Albert Einstein wydaje się być (obok George’a Orwella) najczęstszą ofiarą przypisywania mu fałszywych cytatów. Ze względu na fakt, iż był on wybitnym naukowcem oraz postacią powszechnie znaną, nagminnie wkłada się w jego usta słowa, których nigdy nie powiedział. Wielokrotnie wskazywaliśmy już na podobne przypadki na naszych łamach. Tym razem kolejny łańcuszek internetowy przypisuje badaczowi słowa o „pokoleniu idiotów”.
Brak dowodów
Więcej o naszym systemie oceniania:Wypowiedź ta krąży w ostatnich tygodniach w polskich mediach społecznościowych, szczególnie na Facebooku. Jak każdy inny tego typu cytat, ten również powraca co jakiś czas do przestrzeni internetowej. Można go było spotkać między innymi w 2022, 2019 czy 2017 roku. Prawdopodobnie najstarsze wystąpienia tego cytatu po polsku pochodzą z 2014 roku z serwisu Demotywatory.
Albert Einstein — fałszywy cytat
W żadnych dostępnych źródłach nie odnaleźliśmy dowodu, który potwierdzałby, że słowa o „pokoleniu idiotów” zostały wypowiedziane przez Einsteina. Do takich samych wniosków doszło wiele innych portali weryfikujących informacje, takich jak PolitiFact czy Snopes. Serwis Quote Investigator zauważa, że słów tych nie ma w najważniejszym źródle omawiającym wypowiedzi naukowca. Jest nim „The Ultimate Quotable Einstein”, ponad pięciusetstronicowe opracowanie cytatów Einsteina wydane przez Uniwersytet Princeton. Nie ma więc żadnych dowodów, że naukowiec wypowiedział przypisywane mu słowa. Tego samego zdania jest również Jimena Canales, historyczka nauki i autorka książki o Einsteinie. Na łamach PolitiFact przyznała, że podczas swoich badań nigdy nie natknęła się na podobną wypowiedź.
Wspomniany już portal Quote Investigator, specjalizujący się w weryfikowaniu cytatów, zauważa, że po raz pierwszy w języku angielskim wypowiedź Einsteina pojawiła się w 2012 roku. Jednocześnie dodaje, że podobne słowa, a właściwie pierwsza ich część, zostały wypowiedziane w filmie „Zagadka Powdera” z 1995 roku. Dochodzi w nim do następującego dialogu między głównym bohaterem, tytułowym Powderem (Sean Patrick Flanery), a Donaldem Ripleyem (Jeff Goldblum):
Donald Ripley: „Stało się przerażająco jasne, że nasza technologia przerosła nasze człowieczeństwo.”
Powder: „Albert Einstein.”
Donald Ripley: „Patrzę na ciebie i myślę, że pewnego dnia nasze człowieczeństwo może tak naprawdę przewyższyć naszą technologię.”
Scenarzysta filmu, Victor Salva, przypisał cytat Einsteinowi, jednak również tutaj brak jest dowodów, by naukowiec kiedykolwiek użył takich słów. Jednakże dialog ten mógł posłużyć jako baza do krążącej w sieci wypowiedzi na temat „pokolenia idiotów”.
Podsumowanie
Po raz kolejny użytkownicy social mediów udostępniają fałszywy cytat znanej osoby bez większej refleksji. Nie ma żadnych dowodów, by Albert Einstein powiedział przypisywane mu słowa. Wypowiedzi tej nie znajdziemy w największej na świecie skarbnicy jego cytatów, a eksperci badający życie naukowca nigdy się na nią nie natknęli. Być może swój początek zawdzięcza wypowiedzi jednego z filmowych bohaterów, jednak nie można mieć co do tego pewności. Jak zawsze, przestrzegamy przed krążącymi w Internecie cytatami, gdyż bardzo często mają one niewiele wspólnego z rzeczywistością.
Źródła
Quote Investigator: https://quoteinvestigator.com/2012/10/25/tech-exceeded/
Snopes: https://www.snopes.com/fact-check/einstein-technology-quote/
