Chityna jest substancją bezpieczną dla człowieka

Decyzja UE dopuszczająca nowy gatunek owadów do spożycia podziałała na środowiska prawicowe jak płachta na byka, stając się obiektem licznych narracji dezinformacyjnych. Jedną z popularniejszych jest ta mówiąca o rzekomej toksyczności chityny zawartej w szkieletach zewnętrznych stawonogów. Jej autorzy sugerują, że dopuszczenie do spożycia w Unii owadów jest celowym zabiegiem nakierowanym na zatrucie obywateli. Nie tłumaczą jednak, w jaki sposób chityna zawarta w owadach miałaby być toksyczna, ale ta w spożywanych przez nas grzybach już nie.

Teza:

Chityna jest toksyczna dla człowieka

Nasza ocena:

Fałsz

Więcej o naszym systemie oceniania:

źródło: Facebook

Chityna w produktach spożywczych

Chityna jest drugim po celulozie najczęściej występującym polisacharydem. Wchodzi w skład takich organizmów jak gąbki i nicienie, ale również tych wchodzących w skład popularnych produktów spożywczych. U mięczaków jest nie tylko składnikiem muszli – znajdziemy ją również w gardzieli i żołądku, gdzie tworzy struktury służące do ścierania pokarmu. Występuje w ścianie komórkowej grzybów, do których zaliczamy przykładowo pieczarki, ale i drożdże spożywcze oraz grzyby strzępkowe wykorzystywane w produkcji serów pleśniowych czy tworzące charakterystyczny biały nalot na kiełbasach (np. fuet).

Chityna jest również składnikiem egzoszkieletu stawonogów. Do tego typu oprócz owadów zaliczamy m.in. skorupiaki (np. krewetki, homary czy raki). Jej procentowy udział w budowie owadów jest zmienny w zależności od stadium rozwojowego i gatunku, średnio stanowi ok. 10-15%. Wbrew przekonaniu, że substancja ta nie występuje u kręgowców, niedawne badania wskazują na obecność endogennej chityny u ryb i płazów.

Chityna uważana jest za substancję nietoksyczną. Jest ciężkostrawna, stanowi jednak dobre źródło błonnika pokarmowego. Sugeruje się też, że może posiadać właściwości prebiotyczne.

Owady na europejskim rynku spożywczym

O substancji stało się głośno dzięki kolejnym produktom dopuszczonym na rynek spożywczy w Unii Europejskiej. W styczniu 2023 roku UE dopuściła larwy pleśniakowca lśniącego (Alphitobius diaperinus) oraz częściowo odtłuszczony proszek ze świerszcza domowego (Acheta domesticus). Nie są to jednak pierwsze owady dopuszczone w ramach rozporządzenia. W 2021 roku dopuszczono suszone larwy mącznika młynarka (Tenebrio molitor) oraz szarańczę wędrowną (Locusta migratoria) w formie mrożonej, suszonej i sproszkowanej. Natomiast w 2022 dołączył do nich świerszcz domowy i larwy mącznika młynarka (w formie mrożonej, suszonej i sproszkowanej).

Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności ocenił, że produkty te nie są niekorzystne pod względem odżywczym. Poza możliwością wywołania reakcji alergicznych (u osób z alergią na skorupiaki, roztocza i w niektórych przypadkach mięczaki), nie wzbudzają obaw dotyczących bezpieczeństwa (1, 2, 3, 4, 5, 6).

Regulacje dotyczące nowej żywności

W 2018 roku weszło w życie rozporządzenie EU 2015/2283 dotyczące nowej żywności (ang. novel food), która jest definiowana jako każdy rodzaj żywności (m.in. z roślin, zwierząt, mikroorganizmów, kultur komórkowych i minerałów), który nie był spożywany w Unii w znaczącym stopniu przed 15 maja 1997 r. Dotyczy to szerokiego wachlarza produktów od owadów po algi, nowe białka roślinne czy tradycyjną żywność z krajów trzecich.

Rozporządzenie poprawia warunki, dzięki którym przedsiębiorstwa spożywcze mogą z łatwością wprowadzać na rynek UE nową i innowacyjną żywność przy jednoczesnym utrzymaniu wysokiego poziomu jej bezpieczeństwa. Ocena bezpieczeństwa jest scentralizowana i przeprowadzana przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA). Nowa żywność może zostać dopuszczona przez UE tylko wtedy, gdy nie stwarza żadnego zagrożenia dla zdrowia ludzkiego.

W myśl wprowadzanych zasad nowa żywność musi być bezpieczna dla konsumentów i odpowiednio oznakowana, aby nie wprowadzać ich w błąd. Jeśli natomiast nowa żywność ma zastąpić inną (przykładowo białka roślinne), nie może być od niej mniej korzystna odżywczo.

Podsumowanie

Chityna jest powszechnym składnikiem budulcowym wielu organizmów, takich jak gąbki, mięczaki, grzyby i stawonogi. Wbrew rozpowszechnianym narracjom jest ona bezpieczna dla człowieka, a na europejskim rynku spożywczym obecna była od wieków w postaci takich produktów jak pieczarki, drożdże, sery pleśniowe, kiełbasy i owoce morza. Jak na ironię, wpisy sugerujące zagrożenie dla zdrowia po jej spożyciu są wynikiem wprowadzenia regulacji gwarantujących bezpieczeństwo tej żywności dla zdrowia ludzkiego.

Źródła

https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-981-13-7318-3_2

https://orbi.uliege.be/handle/2268/190186

https://link.springer.com/article/10.1007/s00284-015-0790-1

https://informatormasarski.pl/maszyny-i-technologie/grzyby-plesniowe-w-produkcji-kielbas-surowych/

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S092422442030580X

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960982215000901

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7404258/

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2666833522000843

https://eur-lex.europa.eu/eli/reg_impl/2023/58/oj

https://eur-lex.europa.eu/eli/reg_impl/2023/5/oj

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32021R0882&qid=1676918527659