Zniszczenie zapory w Nowej Kachowce w ostatnich dniach stało się tematem numer jeden w mediach międzynarodowych. Liczne konta podają wiele niesprawdzonych informacji, a rosyjska propaganda stara się odsunąć od Moskwy wszelkie podejrzenia. Postanowiliśmy przyjrzeć się faktom, jakie póki co dostępne są w przestrzeni informacyjnej.
Zapora na Dnieprze w Nowej Kachowce jest częścią Kachowskiej Elektrowni Wodnej. Jej zniszczenie wiąże się z ogromnymi stratami, zarówno w obrębie infrastruktury cywilnej, jak i dla środowiska. O celowe wysadzenie zapory Ukraińcy oskarżyli Rosjan, którzy w odpowiedzi przerzucili odpowiedzialność na rząd w Kijowie. Liczne prorosyjskie konta w mediach społecznościowych rozpoczęły agresywną kampanię wymierzoną w Ukraińców. Narracje te powielał między innymi były dziennikarz Fox News, Tucker Carlson, znany z szerzenia dezinformacji i rosyjskiej propagandy.
W Polsce szczególną popularnością cieszyły się wpisy osób, które znane są z prokremlowskiej oraz antyukraińskiej działalności. Wśród nich byli Tomasz Gryguć czy Piotr Panasiuk. Dołączyli oni do chóru rosyjskich propagandystów zarzucających Ukrainie zniszczenie zapory.
Zniszczenie zapory w Nowej Kachowce — fakty
Poniżej przedstawiamy fakty dotyczące zniszczenia elementów Kachowskiej Elektrowni Wodnej i w konsekwencji powstania ogromnej fali powodziowej, która dotknęła tereny położone na obu brzegach Dniepru.
- Kachowska Elektrownia Wodna zbudowana została w pierwszej połowie lat 50.
- Rosjanie zdobyli placówkę już 24 lutego 2022 roku.
- Ukraińcy kilkukrotnie uderzali w most znajdujący się nad zaporą, o czym sami informowali. Nie wiadomo, czy ataki te spowodowały jakiejś poważniejsze uszkodzenia samej zapory. Ataki miały miejsce głównie w sierpniu 2022 roku. Nie ma informacji, by tego typu uderzania przeprowadzane były przez Ukraińców w ostatnich tygodniach.
- W drugiej połowie października 2022 roku w mediach pojawiły się informacje, że Rosjanie zaminowali elektrownię.
- Zdjęcia satelitarne pokazują, że już 2 czerwca 2023 roku droga na zaporze została uszkodzona i była obmywana przez wodę.
- Do przerwania zapory doszło nad ranem 6 czerwca 2023 roku. Nie jest pewne, czy została ona wysadzona, czy uległa zniszczeniu w wyniku zaniedbań i zbyt wysokiego poziomu wody w Zbiorniku Kachowskim. Burmistrz Nowej Kachowki początkowo zaprzeczał w rosyjskich mediach, by doszło do jakiejkolwiek eksplozji czy zniszczenia zapory. Niektóre prorosyjskie kanały na Telegramie świętowały wysadzenie zapory i „przepędzenie” Ukraińców z wysp na Dnieprze. Po kilku godzinach jednak kremlowscy propagandyści zaczęli oskarżać Kijów o doprowadzenie do katastrofy.
Konsekwencje dla cywilów i środowiska
- Ogromna fala powodziowa zalała dziesiątki miejscowości. Służby ukraińskie przeprowadziły ewakuację prawego brzegu Dniepru. Nie ma informacji o dokładnej sytuacji na tymczasowo okupowanym lewym brzegu. Jednak krążące w sieci filmy wskazują, że Rosjanie porzucili ludność tamtych terenów na pastwę żywiołu.
- Twierdzenia (powielane m.in. przez Tuckera Carlsona) o tym, że katastrofa na Dnieprze jest gorsza dla Rosjan, nie mają potwierdzenia w rzeczywistości. Prawdą jest, że Kanał Północnokrymski dostarczał wodę na Krym, a zniszczenie zapory spowodowało przerwanie dostaw. Jednak Kanał został zamknięty przez Ukraińców już w 2014 roku. Dopiero w lutym 2022 roku Rosjanie znowu go otworzyli. W związku z tym sytuacja z wodą pitną na Krymie może się pogorszyć, jednak przez ostatnie lata udawało się ją stabilizować.
- Dla Ukrainy katastrofa na Dnieprze jest zdecydowanie bardziej dewastująca. Spowodowała ona, że 94% systemów nawadniających w obwodzie chersońskim straciło swoje źródło wody. Dotyczy to również 74% systemów w obwodzie zaporoskim i 30% w dniepropietrowskim. Liczne miasta obawiają się także niedoborów wody. Bardzo mocno ucierpi również gospodarka południowych regionów Ukrainy. Zalanie doprowadzi także do katastrofy ekologicznej na ogromną skalę, której skutki Ukraina będzie odczuwała przez wiele lat.
- Według doniesień medialnych powódź zalała zoo w Nowej Kachowce, co doprowadziło do śmierci setek zwierząt. Prokremlowskie środki przekazu w sposób całkowicie nieudolny próbowały udowodnić, że w Nowej Kachowce wcale nie ma zoo. Miało to ocieplić wizerunek Rosjan i zrzucić z nich odpowiedzialność. W rzeczywistości jednak w mieście znajduje się zoo, które można zobaczyć między innymi na zdjęciach satelitarnych w Google Maps. Więcej na naszym Twitterze.
Pozostałe konsekwencje
- W sensie wojskowym zniszczenie zapory w Nowej Kachowce spowodowało, że Dniepr na najbliższe tygodnie stał się przeszkodą właściwie nieprzekraczalną. Dzięki temu Rosjanie mogą przesunąć część jednostek na inne odcinki frontu. Biorąc pod uwagę zwiększającą się liczbę działań zaczepnych ze strony armii ukraińskiej, jest to sytuacja wyjątkowo wygodna dla Rosjan. Jednocześnie trzeba zaznaczyć, że przednie linie przygotowywanych od miesięcy rosyjskich pozycji obronnych zostały zalane. Zniszczeniu uległy okopy, umocnienia, jak i pola minowe. W sieci pojawiły się nagrania porwanych przez wodę min, które zaczęły w wyniku tego eksplodować.
- Jak podaje Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej, póki co nie ma zagrożenia dla Zaporoskiej Elektrowni Atomowej. Dysponuje ona zapasowymi zbiornikami do chłodzenia reaktorów, które może wykorzystać w sytuacji awaryjnej.
- Celowe zniszczenie krytycznej infrastruktury cywilnej, ale także wojskowej, które może pociągnąć za sobą starty cywilne, jest zbrodnią wojenną. Arkykuł 56 I Protokołu Dodatkowego do konwencji genewskich wyraźnie uznaje tego typu działania za zabronione.
Podsumowanie
Na ten moment wszystko wskazuje na to, że winę za zniszczenie zapory w Nowej Kachowce ponoszą Rosjanie. Działania kremlowskiego apartu propagandowego wykazują się typową dla Rosjan metodą działania. W pierwszych chwilach rosyjskie kanały w mediach społecznościowych obwieszczają sukces, by później się z tego wycofać i całą winę zrzucić na Ukrainę. Do sytuacji dochodzi również w wyjątkowo wygodnym dla Rosjan momencie, gdy ukraińska ofensywa powoli nabiera rozpędu. Konsekwencje tej katastrofy dotkną przede wszystkim Ukraińców, ale też środowisko i okoliczną przyrodę.
Źródła
Kachowska Elektrownia Wodna: https://uhe.gov.ua/media_tsentr/novyny/kakhovska-ges-stiykiy-rozvitok-ta-pidtrimka-regionu
BBC: https://www.bbc.com/news/world-europe-62533670 oraz https://www.bbc.com/news/world-europe-65818705
Rzeczpospolita: https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art37276291-rosjanie-zaminowali-elektrownie-wodna-w-kachowce-woda-moze-zalac-80-osad
Polski Instytut Spraw Międzynarodowych: https://www.pism.pl/publikacje/Deficyt_wody_na_okupowanym_Krymie
I Protokół Dodatkowy do konwencji genewskich: https://www.legal-tools.org/doc/6a78d9/pdf/
Ośrodek Studiów Wschodnich: https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2023-06-06/wysadzenie-tamy-na-dnieprze-w-nowej-kachowce-467-dzien-wojny
