Wieczorem 13 kwietnia ukraińskie media poinformowały o trafieniu rakietami Neptun w symbol rosyjskiej floty czarnomorskiej, krążownik Moskwa. Kilka godzin później informację o pożarze na statku opublikowała rosyjska agencja prasowa RIA Novosti, jednak za przyczynę podała wybuch składowanej amunicji. Wieczorem 14 kwietnia ta sama agencja potwierdziła, że rosyjski krążownik Moskwa zatonął.
Rzeczni prasowy Pentagonu, John Kirby, w wywiadzie dla CNN powiedział, okręt operował z kilkoma innymi rosyjskimi statkami około 60 mil (około 96 kilometrów) na południe od Odessy. Nic więc dziwnego, że brakuje dobrych ujęć wideo z tego zdarzenia. Rosjanie również nie nagrali zatonięcia Moskwy, ponieważ jak możemy wywnioskować, taki materiał nie poprawiłby i tak już mocno nadszarpniętego rosyjskiego morale.
Do akcji wkroczyli internauci, którzy zaczęli prześcigać się w zamieszczaniu nagrań, rzekomo przedstawiających krążownik Moskwa w trakcie ataku oraz jego zatonięcia. W artykule wyjaśniamy skąd pochodzą, oraz co przedstawiają naprawdę te filmy.
KNM Trondheim jako krążownik Moskwa
Najpopularniejszym film z rzekomego trafienia krążownika Moskwa, który wyświetlono prawie 200 tysięcy razy, umieściło na Twitterze konto WithUkraine 24/7. To samo ujęcie w nieprawdziwym kontekście opublikował także użytkownik @SeaCaptainWhite, którego tweet obejrzano ponad 50 tysięcy razy. Rekord pobił jednak post z hasztagiem #krążownikmoskwa na portalu TikTok, który wyświetlono ponad 13 milionów razy.
W rzeczywistości, jak możemy przeczytać na portalu military.com, nagranie pochodzi z 2013 roku i przedstawia okręt KNM Trondheim należący do norweskiej marynarki wojennej. Norwegowie testowali na nim atak ponaddźwiękową rakietą uderzeniową. Manewry odbywały się u wybrzeża wyspy Andøya. Uszkodzony statek został odholowany do portu celem zbadania efektu ostrzału.
USS Buchanan jako okręt Moskwa
Jednym z najpopularniejszych nagrań na portalu Facebook, które rzekomo pokazywało zatonięcie okrętu Moskwa, był post umieszczony przez Zuraba Japaridze, posła do gruzińskiego parlamentu. Film, który obejrzano ponad 200 tysięcy razy, nie miał opisu, ale podkład muzyczny niemieckiego zespołu z lat 70. (Dschinghis Khan – Moscow) nie pozostawia złudzeń co do intencji autora posta.
Ten sam film na portalu Twitter, umieszczony przez użytkownika @JejTac również sugerował, że przedstawia moment zatonięcia perły w koronie czarnomorskiej marynarki. Wideo, które podano dalej ponad 700 razy, zdobyło prawie 60 tysięcy wyświetleń.
Co zatem naprawdę przedstawia ten popularny film? Pełną jego wersję możemy obejrzeć na kanale YouTube. Przedstawia on zatonięcie amerykańskiego okrętu USS Buchanan z 14 czerwca 2000 roku. Statek ten wziął udział w RIMPAC 2000 jako statek przeznaczony do zatopienia. W ćwiczeniach na północ od hawajskiej wyspy Kauia brały udział połączone siły amerykańskie, kanadyjskie i australijskie. Jak czytamy na stronie okrętu, statek otrzymał trzy trafienia pociskami Hellfire, trzema pociskami Harpoon wystrzelonymi z samolotów RAAF F-111 i US P-3 oraz kilku okrętów sojuszniczych oraz zrzucono na niego ważącą ponad tonę bombę GBU-24. Mimo to Buchanan pozostał na powierzchni przez całą noc.
Rankiem 14 czerwca 2000 na pokład USS Buchanan weszli specjaliści od ładunków wybuchowych. Umieścili na nim 90 kg C-4 w określonych miejscach. Szesnaście minut i trzy sekundy później, Buchanan z wdziękiem ześlizgnął się pod powierzchnię Pacyfiku.
Wideo z zatonięcia USS Buchanan zamieścił bez żadnego opisu komentator TVP, Eryk Mistewicz. Jego tweeta już z fałszywym kontekstem zacytował Romuald Szeremetiew, doktor habilitowany nauk wojskowych oraz były wiceminister i p.o. ministra obrony narodowej.
Prawdziwe zdjęcie Moskwy po ataku
18 kwietnia w sieci pojawiło się prawdziwe zdjęcie Moskwy po trafieniu dwiema rakietami typu Neptun. Widać na nim, że statek jest poważnie uszkodzony oraz przechylony na prawą burtę. Wbrew tłumaczeniom Rosjan, na fotografii nie widać sztormowej pogody, która miała być przyczyną zatonięcia krążownika.
Podsumowanie
W trakcie wojny doświadczamy wystarczająco wielu akcji dezinformacyjnych przeprowadzanych przez rosyjskich trolli. Dlatego warto się powstrzymać z wrzucaniem filmów z tego typu fałszywym kontekstem, aby nie dokładać się do ogółu fake newsów zalewających media społecznościowe.
Co ciekawe, w dniu zatonięcia Moskwy, prezydent Zełenski zaprezentował znaczek pocztowy, będący pamiątką po pamiętnej rozmowie pograniczników z Wyspy Węży z załogą krążownika Moskwa właśnie. To nie jedyny zbieg okoliczności. 110 lat wcześniej w nocy z 14 na 15 kwietnia zatonął brytyjski transatlantyk – RMS Titanic.
Źródła:
Military.com https://www.military.com/video/guided-missiles/sea-launched/norwegian-navy-blows-up-own-ship/2439789446001
USS Buchanan: http://www.uss-buchanan-ddg14.org/Photo%20Gallery/The%20End.htm
John Konrad V: https://twitter.com/johnkonrad/status/1515837566356008961
