W polskich mediach społecznościowych można natknąć się na wpisy wraz ze zdjęciami dziecka pod gruzami opisane jako ofiary działań izraelskiego wojska. Sprawdzamy, jakie jest faktyczne pochodzenie zdjęcia oraz, czy teza postawiona przez autora postu jest prawdziwa.

Palestyna, tak zwana “Strefa Gazy”, izraelska bomba spadła na dom cywilny. Z gruzów wydobyto ciało malutkiego dziecka. Oczy całego świata są nadal zwrócone na Kijów, nikt nie widzi cierpienia Palestyńczyków. [pisownia oryginalna przyp.red.]

Nasza ocena:

Manipulacja

Więcej o naszym systemie oceniania:

Zdjęcia zostały wykonane wiele lat przed wybuchem wojny w Ukrainie

Pierwsze ze zdjęć pochodzi z 2012 roku z Aleppo. Widać na nim mężczyznę trzymającego na rękach małą dziewczynkę, która zginęła podczas nalotu syryjskich sił powietrznych (wspieranych w późniejszych latach przez Rosję) w Azaz, ok. 47 km na północ od Aleppo, 15 sierpnia 2012 r. Najstarsze publikacje z tym zdjęciem można znaleźć na pochodzących z 2016 roku informacjach między innymi na reuters.com oraz ibtimes.co.in. 

Co ciekawe, pierwsze zdjęcie już w ubiegłych latach było używane do szerzenia dezinformacji. W 2021 fake news z tym zdjęciem był prezentowany  jako wynik działań Izraela w Palestynie.

Kolejne zdjęcie, na którym widoczne są cztery ciała, zostało wykonane w 2014 roku w Gazie. Widać na nim zwłoki 4 chłopców; Ahed (10), Zakaria (10), Mohammed (11) i Ismail (10) z rodziny rybaków al Bakr, którzy zginęli po rozpoczęciu Operacji “Ochronny Brzeg” 16 lipca 2014 r. W wyniku jednego z ostrzałów rakietowych prowadzonych przez Izrael w pobliżu Strefy Gazy. Zdjęcie pojawiło się m.in. na łamach internetowego wydania Faktu w publikacji z 18 lipca 2014 roku.

Odwrócenie uwagi od wydarzeń w Ukrainie i podważanie wiarygodności mediów

Tego typu wpisy to kolejny element rosyjskiej wojny informacyjnej. Oba zdjęcia nie mają związku z czasem trwania wojny w Ukrainie i są zmanipulowanymi elementami propagandy mającymi na celu odwrócenie uwagi od rosyjskich zbrodni w Ukrainie. U odbiorców mają wywołać przekonanie, że takie sytuacje zdarzają się każdego dnia, a świat piętnuje wyłącznie wydarzenia, których dopuszcza się Rosja. 

Element rosyjskiej operacji wpływu

W polskich mediach społecznościowych od 15 maja 2022 r. zaczęły się pojawiać wspomniane wyżej posty oraz inne o podobnym wydźwięku. Ok. 3-4 miesiące wcześniej wpisy o tym samym charakterze można było odnaleźć na zagranicznych kontach w mediach społecznościowych. Jest to najprawdopodobniej zaplanowana „wrzutka” obliczona na konkretne reakcje społeczne, rozpowszechniana w krajach przychylnych Ukrainie.

Wpisy są rozpowszechniane głównie przez profile, które bardzo często (a czasem wyłącznie) zajmują się propagowaniem fake newsów na temat wojny oraz pandemii koronawirusa. Te same konta zarówno w serwisach Twitter, jak i Facebook aktywnie komentują te znaleziska, propagując antyukraińskie narracje.

Zdjęcia dzieci, a propaganda

Filmy skrzywdzonych dzieci silnie oddziałują na emocje. Z tego faktu doskonale zdają sobie sprawę twórcy propagandowych treści. Pomimo że są to niejednokrotnie zdjęcia fałszywe lub wyrwane z kontekstu, ich oddziaływanie pozostaje silne, co widać po umieszczonych pod nimi emocjonalnych komentarzach. Z tej taktyki w ubiegłych latach korzystały wszystkie strony konfliktu na bliskim wschodzie. Jako przykład może posłużyć zdjęcie zrobione przez palestyńskiego fotografa Fadi Abdullaha, 

Powyższe zdjęcie zostało zrobione w Gazie Północnej w roku 2014 i jak twierdzi autor, nie jest związane z izraelską agresją. Od tamtego czasu było wielokrotnie wykorzystywane do podsycania emocji przy każdej eskalacji konfliktu. Co istotne, wykorzystywane było nie tylko w Strefie Gazy, ale także po atakach terrorystycznych w Kabulu w Afganistanie i atakach na Idlibw Syrii.

Obecna Sytuacja w Strefie Gazy

W ciągu ostatnich 15 lat, w wyniku przygasającego i nabierającego na sile konfliktu Izraelsko-Palestyńskiego, śmierć poniosło kilka tysięcy niewinnych cywilów. Ostatnie lata pozornego uśpienia i zawieszenia broni przerwała eskalacja w 2019 roku po starciach w rejonie Wzgórza Świątynnego w Jerozolimie i serii śmiertelnych ataków w Izraelu i nalotach wojskowych na okupowany Zachodni Brzeg. Eskalacja doprowadziła do  ataków rakietowych wystrzeliwanych ze strefy pod panowaniem Autonomii Palestyńskiej w kierunku Izraela, odwetowych manewrów izraelskich oraz nalotów na południową część Strefy Gazy. Według strony izraelskiej celem jednego z ostatnich ataków (w nocy z 18 na 19 kwietnia 2022) była fabryka broni Hamasu. Media na całym świecie informują na bieżąco o zdarzeniach w Strefie Gazy, a także całym konflikcie Izraelsko-Palestyńskim.

Podsumowanie

Wspomniane wyżej zdjęcia i opisywane przez autorów konteksty, są manipulacjami. Sugerują bierność mediów w stosunku do krzywdy dzieci w Palestynie oraz koncentrację ich uwagi na wydarzeniach w Ukrainie, podczas gdy ilustrują konflikty sprzed lat. Tego typu propaganda, korzystając z silnych emocji wywoływanych przez zdjęcia dzieci cierpiących na wojnie, ma za zadanie odwrócić uwagę od zbrodni dokonywanych przez Rosję w Ukrainie.

Źródła 

Reuters: https://www.reuters.com/news/picture/aleppo-since-the-beginning-idUSRTX2ONTS

International Business Times: https://www.ibtimes.co.in/photos/aleppo-since-beginning-9420-slide-55239

Fakt: https://www.fakt.pl/wydarzenia/swiat/dzieci-zabite-w-strefie-gazy-izrael-bombarduje/hfkcx9k

Deutsche Welle: https://www.dw.com/pl/w-jaki-sposób-zdjęcia-dzieci-wykorzystywane-są-w-propagandzie/a-57630655

TVN24: https://tvn24.pl/swiat/izrael-przechwycil-rakiete-wystrzelona-ze-strefy-gazy-przeprowadzil-ataki-odwetowe-5679141

Polsat News: https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2019-11-15/izrael-wznowil-ataki-w-strefie-gazy-to-odpowiedz-na-wystrzelenie/

AlJazeera: https://www.aljazeera.com/news/2022/4/18/rocket-from-gaza-into-southern-israel-intercepted

Newsweek: https://www.newsweek.pl/swiat/konflikt-w-syrii-bombardowanie-aleppo/82v639v

Newsweek: https://www.newsweek.pl/swiat/aleppo-wojna-w-syrii-bombardowania-ataki-rosjan-ofiary/wnz176v