W ostatnich dniach media społecznościowe obiegło nagranie przedstawiające prezydenta Francji Emmanuela Macrona, premiera Wielkiej Brytanii Keira Starmera oraz kanclerza Niemiec Friedricha Merza podczas podróży pociągiem do Kijowa. Według dezinformujących wpisów na nagraniu widać worek z kokainą. Filmik wywołał falę spekulacji dotyczących rzekomego zażywania narkotyków przez europejskich przywódców. Jednak jak wynika z analizy nagrania i oficjalnych wyjaśnień, biały przedmiot na nagraniu to zwykła chusteczka.
Kontrowersja rozpoczęła się od nagrania oficjalnej podróży europejskich przywódców do Ukrainy z 9 maja 2025 roku. Następnego dnia Macron, Merz, Starmer oraz Donald Tusk spotkali się z prezydentem Wołodymyrem Zełenskim, aby okazać wsparcie i solidarność z Ukrainą.
Na filmiku widać moment, w którym Macron szybko chwyta z blatu stołu mały biały przedmiot, podczas gdy Merz i Starmer siedzą obok. Rosyjska propaganda wykorzystała nagranie, aby zasugerować, że zachodni przywódcy są nieodpowiedzialnymi narkomanami. Gest chowania chusteczki przez Macrona został przedstawiony jako dowód na zażywanie narkotyków. Niska jakość nagrania dodatkowo sprzyjała manipulacji.
Polityczny kontekst dezinformacji
Dezinformacja dotycząca rzekomego zażywania kokainy przez europejskich przywódców w pociągu do Kijowa nie była przypadkowa. Wpisuje się ona w szerszą strategię rosyjskiej wojny informacyjnej przeciwko Zachodowi i Ukrainie. Celem Rosji jest osłabienie jedności Zachodu oraz jego wsparcia dla Ukrainy.
Kampanię dezinformacyjną aktywnie promowały także rosyjskie władze. Rzeczniczka MSZ Rosji Marija Zacharowa wykorzystała to nagranie, sugerując na Telegramie, że europejscy przywódcy byli pod wpływem narkotyków podczas wizyty w Ukrainie:
Pchnąwszy Zełenskiego w kolejną piekielną intrygę, by storpedować porozumienie i kontynuować rozlew krwi w Europie, jak w dowcipie, Francuz, Anglik i Niemiec wsiedli do pociągu i… zaciągnęli się. Najwyraźniej tak mocno, że zapomnieli schować akcesoria (torebkę i łyżeczkę) przed przyjściem dziennikarzy.
Wpisuje się to w szerszą narrację Kremla o „degeneracji” zachodnich elit i rzekomych problemach narkotykowych prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego. Narracja, jakoby Zełenski był narkomanem, jest chętnie wykorzystywana przez rosyjską dezinformację. W artykule z 2022 roku analizowaliśmy już wpisy o mitycznych narkomanach rządzących Ukrainą.
Tym razem jednak dezinformacja nie ograniczała się tylko do rosyjskich kanałów i została szybko podchwycona przez amerykańskie środowiska skrajnej prawicy. Rosja od lat wykorzystuje takie środowiska do wzmacniania swojego przekazu. Znany amerykański popularyzator teorii spiskowych Alex Jones był jednym z pierwszych, który rozpowszechnił nagranie na X, pisząc:
ROZWIJAJĄCY SIĘ SKANDAL: Macron, Starmer i Merz przyłapani na wideo w drodze powrotnej z Kijowa. Torebka białego proszku na stole. Macron szybko chowa ją do kieszeni, Merz ukrywa łyżeczkę. Nie podano żadnego wyjaśnienia. Zełenski, znany entuzjasta kokainy, właśnie ich ugościł. Cała trójka „przywódców” wygląda na kompletnie odurzonych.
Co naprawdę widać na nagraniu
Francuskie media, w tym dziennik Libération, szybko zareagowały na te oskarżenia, określając je mianem teorii spiskowej. Zdjęcia wysokiej rozdzielczości wykonane w pociągu przez agencję AFP pokazują, że biały przedmiot na stole to najprawdopodobniej zgnieciona serwetka lub chusteczka, a nie torebka z narkotykami, jak sugerują niektóre wpisy w mediach społecznościowych. Z kolei to, co trzymał Merz, nie jest akcesorium narkotykowym, tylko mieszadełkiem do napojów.
Nagranie przeanalizowały również inne media i portale (m.in. Reuters i Lead Stories), a także analitycy (m.in. Julian Dobrowolski).
Europejscy przywódcy nie zażywali narkotyków
Pałac Elizejski oficjalnie odniósł się do sprawy 11 maja, publikując na platformie X oświadczenie wraz ze zdjęciem:
Gdy europejska jedność staje się niewygodna, dezinformacja posuwa się tak daleko, że zwykła chusteczka wygląda jak narkotyki. Te fake newsy są rozpowszechniane przez wrogów Francji, zarówno za granicą, jak i w kraju. Musimy pozostać czujni wobec manipulacji.
Do wpisu dołączono zdjęcia z podpisami: „To jest chusteczka do wycierania nosa” oraz „To jest europejska jedność, by budować pokój”.
Podsumowanie
Macron, Starmer i Merz nie zażywali narkotyków na nagraniu z podróży do Kijowa. Analiza zdjęć z agencji AFP oraz oficjalne oświadczenie z Pałacu Elizejskiego wskazują na fałszywość oskarżeń. Incydent ten stanowi przykład manipulacji opartej o reinterpretację niewyraźnego nagrania. Wpisuje się on w szerszą strategię rosyjskiej dezinformacji przeciwko Zachodowi i Ukrainie.
Wizyta europejskich przywódców w Kijowie miała na celu wyrażenie solidarności z Ukrainą. Dezinformujące wpisy pozwoliły szybko przekierować uwagę opinii publicznej na kontrowersyjne i fałszywe oskarżenia. Pokazuje to, jak skutecznym narzędziem może być dezinformacja.
Źródła
Reuters: France accuses enemies of spreading fake news after 'cocaine bag’ claims
Lead Stories: Video Does NOT Clearly Show Macron Hiding White Powder Cocaine On Train With Merz, Starmer — Hi-Res Pic Looks Like Napkin
