeciw HPV dostępne są dwie szczepionki:
- Cervarix — 2-walentna szczepionka skierowana przeciw typom 16 i 18,
- Gardasil 9 — 9-walentna szczepionka skierowana przeciw typom 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58.
Cervarix (GlaxoSmithKline Biologicals s.a)
Cervarix jest przeznaczona do stosowania u osób od 9 roku życia w celu ochrony przed chorobami spowodowanymi zakażeniem wirusami brodawczaka ludzkiego (typu 16 i 18), a konkretnie przed rakiem szyjki macicy, rakiem odbytu, zmianami przedrakowymi szyjki macicy, sromu, pochwy i odbytu.
Substancje czynne (antygeny) wchodzące w skład Cervarix to:
- białko L1 wirusa brodawczaka ludzkiego typu 16
- białko L1 wirusa brodawczaka ludzkiego typu 18
Białka te mają postać niezakaźnych cząstek wirusopodobnych (ang. virus-like particles, VLP). VLP są pustymi otoczkami białkowymi, które potrafią indukować wysoki poziom przeciwciał, ale ponieważ nie zawierają wirusowego DNA, nie mogą infekować komórek. Wytwarzane są techniką rekombinacji genetycznej w komórkach owadzich (Trichoplusia ni) z wykorzystaniem wektora wirusowego w postaci bakulowirusa.
Substancją wmacniającą odpowiedź immunologiczną (adiuwantem) jest AS04 — system adiuwantowy składający się z lipidu A bakterii Gram ujemnych i wodorotlenku glinu.
Substancjami pomocniczymi w szczepionce są chlorek sodu (NaCl), diwodorofosforan sodu dwuwodny (NaH₂PO₄ · 2 H₂O) i woda.
Gardasil 9 (Merck Sharp and Dohme)
Szczepionka Gardasil 9 jest przeznaczona do stosowania u osób od 9 roku życia w celu ochrony przed zmianami przednowotworowymi oraz rakiem szyjki macicy, sromu, pochwy i odbytnicy oraz brodawkami narządów płciowych (kłykcin kończystych) wywoływanymi przez szczepionkowe typy HPV.
Gardasil 9 jest szczepionką rekombinowaną i, podobnie jak Cervarix, zawiera cząstki wirusopodobne, które nie mają zdolności zakażania komórek, namnażania się ani wywoływania choroby. VLPs zawarte w szczepionce są wytwarzane w komórkach drożdży Saccharomyces cerevisiae metodą rekombinacji DNA.
Substancje czynne wchodzące w skład Gardasil 9 to:
- białko L1 wirusa brodawczaka ludzkiego typu 6
- białko L1 wirusa brodawczaka ludzkiego typu 11
- białko L1 wirusa brodawczaka ludzkiego typu 16
- białko L1 wirusa brodawczaka ludzkiego typu 18
- białko L1 wirusa brodawczaka ludzkiego typu 31
- białko L1 wirusa brodawczaka ludzkiego typu 33
- białko L1 wirusa brodawczaka ludzkiego typu 45
- białko L1 wirusa brodawczaka ludzkiego typu 52
- białko L1 wirusa brodawczaka ludzkiego typu 58
Adiuwantem jest hydroksyfosforanosiarczan glinu, a wśród substancji pomocniczych znajdują się chlorek sodu, L-histydyna, polisorbat 80, boran sodu i woda.
Mit 3. — Cervarix i Gardasil mają w swoim składzie wirusy, komórki owadów i białka wirusowe, przez co mogą powodować raka
Arkadiusz Tetela — prawnik związany ze stowarzyszeniem STOP NOP — twierdzi, że szczepionki dostępne w ramach programu posiadają w swoim składzie wirusy, komórki owadów i białka wirusowe. Jeden, kilka bądź wszystkie z wymienionych czynników biologicznych mają w jego opinii powodować raka. Ze względu na nieprawidłową składnię tego zdania nie jest do końca jasne, który z nich ma mieć właściwości onkogenne.
Źródłem tej rewelacji jest w rzeczywistości plik tekstowy zatytułowany Biała księga szczepień HPV. Kontrowersyjna szczepionka przeciw wirusom HPV — czy skuteczna, bezpieczna i potrzebna?. Za jego powstanie odpowiada antyszczepionkowe Stowarzyszenie Centrum Informacji o Zdrowiu DOBROSTAN. W omawianej części autorzy, nie wymienieni z imienia i nazwiska, powołują się na inny, również anonimowy tekst opublikowany na portalu Science in Society Archive.
Jego autor twierdzi, że znajdujące się w szczepionkach pozostałości drożdży mogą powodować raka. Jednak w publikacji, na którą się w tym miejscu powołuje, nie pojawia się taka teza. W kolejnych akapitach przeczytamy m.in. że bakulowirusy zawierają dwa geny, które zapobiegają apoptozie i w ten sposób mają ułatwiać rozwój komórek nowotworowych.
W rzeczywistości tekst ten nie jest pracą naukową, a jedynie zbiorem spekulacji, które napisano tak, by odbiorca miał wrażenie, że czyta poważną publikację. Portal, który go opublikował, oferuje również zakup książki opisującej, jak korporacje zarabiają na AIDS, leki na AIDS czynią więcej szkód niż pożytku, szczepionka przeciw HIV jest/będzie szkodliwa, a jako alternatywną terapię zaleca się ćwiczenia, zdrową dietę, zioła i grzyby.
W dalszej części tweeta Teteli przeczytamy również, że w Charakterystyce Produktu Leczniczego (ChPL) szczepionki Cervarix zawarta jest informacja o znajdujących się w niej pozostałościach komórek owadów, białek wirusowych i bakteryjnych. To twierdzenie jest fałszywe — w rzeczywistości w ulotce szczepionki Cervarix dostępnej w ramach programu nie znajdziemy takiego zapisu.
Proces produkcji
W przemyśle farmaceutycznym wykorzystywanie drożdży, komórek owadów czy wektorów wirusowych w procesie produkcyjnym jest na porządku dziennym. Jest to popularna metoda uzyskiwania rekombinowanych białek. Z użyciem drożdży produkowane są takie leki jak insulina, glukagon czy somatropina (stosowana m.in. u dzieci z niskorosłością spowodowaną niedoborem hormonu wzrostu) oraz inne stosowane w hiperurykemii (może prowadzić m.in. do rozwoju dny moczanowej), neutropenii czy zakrzepicy.
W przypadku Cervarix hodowla komórkowa wyprowadzona jest z komórek owadów Trichoplusia ni. Następnie infekuje się je wektorem wirusowym, którego genom zmodyfikowano o fragment DNA odpowiadający za kodowanie docelowego białka L1 wirusa brodawczaka ludzkiego. W wyniku tego hodowla komórkowa zainfekowana wektorem tworzy system ekspresyjny produkujący interesujące nas białko. Z takiego rozwiązania korzysta też szczepionka FluBlok przeciwko grypie. Zastąpiło ono jajka wykorzystywane wcześniej w procesie produkcyjnym. Owadzie hodowle komórkowe są też alternatywą pozwalającą na ograniczenie stosowania pożywek z płodową surowicą bydlęcą.
W procesie produkcyjnym Cervarix wykorzystano bakulowirusa, który jest patogenem specyficznym dla stawonogów, w tym głównie dla owadów z rzędu Lepidoptera (motyle), i nie stanowi zagrożenia dla człowieka. Bakulowirusy występują powszechnie na warzywach i wraz z nimi są przez nas spożywane. Jedna porcja sałatki Coleslaw może zawierać nawet 100 milionów cząsteczek bakulowirusa. Stosuje się je również jako biopestycydy do ochrony lasów i upraw przed szkodnikami. W produkcji Gardasil wykorzystano natomiast drożdże, a dokładnie Saccharomyces cerevisiae. Do tego gatunku należą drożdże wykorzystywane w piekarstwie, gorzelnictwie, winiarstwie i browarnictwie.
W trakcie produkcji rekombinowane białka są oczyszczane i zarówno drożdże, komórki owadów, jak i wektory wirusowe nie znajdują się w produkcie końcowym. Ani Cervarix, ani Gardasil 9 nie zawierają również składników zakaźnych — niezakaźne cząstki wirusopodobne nie zawierają wirusowego DNA i nie mogą wywołać chorób spowodowanych wirusem HPV.
Podsumowanie
Wykorzystanie linii komórkowych wyprowadzanych z komórek owadzich powinno być po myśli środowiska antyszczepionkowemego. Wszak sprzeciwiało się ono wcześniej wykorzystywaniu linii komórkowych wyprowadzonych z komórek ludzkich przy okazji szczepionek przeciw COVID-19. Podobnie jak niekorzystanie w procesie produkcyjnym z kurzych jaj, które miały wywoływać alergie u ich dzieci przy okazji innych szczepień. Fakt torpedowania preparatów przeciw HPV z wykorzystaniem argumentu komórek owadzich pokazuje przede wszystkim, że żadne zmiany w składzie nie są w stanie zmienić nastawienia środowiska antyszczepionkowego do szczepionek. To z kolei sugeruje, że w rzeczywistości batalia nie toczy się o ich skład.
Źródła
Ministerstwo Zdrowia: https://www.gov.pl/web/zdrowie/hpv
ChPL Cervarix: https://www.gov.pl/attachment/4d999522-68fd-49fd-8fad-2069237c74e6
Nooraei, S., Bahrulolum, H., Hoseini, Z.S. et al. Virus-like particles: preparation, immunogenicity and their roles as nanovaccines and drug nanocarriers. J Nanobiotechnol 19, 59 (2021). https://jnanobiotechnology.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12951-021-00806-7
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego: https://szczepienia.pzh.gov.pl/slownik/as04/
ChPL Gardasil 9: https://www.gov.pl/attachment/9ac480ec-54ff-423f-9616-e689aa8a2c84
Kulagina N, Besseau S, Godon C, Goldman GH, Papon N and Courdavault V (2021) Yeasts as Biopharmaceutical Production Platforms. Front. Fungal Biol. 2:733492. doi: 10.3389/ffunb.2021.733492. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/ffunb.2021.733492/full
Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=725
Po Dyplomie: https://podyplomie.pl/medycyna/33233,czy-kazdy-chory-z-hiperurykemia-wymaga-farmakoterapii
McPherson, C. E. (2008). Development of a novel recombinant influenza vaccine in insect cells. Biologicals, 36(6), 350-353. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1045105608000791
Siew, A. (2016). Large-scale protein expression in baculovirus-infected insect cells. BioPharm International, 29(12), 28-29. https://www.biopharminternational.com/view/large-scale-protein-expression-baculovirus-infected-insect-cells-0
Hitchman, R. B., Possee, R. D., & King, L. A. (2011). Protein Expression in Insect Cells. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/B9780080885049000374
