Ptasia grypa u kotów - co wiemy? [16-31 lipca 2023 r.]

Poniższy tekst jest kontynuacją poprzednich artykułów, w ramach których monitorujemy sytuację związaną z zakażeniami polskich kotów wirusem grypy A (H5N1). Jego zakres obejmuje informacje publikowane po 16 lipca.

16 lipca 2023 r.

WHO podsumowała obecną sytuację epidemiologiczną dotyczącą ptasiej grypy u kotów w Polsce. Z przekazanych przez nią informacji wynika, że na dzień 11 lipca przebadano w Polsce 47 próbek pobranych od 46 kotów i jednego karakala trzymanego w niewoli. 29 z nich dało wynik pozytywny w kierunku A (H5N1).

U niektórych kotów wystąpiły poważne objawy, w tym trudności w oddychaniu, krwawa biegunka i objawy neurologiczne, z szybkim pogorszeniem stanu i w niektórych przypadkach śmiercią. W sumie 20 kotów miało objawy neurologiczne, 19 miało objawy oddechowe, a 17 miało zarówno objawy neurologiczne, jak i oddechowe.

Spośród 25 kotów, dla których dostępne są informacje, 2 były kotami wychodzącymi, 18 przebywało w pomieszczeniach z dostępem do balkonu, tarasu lub podwórka, a 5 kotów przebywało w pomieszczeniach bez dostępu do środowiska zewnętrznego. Zgłoszono, że siedem kotów miało kontakt z dzikim ptactwem.

W sumie 14 kotów zostało uśpionych, a kolejnych 11 zmarło. Ostatni przypadek śmiertelny odnotowano 30 czerwca. Na dzień 12 lipca okres nadzoru epidemiologicznego został zakończony, a żadna z osób mających kontakt z zakażonym kotem nie wykazała objawów.

WHO podkreśla, że źródło zakażenia jest nieznane, a dochodzenie w tej sprawie jest w toku. Oceniono jednak, że ryzyko zakażenia ludzi w następstwie narażenia na zakażone koty na poziomie krajowym ocenia się jako niskie dla ogółu populacji oraz od niskiego do umiarkowanego dla właścicieli kotów i osób zawodowo narażonych na kontakt z zakażonymi kotami.

17 lipca 2023 r.

GLW poinformował, że łącznie spośród 61 przebadanych zwierząt dla 34 uzyskano wynik dodatni. Z czego:

Materiał pobrany od 56 kotów oraz 1 karakala przebadano w PIWet-PIB w Puławach. Próbki od 29 kotów oraz karakala dały wynik dodatni.
Uniwersytet Jagielloński uzyskał wynik dodatni dla próbki pochodzącej od 1 kota.
Akademia Medyczna w Warszawie uzyskała wynik dodatni dla 1 kota.
SGGW Warszawa uzyskała wynik dodatni dla 2 kotów.

Według GLW liczba zgłaszanych przypadków istotnie zmalała w odniesieniu do stanu początkowego, znacząco mniej próbek jest również przekazywanych do badań do PIWet-PIB w Puławach.

18 lipca

Fińskie Ministerstwo Rolnictwa i Leśnictwa zmieniło klasyfikację ptasiej grypy na fermach futrzarskich. Zmiana ta była konieczna w celu podjęcia skuteczniejszych środków zwalczania chorób na fermach zwierząt futerkowych, na których potwierdzono zakażenie ptasią grypą. Wcześniej środki te ograniczały się jedynie do zaleceń. Przygotowywane są decyzje o uśmierceniu zwierząt na zakażonych fermach futrzarskich.

19 lipca 2023 r.

Potwierdzono przypadki ptasiej grypy na 5 kolejnych fermach futrzarskich w Finlandii.

Zdaniem wirusologów Thomasa Peacocka oraz Wendy Barclay norki, bardziej niż jakikolwiek inny gatunek zwierząt hodowlanych, stwarzają ryzyko pojawienia się nowych ognisk chorób i pandemii. Zwracają oni uwagę nie tylko na takie czynniki jak środowisko o dużym zagęszczeniu, co pozwala na szybkie rozprzestrzenianie się wirusów, ale również na biologię tego gatunku, która sprawia, że stanowi on gospodarza pośredniego, w którym mogą ewoluować niebezpieczne adaptacje umożliwiające infekowanie ludzi.

Norki są gatunkiem bardzo podatnym na infekcje kilkoma wirusami, które zarażają również ludzi. W trakcie pandemii COVID-19 obserwowano zakażenia norek przetrzymywanych na fermach zwierząt futerkowych wirusem SARS-CoV-2. Co więcej, wirusy te przedostawały się z ferm do lokalnych społeczności, co według badaczy pokazało niedostateczne wytyczne i praktyki w zakresie bezpieczeństwa biologicznego w branży futrzarskiej.

Norki i blisko spokrewnione z nimi fretki są również podatne na wirusy grypy. Te drugie są standardowym modelem eksperymentalnym w badaniach nad grypą ze względu na podobne do ludzi rozmieszczenie receptorów dla tych wirusów. Podobnie sprawa ma się u norek, u których wirusy uzyskują często adaptacje do ssaków, podobne do tych obserwowanych podczas infekcji u ludzi (w szczególności w obrębie polimerazy).

Wirusolodzy podkreślają, że rezerwuary zwierzęce wirusów, w postaci zwierząt na fermach futerkowych, stanowią potencjalną bombę zegarową dla kolejnej zoonozy (choroby odzwierzęcej u ludzi). Autorzy apelują do rządów o rozważenie rosnącej liczby dowodów przemawiających za tym, że hodowla zwierząt na futra, w szczególności norek, powinna zostać zlikwidowana w interesie zdrowia publicznego. Badacze przyrównują ryzyko hodowli zwierząt futerkowych do ryzyka stwarzanego przez mokre targi.

20 lipca 2023 r.

Liczba zwierząt futerkowych dotkniętych ptasią grypą w Finlandii szacowana jest na 120 tysięcy.

21 lipca 2023 r.

Potwierdzono, że źródłem infekcji na fińskich fermach zwierząt futerkowych była linia wirusa krążąca w ostatnim czasie wśród mew. Wyniki sekwencjonowania próbek wskazują m.in. na mutację PB2-E627K (zamiana kwasu glutaminowego na lizynę w pozycji 627 w białku PB2), co pozwala wirusowi na replikację w niższej temperaturze. Choć ułatwia ona infekcje u ssaków, nie ma pewności, czy adaptacja ta zwiększa zdolność wirusa do infekowania ludzi.

CDC oceniło ryzyko ptasiej grypy w Polsce dla ogółu społeczeństwa na niskie. Nie ma dowodów na przenoszenie wirusa z kota na kota oraz nie zgłoszono żadnych chorób u opiekunów zwierząt ani innych osób mających z nimi kontakt.

Wyniki sekwencjonowania wirusów wyizolowanych od kotów wskazują, że należą one do kladu H5 2.3.4.4b, który wykazuje podobieństwo do wirusów krążących ostatnio u dzikiego ptactwa i drobiu w Polsce. Adaptacje wirusów obejmują zmiany genetyczne, które wcześniej były związane z cięższą chorobą i lepszą zdolnością do rozprzestrzeniania się u ssaków. Jednak nie zaobserwowano zmian, które sugerowałyby, że wirusy te mogą łatwo wiązać się z receptorami w górnych drogach oddechowych ludzi, ani żadnych zmian, które sugerowałyby, że wirusy przystosowały się do łatwiejszego rozprzestrzeniania się wśród ludzi.

Dotychczasowe przypadki ptasiej grypy u ludzi

Od 2020 r. do maja 2023 WHO zarejestrowało 12 przypadków wykrycia wirusa ptasiej grypy A(H5N1) kladu 2.3.4.4b u ludzi, z których cztery były ciężkie, a osiem łagodnych lub bezobjawowych. Nie jest jasne, czy wykrycie wirusa w tych łagodnych lub bezobjawowych przypadkach wynikało z infekcji czy tymczasowego zanieczyszczenia przewodów nosowych.

Większość zakażeń wirusem A(H5N1) u ludzi wynikała z bezpośredniego lub pośredniego kontaktu z zakażonym żywym lub martwym drobiem. Zakażenie człowieka wirusem grypy A(H5N1) może wywołać ciężką chorobę, a w niektórych przypadkach zakończyć się śmiercią. Wszystkich przypadków A(H5N1) (niezależnie od kladu) u ludzi w latach 2003-2023 naliczono w sumie 876, z czego ponad połowa zakończyła się zgonem.

24 lipca 2023 r.

W chińskiej prowincji Kuangsi odnotowano przypadek 65-letniego mężczyzny zainfekowanego wirusem H5N6. Mężczyzna jest hodowcą drobiu. Objawy wystąpiły u niego 3 lipca, następnego dnia został przyjęty do szpitala. Jego stan jest poważny.

Od 2014 do 2020 roku w Chinach odnotowano 25 przypadków infekcji wirusem H5N6 u ludzi. W ciągu ostatnich trzech lat było ich już 60. Władze zalecają podróżnym unikanie wizyt na mokrych targach i fermach drobiu.

25 lipca 2023 r.

Pojawiają się niepotwierdzone informacje o zgonach kotów w wyniku infekcji H5N1 w Korei Południowej. Ministerstwo potwierdziło 2 przypadki kotów zarażonych H5N1 w schronisku Yongsan-gu w Seulu.

Instytut Friedricha Loefflera (Federalny Instytut ds. Zdrowia Zwierząt w Niemczech) wykrył wirusa H5N1 u martwej foki w fokarium Friedrichskoog. W czasie ognisk ptasiej grypy w sezonie 2021/2022 w Szlezwik-Holsztyn wirus ptasiej grypy został wykryty u trzech martwych fok. W tym roku wykryto go wcześniej u jednej foki i lisa.

26 lipca 2023 r.

W Finlandii liczba farm futrzarskich dotkniętych ptasią grypą wzrosła do 19.

28 lipca 2023 r.

Według polskich wytycznych każdy potwierdzony badaniami przypadek zakażenia psa, kota czy fretki wirusem A/H5N1 lecznica weterynaryjna powinna zgłaszać do powiatowego lekarza weterynarii. Ten z kolei informacje te przekazuje powiatowemu inspektorowi sanitarnemu. Krajowa Izba Lekarsko-Weterynaryjna poinformowała jednak, że Główny Inspektor Sanitarny zwrócił się z dodatkową prośbą, by w przypadku podejrzenia zakażenia wymienionych gatunków zwierząt wirusem lecznice weterynaryjne niezwłocznie przekazywały powiatowemu inspektorowi sanitarnemu dane osób, które miały kontakt ze zwierzęciem. Informacje te są niezbędne dla GIS-u do wdrożenia nadzoru epidemiologicznego.

W związku z epidemią ptasiej grypy w USA podjęto działania mające na celu ochronę krytycznie zagrożonego kondora kalifornijskiego. W tym celu zaszczepiono ptaki przebywające w niewoli. Peregrine Fund przygotowuje się do uwolnienia trzech ptaków, które zostały poddane szczepieniu przeciw ptasiej grypie. Badania krwi od tych ptaków świadczą o rozwinięciu odpowiedzi immunologicznej.

29 lipca 2023 r.

Potwierdzono zakażenie ptasią grypą trzeciego kota w Korei Południowej (w schronisku dla zwierząt w Yongsan-gu w Seulu). Kot z objawami anoreksji i problemami oddechowymi trafił do lecznicy, gdzie zmarł w trakcie leczenia.

Źródła

WHO: https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2023-DON476

GLW: https://www.wetgiw.gov.pl/main/komunikaty/Komunikat-VII-GLW-w-sprawie-choroby-kotow/idn:2302

Finlandia: https://www.ruokavirasto.fi/elaimet/elainten-terveys-ja-elaintaudit/elaintaudit/ajankohtaista-elaintaudeista/ruokavirasto-valmistautuu-lintuinfluenssan-torjuntaan-turkiselaintiloilla/

Avian Flu Diary: https://afludiary.blogspot.com/2023/07/finland-finnish-food-authority-adds-5.html

PNAS: https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2303408120

Avian Flu Diary: https://afludiary.blogspot.com/2023/07/finland-food-agency-establishes.html

Finlandia: https://www.ruokavirasto.fi/elaimet/elainten-terveys-ja-elaintaudit/elaintaudit/ajankohtaista-elaintaudeista/turkiselainten-lintuinfluenssatartuntojen-aiheuttajaksi-on-varmistunut-erityisesti-lokkien-keskuudessa-kiertava-viruslinja/

Avian Flu Diary: https://afludiary.blogspot.com/2023/07/finland-food-authority-preliminary.html

CDC: https://www.cdc.gov/flu/avianflu/spotlights/2022-2023/bird-flu-polish-domestic-cats.htm

WHO: https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2023-DON476

WHO: https://cdn.who.int/media/docs/default-source/influenza/h5n1-human-case-cumulative-table/2023_may_tableh5n1.pdf?sfvrsn=934b4b02_6&download=true