Inwazja Federacji Rosyjskiej na Ukrainę wstrząsnęła światową opinią publiczną. Europa od dawna nie widziała działań zbrojnych na tak dużą skalę. Natychmiast zaczęły spływać doniesienia o stratach wśród wojsk agresorów, jak i obrońców. Większość doniesień była i jest w znacznej mierze niepotwierdzona. Jednak specjaliści od OSINT (open-source intelligence, tzw. biały wywiad) śledzili sytuację już od pierwszych godzin inwazji i zebrali ogromną liczbę zdjęć oraz filmów prezentujących straty sprzętowe wśród wojsk obu stron. W tym artykule skupimy się przede wszystkim na stratach rosyjskich, gdyż prokremlowska propaganda znacząco je umniejsza. Ocena strat ukraińskich pozostaje znacznie bardziej skomplikowana, co wyjaśniać będziemy w artykule.
Na początek warto zaznaczyć, że podsumowujemy pierwsze siedem dni działań zbrojnych, a sytuacja w tym zakresie jest bardzo dynamiczna i dane już są nieaktualne. Do tego mogą się pojawić nowe materiały sprzed kilku dni, o których jeszcze nie wiemy. Na pewno wiele strat sprzętowych nie zostało w żaden sposób udokumentowanych. Artykuł ten jednak powstał po to, aby pokazać skalę utraconego sprzętu przez wojska rosyjskie. Wszystkie dane jakie tu zaprezentowano należy przyjmować z dozą sceptycyzmu. Postaraliśmy się zebrać jak najlepiej wszystkie dostępne liczby, ale istnieje spore ryzyko, że będę się one w większym lub mniejszym stopniu różnić od ostatecznych danych.
Estymacje ukraińskie i zagraniczne
Według ukraińskiego Ministerstwa Obrony straty wojsk rosyjskich są znaczące. 04.03 rano miały one wynosić ponad 9000 zabitych, 33 samoloty, 37 śmigłowców, 251 czołgów i ponad 1500 egzemplarzy innego sprzętu. Na ten moment trudno potwierdzić te liczby i istnieją wątpliwości czy nie są one zawyżone. Faktem pozostaje jednak, że armia rosyjska poniosła znaczące straty, co będziemy dokładnie omawiać w następnej części artykułu.
Zgodnie z informacjami NBC przedstawionymi dziennikarzom przez zachodnich przedstawicieli do dnia 03.03 Rosja utracić mogła nawet 5800 żołnierzy. Amerykańskie źródła wskazują, że wszystkie te liczby traktować należy z dystansem, gdyż nie ma możliwości ich jednoznacznego potwierdzenia. Kreml po raz pierwszy przekazał opinii publicznej jakiekolwiek konkretne liczby na temat swoich strat dopiero 02.03. Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej podało, że zginęło 498 rosyjskich żołnierzy, a 1597 zostało rannych. Porównując je z danymi ukraińskimi i z ostrożniejszymi zachodnimi wydają się one dość mocno zaniżone. Poniżej grafika podsumowująca straty rosyjskie według strony ukraińskiej (stan na rano 04.03).
Potwierdzone straty rosyjskie
Szczególną rolę w raportowaniu strat Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej odgrywają profile specjalistów zajmujących się białym wywiadem. Prym w tym temacie wiodą takie twitterowe konta jak @Osinttechnical, @CalibreObscura czy @oryxspioenkop. Ten ostatni profil prowadzi ciągle aktualizowaną listę utraconego sprzętu w trakcie inwazji. Znajdziemy tam również linki do filmów i zdjęć, które stanowią dowody potwierdzające wszystkie wymienione tam dane. 03.03.2022 stan udokumentowanych strat rosyjskich prezentował się następująco:
- 64 czołgi podstawowe (20 zniszczonych, 1 uszkodzony, 22 porzucone, 21 zdobytych)
- 54 opancerzone wozy bojowe (21 zniszczonych, 15 porzuconych, 18 zdobytych)
- 70 bojowych wozów piechoty (21 zniszczonych, 24 porzuconych, 25 zdobytych)
- 29 transporterów opancerzonych (9 zniszczonych, 9 porzuconych, 10 zdobytych)
- 25 opancerzonych samochodów terenowych (13 zniszczonych, 1 uszkodzony, 2 porzucone, 8 zdobytych)
- 21 dział samobieżnych i holowanych (6 zniszczonych, 10 porzuconych, 5 zdobytych)
- 13 wieloprowadnicowych wyrzutni rakietowych (6 zniszczonych, 1 porzucony, 6 zdobytych)
- 20 samobieżnych zestawów przeciwlotniczych (8 zniszczonych, 1 uszkodzony, 5 porzuconych, 6 zdobytych)
- 4 samoloty (wszystkie zniszczone)
- 7 śmigłowców (4 zniszczone, 1 uszkodzony, 2 porzucone)
- 36 pojazdów inżynieryjnych, komunikacyjnych i specjalnych (14 zniszczonych, 1 uszkodzony, 7 porzuconych, 14 zdobytych)
- 179 ciężarówek, samochodów i innych pojazdów (84 zniszczone, 3 uszkodzone, 35 porzuconych, 55 zdobytych)
- 2 pociągi zaopatrzeniowe
Jak widać straty są znaczące. Biorąc pod uwagę, że spora część zapewne nie została sfilmowana lub sfotografowana, liczba utraconego sprzętu najprawdopodobniej w rzeczywistości jest znacznie wyższa. Jednocześnie powyżej wymienieni specjaliści nie zajmowali się dokumentowaniem strat ludzkich. W tym przypadku musimy opierać się na ocenach ukraińskiego Ministerstwa Obrony oraz zachodnich danych wywiadowczych. Poniżej omówimy ciekawy przypadek porzuconej rosyjskiej kolumny i kilka innych przykładów utraconego sprzętu.
Rozbicie kolumny w obwodzie sumskim
Okolice Sumy, miasta w północno-wschodniej Ukrainie, są od początku inwazji jedną z aren najcięższych walk. Rosyjska artyleria i lotnictwo przeprowadzają zmasowane ostrzały, również celów cywilnych. Od początku siły inwazyjne ponoszą tam znaczące straty w ludziach i sprzęcie. Jednym z najciekawszych przykładów jest spora kolumna rosyjskich pojazdów pancernych najprawdopodobniej z 4. Dywizji Pancernej Gwardii. Na tym filmie widać umieszczoną na zapasowym zbiorniku paliwa cyfrę 4 w sześciokącie, co wskazywałoby właśnie na wyżej wymienioną jednostkę, która uznawana jest za elitę rosyjskich wojsk pancernych.
Sprzęt widoczny na nagraniach został najwyraźniej porzucony. Część pojazdów ma widoczne uszkodzenia, choć nie wiadomo kiedy one powstały. Najbardziej prawdopodobny scenariusz opuszczenia pojazdów to braki paliwa i nękanie przez siły ukraińskie. Poniższy film przedstawia jazdę wzdłuż całej kolumny. Na jego końcu zobaczyć możemy te same czołgi, które przedstawia nagranie powyżej. W kolumnie przemieszczały się takie pojazdy jak: cztery czołgi T-80 (w różnych wersjach), cztery bojowe wozy piechoty BMP-2 czy samobieżna haubica Msta-S. Tutaj dostępne jest więcej zdjęć z tego miejsca.
Śmigłowce, porzucony sprzęt i ukraińscy rolnicy
W sieci pojawiło się niezwykle ciekawe wideo kompliujące nagrania z zestrzeleń rosyjskich śmigłowców bojowych i samolotów. Pochodzą one z pierwszego dnia wojny, gdy siły powietrznodesantowe działały szczególnie aktywnie, próbując między innymi zdobyć lotnisko w Hostomelu.
Liczne doniesienia mówią o fatalnym morale jakie mają przynajmniej niektóre rosyjskie pododdziały. Świadczyć może o tym na przykład masowe porzucanie sprzętu. Tutaj zobaczyć możemy zostawiony rosyjski sprzęt w okolicach Sumy. Są to przede wszystkim różnego typu transportery opancerzone. W Mikołajewie porzucono, ustawioną w rzędzie całą baterię samobieżnych dział przeciwlotniczych 2K22M/M1 Tunguska. Ukraińscy cywile po znalezieniu sprzętu zniszczyli go poprzez podpalenie (koszt jednego pojazdu wynosi około 16 milionów dolarów).
W Internecie sensacją stały się również filmy z ukraińskimi rolnikami odholowującymi porzucony sprzęt na linie ukraińskie. Tu możemy zobaczyć nagranie dwóch ciągników transportujących system przeciwlotniczy TOR-M2 (tutaj prawdopodobnie ten sam egzemplarz z innej perspektywy). Taki sam model ciągnika był widziany również, gdy transportował samobieżną wyrzutnię rakiet przeciwlotniczych 9K33 OSA. Jednak szczególną uwagę internautów zwrócił prawdopodobnie pierwszy tego typu film. Widać na nim stosunkowo niewielki traktor, który ciągnie za sobą najprawdopodobniej kolejny system obrony przeciwlotniczej, tym razem Strieła-10. Pojazd został zapewne porzucony z powodu braku paliwa i tak wpadł w ręce ukraińskich cywilów.
Straty ukraińskie
Straty po stornie ukraińskiej są znacznie trudniejsze do określenia, niż te po stronie rosyjskiej z powodu kilku czynników. Po pierwsze Siły Zbrojne Ukrainy przestały dzielić się informacjami na ten temat właściwie już po pierwszym dniu inwazji. Drugą kwestią pozostają mocno niewiarygodne rosyjskie źródła, chociaż im również się przyjrzymy. Po trzecie żołnierze i cywile ukraińscy znacznie mniej chętnie nagrywają i publikują straty własnych wojsk, co jest zupełnie zrozumiałe.
Prawdopodobnie najbardziej wiarygodnym źródłem w temacie utraconego ukraińskiego sprzętu pozostaje nadal baza prowadzona przez Oryx. Według znajdujących się tam danych, na ten moment (05.03) ukraińskie siły zbrojne utraciły ponad 200 pojazdów (przy ponad 600 rosyjskich). Rosyjskie Ministerstwo Obrony twierdzi (stan na 03.03), że Ukraińcy stracili ponad 600 wozów opancerzonych oraz czołgów, a także 700 pojazdów specjalnych i lekkich. Na ten moment nie ma jednak dowodów, które poświadczałyby tak wysokie straty ukraińskie. Przedstawiciele władz zachodnich nie przedstawiali estymacji dotyczących utraconego sprzętu.
Według źródeł rosyjskich do 02.03 zginęło ponad 2800 ukraińskich żołnierzy, a 3700 zostało rannych. Ukraina tylko pierwszego dnia podała do publicznej wiadomości straty ludzkie swojej armii (cywilne są codziennie aktualizowane). Pentagon przedstawił 01.03 swoje dane na temat strat ukraińskich oceniając je na około 1500 żołnierzy.
Podsumowanie
Mgła wojny znacząco utrudnia ocenianie strat obu stron. Jeszcze raz podkreślimy, że powyższe liczby traktować należy tylko i wyłącznie jako estymację. Pomóc one mają w zorientowaniu się w bieżącej sytuacji, która jest bardzo dynamiczna. Ilość informacji jakie do nas dociera jest ogromna, a wiele z nich jest wątpliwej jakości. Dlatego też chcieliśmy dać naszym Czytelnikom okazję, by mogli w spokoju zapoznać się z dostępnymi danymi. Mamy nadzieję, że pomoże to w zorientowaniu się ze skali konfliktu, z którym mamy do czynienia.
Źródła
MSZ Ukrainy: https://twitter.com/MFA_Ukraine/status/1499673468794773507
Oryx: https://www.oryxspioenkop.com/2022/02/attack-on-europe-documenting-equipment.html
WHDH: https://whdh.com/news/moscow-nearly-500-of-its-troops-have-been-killed-in-ukraine/
The Times Of Israel: https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/ukraine-says-more-than-40-of-its-soldiers-10-civilians-killed/
The New York Times: https://www.nytimes.com/2022/03/01/us/politics/russia-ukraine-war-deaths.html
Deagel: https://www.deagel.com/Artillery%20Systems/Tunguska-M/a000373
