Rzekomy apel do Zełenskiego od miesięcy powielany jest w mediach społecznościowych. Krążące filmy przedstawiać mają amerykańskie gwiazdy przemawiające do prezydenta Ukrainy. Proszą go, aby podjął kroki, by walczyć ze swoim uzależnieniem od narkotyków. W rzeczywistości jest to rosyjska narracja dezinformacyjna krążąca od początku wojny w Ukrainie. Same nagrania zakupione zostały w serwisie Cameo, a celebryci nie mieli świadomości, do czego zostaną wykorzystane. Oryginalne filmy pocięto i nadano im nowy kontekst, by zmanipulować odbiorcę, że dotyczą one Wołodymyra Zełenskiego.
Narracje o Zełenskim jako osobie uzależnionej od narkotyków są aktywnie szerzone przez rosyjski aparat wpływu od początku pełnoskalowej inwazji. Mogliśmy je spotkać przy wielu okazjach. Sam Putin w swoim przemówieniu z 25 lutego 2022 roku skierowanym do Ukraińców podkreślał, że Ukrainą rządzą narkomani. Podobne stwierdzenia, dotyczące już bezpośrednio Wołodymyra Zełenskiego, możemy spotkać w setkach wpisów w mediach społecznościowych. Tematowi temu przyglądaliśmy się bliżej w jednym z naszych artykułów.
Elijah Wood
Jednym z pierwszych, a zarazem najpopularniejszych „apeli” jest ten nagrany przez Elijah Wooda. Jest on skierowany do „Władimira”, któremu amerykański aktor życzy znalezienia pomocy i informuje go, że wokół niego jest wiele osób, którym na nim zależy. Zwraca uwagę, że uzależnienie od alkoholu i narkotyków poważnie szkodzi jego zdrowiu. Na filmie znajduje się również logo TMZ, czyli tabloidowej organizacji informacyjnej należącej do Fox Corporation. Oznaczony jest także sam Prezydent Zełenski (@zelenskiy_official). W pewnym momencie pojawia się również adres witryny internetowej: www.hazeldenbettyford.org. Podpis pod filmem na rosyjskim Telegramie informuje również, że film został usunięty z konta aktora. Film udostępniło w serwisie X (dawny Twitter) między innymi konto @Sprinter99800. Cieszy się ono olbrzymimi zasięgami, dzięki czemu nagranie obejrzało ponad milion osób.
Apel do Zełenskiego — analiza filmu z Elijah Woodem
Pierwsza rzecz, jaka zwraca uwagę podczas oglądania filmu, to liczne i agresywne cięcia. Wielokrotnie nie wiemy, jaki jest pełny kontekst słów Elijah Wooda, gdyż w połowie zdania następuje przeskok do kolejnej niepełnej wypowiedzi. Drugą jest fakt, że aktor zwraca się do adresata „Vladimir” (Władimir), a nie używa imienia ukraińskiego prezydenta „Volodymyr” (Wołodymyr). W filmie ani razu nie pada również słowo „Ukraina” czy „Zełenski”.
Na stronie TMZ nie znajdziemy żadnej wzmianki o omawianym filmie. Całe wideo wykonane jest w taki sposób, by wyglądało jak nagranie z portalu Instagram. Jednak konto o widocznej w lewym górnym rogu nazwie „elijah.wood.klgring” nie istnieje. Aktor przyznał, że nie posiada publicznego profilu na tym medium. Filmu nie odnajdziemy również na żadnym oficjalnym koncie aktora w innych mediach społecznościowych. Adres www.hazeldenbettyford.org należy do Fundacji Hazelden Betty Ford, która zajmuje się pomocą osobom w kryzysie uzależnień. Wszystkie powyższe wskazówki pozwalają stwierdzić, że film został całkowicie zmanipulowany, a dodanie do niego powyższych elementów miało mu dodać autentyczności. W rzeczywistości aktor wyrażał swoje wsparcie dla Ukrainy.
Nagranie z Elijah Woodem zostało całkowicie wyjęte z kontekstu i nie miało nic wspólnego z Wołodymyrem Zełenskim. Jednak sam film nie jest wytworem sztucznej inteligencji i wydaje się autentyczny. Skąd więc pochodzi i kim jest „Władimir”, do którego zwracał się aktor? Tym zajmiemy się, gdy przyjrzymy się kilku innym przykładom apeli amerykańskich gwiazd.
Mike Tyson
Kolejnym popularnym rzekomym apelem do Zełenskiego jest ten wygłoszony przez Mike’a Tysona. Wypowiedź amerykańskiego boksera pojawiła się w licznych wpisach w mediach społecznościowych. Odnajdziemy ją w serwisie YouTube, na TikToku czy Reddicie. W języku polskim udostępniano ją między innymi na portalu X (dawny Twitter). Warto zauważyć, że osoby ją powielające wspominają już o „apelu” od Elijah Wooda.
Podczas oglądania wideo z Tysonem łatwo zwrócić uwagę na to, że nagranie wygląda jak materiał Reutersa. Umieszczone w prawym górnym rogu logo oraz font i sposób umieszczenia napisów przypomina ten używany przez agencję. Do tego nie słyszymy głosu boksera. Jedynie napisy przekazują nam, co mówił na widocznym nagraniu.
Po przejrzeniu mediów społecznościowych agencji zobaczyć możemy, że nie publikowała ona tego typu materiału. Również portal Reutersa nie wyszukuje żadnych wyników związanych z Tysonem oraz Zełenskim. Żadne inne media również nie donoszą, by bokser umieścił tego typu apel. Wideo krąży tylko i wyłącznie w mediach społecznościowych. Nie znaleźliśmy żadnego nagrania, w którym bokser wypowiadałby słowa zgodne z tym, co powielane jest w Internecie. Wręcz odwrotnie, Mike Tyson wielokrotnie wyrażał swoje poparcie dla Ukrainy. Należy więc uznać krążący w sieci film za fabrykację wpisującą się w rosyjską narrację dezinformacyjną. Wykorzystano w niej stare nagranie z boskerem, pochodzące ze strony Cameo.com. Następnie dodano napisy, które nie miały nic wspólnego z pierwotnym przekazem filmu. Wątek ten poszerzymy w kolejnych częściach artykułu.
Apel do Zełenskiego — inne gwiazdy
Nie tylko Mike Tyson i Elijah Wood rzekomo mieli nagrać apele skierowane do prezydenta Ukrainy. Krążące w sieci nagranie z bokserem wyróżnia się na tle pozostałych przede wszystkim tym, że nie słyszymy jego głosu. Jednak wideo z Woodem jest niezwykle podobne do kilku inny „apeli” wygłoszonych przez amerykańskich celebrytów. Tym przyjrzymy się poniżej.
John C. McGingley
Wideo z amerykańskim aktorem Johnem C. McGingleyem pojawiło się między innymi na rosyjskich kontach w serwisie Telegram. Następnie zostało podchwycone przez prokremlowski serwis informacyjny RIA Novosti. Tak samo jak w przypadku Wooda, tutaj również McGingley zwraca się do odbiorcy imieniem „Władimir” i zachęca go do pójścia na odwyk oraz zadbania o siebie. Na tym podobieństwa się nie kończą. RIA Novosti podaje, że film pojawił się na instagramowym koncie aktora. W rzeczywistości nie posiada on profilu na tym portalu, nigdy też nie udostępnił go w żadnym innym swoim medium społecznościowym. Tak samo ja u Wooda, w tym nagraniu również nie pada wspomnienie o Ukrainie i Zełenskim. McGingley nigdy nie komentował w sieci inwazji rosyjskiej na Ukrainę. Więcej na ten temat można przeczytać na ukraińskim portalu fact-checkingowym StopFake.
Shavo Odadjian
Kolejnym przykładem rzekomego apelu do Zełenskiego jest nagranie amerykańskiego muzyka ormiańskiego pochodzenia, Shavo Odadjiana. On również pojawia się przede wszystkim na rosyjskich kontach na Telegramie. Tak samo jak w poprzednich przypadkach, muzyk zwraca się do „Władimira”, stwierdzając, że uzależnienie krzywdzi nie tylko jego, ale także najbliższych. Zachęca go także do pójścia na odwyk. Tutaj również ani razu nie pada nazwisko prezydenta ani żadna wzmianka o Ukrainie. Charakterystyczny jest jednak fakt, że Odadjian jako jedną z bliskich osób „Władimira” wymienia „Kamalę”. Nie ma żadnych informacji, by ktokolwiek o tym imieniu znajdował się w rodzinie Zełenskiego. Być może miało chodzić o Kamalę Harris, czyli wiceprezydentkę USA, ale brak informacji o tym, by przyjaźniła się ona w jakikolwiek sposób z ukraińskim prezydentem. Prawdopodobnie imię to padło w ramach trollingu i bez świadomości zostało wymienione przez amerykańskiego muzyka, o czym więcej w dalszej części tekstu.
Całe nagranie ma przypominać wideo z Instagrama i tu także wymienione jest oficjalne konto Zełenskiego. Nie ma jednak żadnego dowodu na to, by Shavo Odadjian kiedykolwiek umieścił taki film w swoich mediach społecznościowych. Więcej o tym zagadnieniu przeczytać można na portalu Vox Ukraine.
Priscilla Presley
W mediach społecznościowych znajdziemy również rzekomy apel do Zełenskiego wygłoszony przez amerykańską aktorkę i modelkę Priscillę Presley. W sieci znaleźć go można z rosyjską lektorką, a film krążył także na rosyjskich kontach na Telegramie. Była żona Elvisa Presleya również zwraca się do „Władimira”, choć popełnia błąd w tym imieniu, mówiąc „Valdimir” (Wałdimir). Jednocześnie wyraża nadzieję, że „wymówiłam twoje imię prawidłowo”. To nagranie również ma udawać wideo z Instagrama. Jednak nie znajdziemy go nigdzie w mediach społecznościowych modelki i aktorki. Słowa, jakie Priscilla Presley kieruje do swojego adresata, bardzo przypominają wcześniej omawiane apele, chociaż ten dotyczy wyłącznie uzależnienia od alkoholu. Tak samo jak w poprzednich przypadkach, ani Ukraina, ani jej prezydent nie są wymienieni przez wypowiadającą się osobę. Do wideo również dodano oznaczenie oficjalnego konta Zełenskiego oraz Fundacji Hazelden Betty Ford. Znów w celu nadania mu autentyczności. Całą sprawę opisał szerzej portal Ukrinform.
Dean Norris
Ostatnim szeroko powielanym przykładem jest nagranie z amerykańskim aktorem, Deanem Norrisem. Trafiło ono najpierw do rosyjskich mediów społecznościowych oraz na prokremlowskie strony internetowe, takie jak news-kiev.ru. Jest ono kalką poprzednich filmów. Również udaje nagranie z Instagrama, adresatem ponownie jest „Władimir”, przekierowuje do Fundacji Hazelden Betty Ford, a aktor zachęca do pójścia na odwyk. Tak samo jak w poprzednich przypadkach, nie znajdziemy go w mediach społecznościowych Deana Norrisa. Sam aktor zresztą w rzeczywistości wyrażał podziw dla prezydenta Zełenskiego. Szerzej tę sprawę opisał serwis Myth Detector.
Cameo.com
To, co zwraca uwagę przy analizie powyższych filmów, to pewne modus operandi, wobec którego częściowym wyjątkiem jest tylko nagranie z Mikiem Tysonem. Wszystkie omawiane filmy po raz pierwszy pojawiały się na rosyjskich mediach społecznościowych. Wszystkie dotyczą osoby o imieniu „Władimir”, a ich przekaz jest niemal identyczny. Wiele wskazuje na to, że pochodzą one ze strony Cameo.com. Umożliwia ona zamawianie nagrań od znanych osób o wybranej przez siebie tematyce, takich jak życzenia urodzinowe czy ślubne. Zdecydowana większość filmów jest prywatna i trafia tylko do osób, które je zamówiły. Niewiele z nich dostępnych jest publicznie.
Nagrania od gwiazd
Wszystkie osoby, których nagrania omawialiśmy w niniejszym artykule, posiadają konta na tym portalu. Najprawdopodobniej ktoś zamówił u wielu celebrytów powyższe nagrania, a następnie poddał je obróbce i nadał fałszywy kontekst. Specjalnie użyto podobnego, jednak nie tego samego imienia, które nosi Zełenski, a także nie zawarto wspomnień o Ukrainie. Miało to zmylić osoby nagrywające, które nie domyślały się, do czego zostaną wykorzystane ich słowa. Prawdopodobnie dodatkowym smaczkiem i elementem trollingu rosyjskich propagandzistów było poinformowanie Shavo Odadjiana, że niejaka Kamala jest jedną z bliskich osób „Władimira”, na którą powinien się powołać w swoim apelu. Jak podejrzewamy, chodziło o Kamalę Harris, wiceprezydentkę USA, o czym muzyk zapewne nie wiedział.
Film z Mikiem Tysonem — ostateczny dowód?
Paradoksalnie najmocniejszym potwierdzeniem powyższej tezy jest wideo z Mikiem Tysonem. Otóż użyte z nim nagranie pochodzi właśnie z publicznego filmu z Cameo.com. Kadr został znacząco przycięty, ale tło i odzież boksera są identyczne. Nie wykorzystano jednak audio, gdyż oryginalny film z Tysonem nie ma nic wspólnego z zachęcaniem do pójścia osoby o imieniu Władimir na odwyk. W rzeczywistości pochodzi on z pierwszych miesięcy pandemii i jest podziękowaniem dla nauczycieli za ich ciężką pracę w tym trudnym czasie. Czemu nie zamówiono nagrania u Mike’a Tysona, tak jak u pozostałych? Odpowiedź na to jest bardzo prosta. Amerykański bokser aktualnie nie jest dostępny w serwisie, więc nie można poprosić go o nagranie filmu. Zamiast tego postanowiono więc w inny sposób sfabrykować jego wypowiedź.
Apel do Zełenskiego — rosyjski ślad
Nie są to jednak jedyne dowody na to, że za całą akcję odpowiedzialny jest rosyjski aparat wpływu. Na końcu większości omawianych filmów pojawia się tajemniczy plakat i kod QR. Zobaczyć można go poniżej.
Grafika odnosi się do filmu Olympics Has Fallen, podobno produkowanego przez Toma Cruise’a na platformę Netflix. Natomiast kod QR przekierowuje nas do Telegrama, który dotyczy właśnie tej produkcji. Według opisu ma ona opowiadać o korupcji w Międzynarodowym Komitecie Olimpijskim, a przede wszystkim o zepsuciu jego przewodniczącego, Thomasa Bacha.
W rzeczywistości produkcja taka nie istnieje. Jest ona natomiast elementem rosyjskiej kampanii dezinformacyjnej. Rosja wielokrotnie krytykowała decyzje Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. Odnosiło się to między innymi do zaleceń MKOlu dotyczących zakazu startu rosyjskich i białoruskich sportowców na zawodach międzynarodowych. Obydwa kraje nie otrzymały również oficjalnych zaproszeń na najbliższe Igrzyska Olimpijskie. W październiku 2023 roku MKOl podjął decyzję o zawieszeniu Rosyjskiego Komitetu Olimpijskiego za włączenie w swoje struktury organizacji sportowych z okupowanych terenów Ukrainy, co stanowi złamanie przepisów Karty Olimpijskiej. Spotkało się to z ostrą reakcją Władimira Putina, który decyzję określił jako „rasistowską” oraz „etniczną dyskryminację”. Nie wiadomo jeszcze, czy białoruscy i rosyjscy sportowcy będą mogli wziąć udział w Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu w ramach komitetów neutralnych, czy zostaną z nich wykluczeni całkowicie.
W związku z powyższym Rosja traktuje MKOl jako organizację sobie wrogą, więc wytwarza kampanie dezinformacyjne w niego wymierzone. Głównym decydentem oraz twarzą MKOl-u pozostaje Thomas Bach, który w wyniku tego wyrósł na jeden z nadrzędnych celów kremlowskiej propagandy. Stąd zorganizowana została agresywna kampania przeciwko niemu. Do jej promocji wykorzystano trwającą od wielu miesięcy operację wymierzoną w prezydenta Zełenskiego, polegającą na fabrykowaniu „apeli” amerykańskich gwiazd. Dzięki czemu uzyskano efekt, w którym obydwie akcje napędzają się wzajemnie.
Podsumowanie
Rzekome apele skierowane do prezydenta Zełenskiego są elementem rosyjskiej operacji dezinformacyjnej. Wykorzystanie nieświadomych tego faktu amerykańskich gwiazd ma na celu nadanie jej dodatkowej wiarygodności oraz rozgłosu. Narracje o tym, że prezydent Ukrainy jest narkomanem, krążą od początku rosyjskiej inwazji. Są one elementem oczerniania kierownictwa państwa w Kijowie. Wykorzystanie tej akcji, by dodatkowo promować atak dezinformacyjny wobec MKOlu oraz Thomasa Bacha, pokazuje, jak bardzo Rosja zdeterminowana jest w swoich celach propagandowych.
Źródła
Newsweek: https://www.newsweek.com/fact-check-did-elijah-wood-tell-zelensky-via-instagram-go-rehab-1814559
Stop Fake:
- https://www.stopfake.org/ru/fejk-amerikanskij-akter-vystupil-s-prizyvom-k-zelenskomu-lechitsya-ot-narkozavisimosti/
- https://www.stopfake.org/ru/fejk-amerikanskij-akter-elajdzha-vud-priglasil-zelenskogo-v-ssha-lechitsya-ot-narkozavisimosti/
Mtyh Detector: https://mythdetector.ge/ru/prizval-li-amerikanskij-akter-din-norris-zelenskogo-obratitsya-v-reabilitatsionnyj-tsentr/
The Guardian: https://www.theguardian.com/sport/2022/feb/28/ioc-ban-russia-and-belarus-fifa-uefa
NPR: https://www.npr.org/2023/07/14/1187641752/ioc-not-invite-russia-and-belarus-to-2024-olympics
