Od kilku tygodni w mediach społecznościowych krąży film przedstawiający pogrzeb osoby zmarłej na koronawirusa w Ugandzie. Widzimy jak w pewnym momencie ludzie wokół grobu zaczynają coś krzyczeć, zapewne żądając otwarcia trumny. Gdy do tego dochodzi, w środku widać koce. Jeden z pracowników opieki medycznej unosi je, aby pokazać to, co jest pod nimi. Wywołuje to spore poruszenie wśród zebranych osób. Ze względu na słabą jakość wideo i zły kąt, nie widać dokładnie tego, co znajduje się w trumnie. Fakt ten został natychmiast wykorzystany przez środowiska spiskowe do szerzenia dezinformacji.
Film weryfikowała już redakcja AFP Sprawdzam.
Nagranie popularne był w wielu miejscach w Internecie. Wpisy na ten temat udostępnianie były w języku angielskim czy niemieckim. W Polsce pojawiały się zarówno na Facebooku, jak i Twitterze czy portalu Wykop. W naszym kraju rozpowszechniane były w formie łańcuszka. Jak twierdziły osoby podające dalej ten film, trumna w rzeczywistości była pusta, a mieszkańcy miasteczka w Ugandzie odkryli spisek, który miał „promować” koronawirusa.
Gdzie cała sytuacja miała miejsce?
Jak podają miejscowi dziennikarze z Umbrella for Journalists in Kasese, miejsce z nagrania to miejscowość Bunyiswa w dytrykcie Kasese w zachodniej Ugandzie. Omawiany film zaczął krążyć w Internecie w połowie czerwca. Na ugandyjskich stronach publikowano między innymi spiskowe informacje na temat całego zajścia, twierdzące na przykład, że rząd sprzedaje ciała na organy.
Co naprawdę było w trumnie?
Jak się jednak okazuje w trumnie rzeczywiście było ciało. Ze względu na słabą jakość filmu i okrycie zmarłego kocem, nie było jednak widoczne. Potwierdza to zarówno reakcja zebranych na pogrzebie osób, które zaglądały do trumny, ale przede wszystkim relacja córki zmarłego. Osoby widoczne na filmie posługują się lokalnym dialektem Lukonzo. Jak potwierdziła agencja AFP, mówią one następujące słowa: „Powinni ci go pokazać, niech ci go pokażą! Niech pokażą ci ojca, tak, niech pokażą ci twojego ojca!”. Później, gdy trumna została otwarta: „To ten prawdziwy!” oraz „To ten umarł na koronę!”.
Zmarłą osobą był Franco Bwambale Kabwangana, lokalny urzędnik. Jego córka, Immaculate Masika, potwierdziła portalowi Nile Post, że jej ojciec zmarł i to jego trumna widoczna jest na nagraniu. Wytłumaczyła również, że w środku znajdowało się ciało jej rodzica, a informacje twierdzące inaczej należy uznać za fałszywe. Całą sytuację zakończyła interwencja policji. Dopiero wówczas pogrzeb mógł zostać dokończony.
Wypowiedź córki zmarłego
Córka Franco Bwambale Kabwangany postanowiła wyjaśnić całą sprawę w mediach. Immaculate Masika skomentowała sytuację w dniu 18 czerwca następująco:
“He had suffered from diabetes and was admitted in Bwera Hospital on the June, 8, 2021 before being referred to Mbarara Hospital two days later on June,10,2021. (…) He died three days later at the hospital. Because by the time of his death he had tested positive, as a family were alerted, together with Bwera hospital to prepare for a professional burial. (…) Upon opening the coffin, they realized the body had not been properly wrapped. They however confirmed the body was there.”
Tłumaczenie:
„(Mój ojciec) cierpiał na cukrzycę i został zapisany do szpitala Bwera 8 czerwca 2021, zanim został przetransferowany do szpitala Mbarara dwa dni później, 10 czerwca 2021. (…) Zmarł trzy dni później w szpitalu. Ponieważ w momencie jego śmierci, wynik testu (na COVID-19) był pozytywny, rodzina została ostrzeżona, żeby przygotować się razem ze szpitalem Bwera do profesjonalnego pochówku. (…) W momencie otwarcia trumny, (osoby zebrane na pogrzebie) zorientowały się, że ciało nie zostało właściwie owinięte. Potwierdzili jednak, że ciało znajdowało się w środku.”
25 czerwca dodała w rozmowie z agencją AFP:
“What is being claimed, that an empty coffin was buried by the government, is not true. As a family, we buried his body and talk of an empty coffin being buried should be ignored and the matter should be put to rest. (…) When they got rowdy, the medical team went [backward] and the rowdy youths opened the coffin and found the body intact and [at] that time police intervened and fired shots in the air and the body was buried.”
Tłumaczenie:
„Twierdzenia, że rząd pochował pustą trumnę nie są prawdziwe. Jako rodzina, pochowaliśmy jego ciało i opowieści o pustej trumnie powinny zostać zignorowane, a cała sprawa zakończona. (…) Kiedy (osoby będące na pogrzebie) rozpoczęły kłótnię, pracownicy opieki medycznej wycofali się, a awanturnicza młodzież otworzyła trumnę i znalazła nienaruszone ciało. W tym momencie interweniowała policja, oddając strzały ostrzegawcze, a ciało zostało pochowane.”
Reakcja minister zdrowia
Sprawę w telewizji NTV Uganda skomentowała również minister zdrowia, dr Jane Ruth Aceng Ocero. Potwierdziła słowa córki zmarłego, że w trumnie znajdowało się ciało. Wytłumaczyła też, że zgodnie z przepisami, osoba zmarła z pozytywnym wynikiem na COVID-19 musi zostać pochowana przez specjalny zespół pracowników opieki medycznej. Wspomniała również, że tożsamość Franco Bwambale Kabwangany została potwierdzona przez dziesięciu krewnych. Obserwowali oni również, jak ciało jest składane do trumny, a następnie przewożone na miejsce pochówku. Członkowie rodziny sprzeciwiali się otwarciu trumny, jednak wobec napierającego tłumu niewiele mogli zrobić. Minister potwierdziła również, że zmarły poza COVID-19 miał wiele schorzeń, które przyczyniły się do jego śmierci.
Podsumowanie
Jak widać na przykładzie omawianego filmu, po raz kolejny mamy do czynienia z sytuacją, gdy środowiska spiskowe wykorzystują czyjąś tragedię do szerzenia dezinformacji. Dzięki słabej jakości nagrania rzeczywisty wydźwięk filmu mógł zostać łatwo zmanipulowany. W weryfikacji nie pomagała również nieznajomość dialektu Lukonzo przez osoby udostępniające i oglądające film. Jak jednak wyjaśniła rodzina zmarłego, ciało znajdowało się w trumnie i zostało pochowane. Tego typu nagrania niestety są łatwe do zmanipulowania, należy zatem podchodzić do nich z dużą dozą ostrożności.
Źródła
AFP Sprawdzam: https://sprawdzam.afp.com/http%253A%252F%252Fdoc.afp.com%252F9EE3UG-1 oraz https://factcheck.afp.com/http%253A%252F%252Fdoc.afp.com%252F9DG9KL-1
Wpis Umbrella for Journalists in Kasese: https://www.facebook.com/umbrellaforjournalistskasese/posts/1794846084011128
Nagranie Uganda NTV: https://www.facebook.com/watch/?v=309391530737892
