12 stycznia 2015 roku na portalu Kresy.pl ukazała się informacja o happeningu w jednym z kijowskich lokali, podczas którego miano serwować m.in. mięsne danie nazwane „Rzeź Wołyńska”. Happening miał być celebracją przyznania nagrody „Watnika Roku” organizowaną przez aktywistkę Elenę Vasiljevę, założycielkę organizacji Gruz-200. W menu, poza „Rzezią Wołyńską”, znalazły się takie dania jak „Zgwałcona Emerytka” czy też „Odeski Dom Związków Zawodowych”, a na deser podano tort przedstawiający dziecko leżące na fladze Federacji Rosyjskiej. Informacja ta obiegła polski Internet i była podawana za portalem Kresy.pl m.in. przez Onet czy Salon24.
Chociaż po raz pierwszy informacja o tym wydarzeniu dotarła do opinii publicznej 7 lat temu, to dziś wydarzenie to powraca w kanałach szerzących antyukraińskie narracje.
W większości prawda
Więcej o naszym systemie oceniania:Co jest fałszem?
Wydarzenie nie było organizowane przez żadną formalną jak i nieformalną organizację ukraińską, a przez rosyjską polityczkę i działaczkę społeczną Elenę Vasiljevę
Proces weryfikacji
Na oficjalnym kanale YouTube Eleny Vasiljevej znajdziemy nagranie, na którym widać menu potraw, które były podawane w trakcie wydarzenia oraz deser, czyli tort przedstawiający leżące na fladze Rosji dziecko:
Wydarzenie to odbiło się echem na scenie politycznej i spowodowało złożenie przez posła Mieczysława Golbę interpelacji poselskiej o numerze 31446, na którą odpowiedziała podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Henryka Mościcka-Dendys, jak czytamy w odpowiedzi:
„Według ustaleń Ambasady RP w Kijowie, wydarzenie, do jakiego doszło w Kijowie w dniu 28 grudnia ub.r., miało charakter happeningu artystycznego zorganizowanego przez środowisko rosyjskich emigrantów w Kijowie. Organizatorzy przeprosili publicznie polską wspólnotę na Ukrainie oraz Polaków w kraju za użycie zwrotu „rzeź wołyńska”, co zostało odnotowane przez media, m.in. przez największy polonijny portal na Ukrainie Polonews. W opinii MSZ, wyjaśnienia organizatorów i publicznie złożone przeprosiny skierowane do Polaków na Ukrainie i w kraju zamykają sprawę przedmiotowego incydentu.”
Tym samym, według MSZ sprawa zostaje uznana za wyjaśnioną i zamkniętą.
Konteksty
Jak już wcześniej wspomniano, główną organizatorką wydarzenia była Elena Vasiljeva, rosyjska polityczka, opozycjonistka, ekolożka, pisarka i aktywistka praw człowieka. We wrześniu 2014 roku wyjechała na Ukrainę jako niezależna badaczka, aby skonfrontować rzeczywisty obraz społeczeństwa ukraińskiego, z tym przedstawianym przez rosyjskie media państwowe. W sierpniu 2018 roku otrzymała azyl polityczny w Finlandii.
19 sierpnia 2014 roku rozpoczęła projekt „Ładunek-200. Z Ukrainy do Rosji” dokumentujący i monitorujący rosyjskie straty żołnierzy i najemników walczących na terenie Ukrainy. Tym samym, za cel projektu Vasiljeva stawiała ukazanie realnych strat po stronie rosyjskiej.
Termin „ładunek 200” to wojskowy kod używany w Związku Radzieckim i krajach postsowieckich od czasów konfliktu w Afganistanie, odnoszący się do transportu ofiar wojennych. W żargonie wojskowym ładunek-200 odnosi się konkretnie do zwłok żołnierzy znajdujących się w ocynkowanych trumnach, nieoficjalnie odnosi się do wszystkich ciał transportowanych z pola bitwy. Termin „ładunek-200” jest eufemizmem nieodwracalnych strat w konflikcie zbrojnym.
Słowo “watnik” (rus. ватник) w języku rosyjskim oznacza watowaną kurtkę, waciak, kufajkę. W ostatnich latach słowo “watnik” stało się dysfemizmem i zaczęło opisywać osobę o poglądach wyraźnie prorosyjskich, bezkrytycznie odbierającą oficjalne treści i komunikaty, zapatrzoną w figurę Władymira Putina. Innymi słowy watnik to karykaturalne przedstawienie rosyjskiego patrioty. Obraz ten został spopularyzowany przez Raszkę Kwadratowego Waciaka, postać z internetowego komiksu autorstwa Antonego Chadskijego.
Należy także dodać, że w menu znajdziemy nie tylko “Rzeź Wołyńską” (rus. Волинська Резия) ale również inne, kontrowersyjnie nazwane dania. Nazwa “Pierwsza czeczeńska” (rus. Первый Чеченский) odnosi się do Pierwszej Wojny w Czeczeni, “Odeski Dom Związków Zawodowych” (rus. Одесский Дом Профсоюзов) do zamieszek w Odessie z 2 maja 2014 roku, w których zginęło 48 osób. “Żydobanderowiec” (rus. Жидобаисдеровщиа) z kolei to pogardliwy termin ukuty przez FSB i wykorzystywany przez rosyjską propagandę w celu dyskredytacji postaci Josyfa Zislesa, ukraińskiego obrońcy praw człowieka i działacza na rzecz społeczności mniejszości żydowskiej na Ukrainie. Z kolei “Zgwałcona Emerytka” to nawiązanie do propagandowego materiału opublikowanego przez rosyjską państwową telewizję Rosja-1 (rus. Россия-1) o rzekomym gwałcie ukraińskich żołnierzy na 47-letniej emerytce.
Podsumowanie
Rzeczywiście, podczas wydarzenia podawano dania o kontrowersyjnych nazwach, co w końcu doprowadziło do interwencji politycznej.
Nie mniej jednak należy dodać, że nazwy te miały przyjmować charakter czarnego humoru, a samo wydarzenie miało być happeningiem organizowanym przez społeczność Rosjan mieszkających w Ukrainie, obśmiewającym rosyjską propagandę.
Wydarzenia tego nie można w żadnym wypadku łączyć z ukraińskimi ruchami nacjonalistycznymi czy neofaszystowskimi i nie miało ono charakteru antypolskiego.
Źródła:
Sejm RP: https://sejm.gov.pl/sejm7.nsf/interpelacja.xsp?typ=INT&nr=31446&view=5
Elena Vasiljeva YT: https://www.youtube.com/watch?v=I6KMu6vljNs
Wikipedia Ładunek-200: https://en.wikipedia.org/wiki/Cargo_200_(code_name)
Oficjalna strona Eleny Vasiljevej: http://www.evasiljeva.ru/
Projekt Ładnuek-200: http://www.evasiljeva.ru/p/200.html
Raszka Kwadratowy Waciak: https://vk.com/public_rushka
Zamieszki w Odessie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamieszki_w_Odessie
