Zatrzymaj się!

Tworzenie treści kosztuje i jest czasochłonne. Może podarujesz nam kawę?

Zostaję patronem / patronką! Wspieram z Przelewy24 Zamknij to okno

System oceniania treści i metodologia

Uważamy, że w epoce rewolucji cyfrowej i w dobie społeczeństwa informacyjnego fałszywe informacje są szczególnie szkodliwe. Fake newsy służą wyłącznie osobom, które je tworzą. Niezależnie czy powstają z chęci zysku, czy w celach politycznych lub ideologicznych, zwykle są po prostu środkiem do osiągnięcia pewnego celu. Uważamy, że posługując się fałszem, nie da się prowadzić merytorycznej dyskusji ani wprowadzać mądrych zmian. Społeczeństwo ma prawo do obiektywnych i rzetelnych informacji, na podstawie których każdy samodzielnie będzie mógł podejmować racjonalne decyzje.

Jakie tematy sprawdzamy i jak je dobieramy?

Tematy, które możemy poruszyć, muszą spełniać kilka warunków:

  • Tezy, które weryfikujemy, muszą być falsyfikowalne. Nie możemy potwierdzić ani podważyć przypuszczeń, zasłyszanych plotek ani całkowicie wymyślonych historii. Jeśli jakiś temat sprowadza się jedynie do kwestii przyjęcia go na wiarę – nie jesteśmy w stanie merytorycznie go ocenić. Czasem zdarza się, że nie posiadamy w danej chwili dostępu do źródeł, które umożliwiają nam weryfikację postawionej tezy. Wtedy wyraźnie o tym informujemy, a w artykule przedstawiamy cały kontekst tego zagadnienia i wszystkie informacje, jakie udało nam się zebrać.
  • Muszą być popularne lub mieć potencjał do zdobycia znacznej popularności w internecie. Codziennie w sieci pojawiają się tysiące fałszywych informacji – z uwagi na ograniczone możliwości weryfikujemy jedynie te, które mogą dotrzeć do dużej grupy odbiorców.
  • Muszą być związane z Polską, wpływać na polskich obywateli lub być powielane w polskiej przestrzeni informacyjnej i być jak najbardziej aktualne. Niektóre tematy jednak są na tyle ważne, że uznajemy ich weryfikację za istotną, nawet jeżeli krążą od wielu miesięcy czy lat. Wyszukujemy tematy samodzielnie lub otrzymujemy zgłoszeniach od czytelników.
  • Muszą być społecznie szkodliwe lub wprowadzać w błąd wiele osób.
  • Nie koncentrujemy analiz w sposób zamierzony i systemowy na jednej konkretnej partii politycznej lub stronie sceny politycznej.
  • Walczymy z dezinformacją, dlatego publikujemy głównie artykuły na temat fałszywych lub częściowo fałszywych informacji. Czasami potwierdzamy wiadomości, co do których pojawiało się w internecie dużo wątpliwości.

Jak weryfikujemy informacje?

Niezależnie od źródła każdy materiał oceniamy według tych samych zasad. Informacje sprawdzamy w kilku krokach:

  1. Sięgamy do źródła, próbujemy dotrzeć do osób lub instytucji, których bezpośrednio dotyczy dezinformacja, by uzyskać wyjaśnienie lub sprostowanie. 
  2. Bazujemy na rzetelnych źródłach pierwotnych, pozytywnie ocenionych pracach i badaniach naukowych oraz opiniach ekspertów. Polegamy wyłącznie na opiniach wiarygodnych ekspertów, a w naszych artykułach wyjaśniamy, co czyni ich wiarygodnymi. Wyraźnie ujawniamy w swoich publikacjach wszelkie konflikty interesów lub zależności polityczne, w tym dotyczące ekspertów lub organizacji, na które się powołujemy. Wszystkie nasze źródła są publicznie dostępne i czytelnie oznaczone w każdym artykule, tak by każdy samodzielnie mógł do nich sięgnąć. Ponadto w naszych artykułach każda informacja oparta na faktach posiada odesłanie do odpowiedniego źródła.
  3. Jeśli to tylko możliwe, staramy się zweryfikować główną tezę artykułu w co najmniej dwóch niezależnych źródłach.
  4. Stosujemy praktykę polegającą na podawaniu wszystkich źródeł z wyjątkiem sytuacji, gdy ich bezpieczeństwo mogłoby być zagrożone. W takich przypadkach anonimowe źródła są uwzględniane wyłącznie wtedy, gdy przekazywane przez nie informacje są potwierdzone przez źródła ujawnione z nazwiska lub rzetelne dowody materialne.
  5. W przypadkach wymagających ustalania miejsc, osób i czasu opieramy się również na własnym wywiadzie jawnoźródłowym, docieramy do materiałów wideo, zajmujemy się geo- oraz chronolokacją. Za każdym razem przedstawiamy pełną drogę do uzyskania informacji ze szczegółowym opisem wykorzystanych technik i przyjętą metodyką.
  6. Zawsze oferujemy prawo do odpowiedzi, gdy jest to stosowne i możliwe, każdej wymienionej z nazwiska osobie lub organizacji, która jest źródłem nieprawdziwego twierdzenia i/lub przedmiotem istotnej krytyki, lub zarzutów.
  7. Przedstawiamy nasze ustalenia precyzyjnym, rzeczowym i pozbawionym emocji językiem, przy jednoczesnym zachowaniu ostrożności, aby nie wyciągać zbyt daleko idących wniosków. 
  8. Każda analiza i artykuł są sprawdzane przez drugiego fact-checkera oraz redaktora naczelnego, by uniknąć pomyłek. Przechodzą również korektę językową, tak aby zapewnić pełną klarowność tekstu.
  9. Nie przedstawiamy prywatnych opinii.
  10. Aktualizujemy artykuły oraz słuchamy głosu czytelników. Jeśli ktoś udowodni nam błąd, dokonujemy korekt lub zmieniamy ocenę informacji w sposób widoczny, zaznaczając, w którym miejscu doszło do pomyłki. Artykuły, w których dokonano korekt, można zobaczyć tutaj. Każda korekta jest umieszczona pod tezą i oceną w czerwonym, rzucającym się w oczy prostokącie. Więcej o naszej polityce korekt możesz przeczytać tutaj.

System oceniania

Poniżej opisujemy nasze spektrum ocen. Zawsze staramy się być precyzyjni, dokładni i uczciwi. Jesteśmy otwarci na komentarze i sugestie.

Przykładowa teza i przykładowa ocena

Sekcja „Teza”, która znajduje się nad oceną, jest podsumowaniem weryfikowanej narracji  i to jej dotyczy ocena. Przykład:

Teza:
To jest przykładowa teza której dotyczy ocena.
Nasza ocena:
Prawda

Prawda

To jest ocena tezy powyżej. Teza jest podsumowaniem weryfikowanej informacji.

Pełna lista ocen, których używamy, i ich definicji:

Nasza ocena:
Fałsz

Fałsz

Informacja niezgodna z faktycznym stanem wiedzy.
Nasza ocena:
Scam / Oszustwo

Scam / Oszustwo

Informacja wprowadzająca w błąd i mająca na celu doprowadzenie odbiorcy do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem lub powierzenia danych osobowych.
Nasza ocena:
Manipulacja

Manipulacja

Przekaz wykorzystujący często prawdziwe informacje, które zostały nagięte lub przeinaczone w celu udowodnienia swoich racji lub wpływania na cudze poglądy i zachowania.
Nasza ocena:
Satyra / Żart

Satyra / Żart

Informacja przedstawiona jest w sposób abstrakcyjny, humorystyczny, mający na celu rozbawienie odbiorców lub krytykę czy ośmieszenie jakiegoś zjawiska, wydarzenia lub osoby.
Nasza ocena:
W większości fałsz

W większości fałsz

Główne elementy tezy są niezgodne z faktycznym stanem wiedzy, ale niektóre dodatkowe szczegóły dotyczące danej informacji mogą być prawdziwe.

Co jest fałszem?

Rozwinięcie oceny i wyjaśnienie które elementy tezy są fałszem.

Nasza ocena:
Prawda

Prawda

Informacja zgodna z faktycznym stanem wiedzy
Nasza ocena:
W większości prawda

W większości prawda

Główne elementy tezy są zgodne z faktycznym stanem wiedzy, ale niektóre dodatkowe szczegóły dotyczące danej informacji mogą być fałszywe.

Co jest prawdą?

Rozwinięcie oceny i wyjaśnienie które elementy tezy są prawdą.

Co jest fałszem?

Rozwinięcie oceny i wyjaśnienie które elementy tezy są fałszem.

Nasza ocena:
Nieweryfikowalne

Nieweryfikowalne

Informacja której prawdziwości bądź fałszywości nie da się udowodnić
Nasza ocena:
Brak dowodów

Brak dowodów

Nie ma wystarczających dowodów, aby uznać daną tezę za prawdziwą bądź fałszywą.
Nasza ocena:
Raport

Raport

Zebranie i przedstawienie surowych danych/informacji w sposób czytelny i łatwy do zrozumienia - przedstawia sytuację, skłania do pytań.
Nasza ocena:
Analiza

Analiza

Eksploracja i interpretacja danych w określonym kontekście - dostarcza spostrzeżeń.