W sieci można natrafić na różne próby wizualizacji rzekomych fundamentów Wenecji – głęboko zanurzone drewniane pale, dumnie sięgające poziomu wody. Tuż obok nich w dziwny sposób ułożone są drewniane sterty. Takie przedstawienie tych wyjątkowych konstrukcji ma jednak niewiele wspólnego z rzeczywistością. Są to luźne, wprowadzające w błąd interpretacje, co omawiamy w naszym artykule.
Analiza błędów w przedstawionych grafikach
Po pierwsze należy wskazać, iż widoczne wizualizacje, jak ustalił portal Snopes, są dziełem sztucznej inteligencji. Na wielu ilustracjach mających pokazywać fundamenty Wenecji można zauważyć duże, uporządkowane stosy drewna ułożone poziomo pod wodą, spomiędzy których wyrastają pionowe kolumny. Jednak w prawdziwych fundamentach pale wbijane były pionowo w podmokły grunt i zazwyczaj miały 4-5 metrów długości, a niektóre osiągały do 8 metrów. Nie ma tam żadnych poziomych warstw kłód – taki układ byłby niemożliwy do wykonania w bagnistym terenie. Co więcej, na omawianych wizualizacjach brakuje bardzo ważnego elementu, czyli kamiennej warstwy. W rzeczywistości na wbitych palach układano jeszcze drewniane belki, a dopiero na nich kładziono kamień, który stanowił solidną podstawę pod budynki. Oznacza to, że w większości przypadków drewniane pale osadzone są w podmokłej ziemi jednej ze 117 wysepek Laguny Weneckiej, a nie bezpośrednio w wodzie.
Dlaczego budowa Wenecji nie należała do najprostszych?
Wenecja powstała w V wieku naszej ery na terenach mokradeł Laguny Weneckiej. Początkowo były to tylko niewielkie, podmokłe wyspy otoczone słoną wodą Adriatyku. Osiedlili się tam uciekinierzy z upadającego Cesarstwa Zachodniorzymskiego, szukając schronienia przed najazdami barbarzyńców. Problemem dla przybyszów okazał się grunt, który nie nadawał się do tradycyjnego budowania – moczary, błoto, brak stałego podłoża nie pozwalały na wnoszenie budynków w standardowy sposób. W związku z tym cała struktura miasta opiera się na skomplikowanym fundamencie, który z jednej strony pokazuje wyjątkową ludzką pomysłowość, a z drugiej determinację.
Fundamenty na palach – inżynieria na przekór naturze
Rozwiązaniem okazały się pale. Setki tysięcy drewnianych słupów wbijano głęboko w podmokłe dno laguny. Przede wszystkim używano drewna olchowego, a czasem modrzewia lub dębu, ponieważ były to gatunki odporne na działanie wody. Co ciekawe, w wilgotnym, beztlenowym środowisku laguny drewno nie gniło. Z czasem minerały z osadów wniknęły w strukturę słupów i zaczęły je utwardzać.
Pale wbijano ręcznie, a kluczowe znaczenie dla całej konstrukcji miało dotarcie do twardej warstwy gliny. To właśnie ten głęboko położony i gliniasty fundament umożliwiał stabilizację budowli. Czasami słupy osadzano bardzo płytko i ciasno jeden obok drugiego, by zwiększyć ich łączną wytrzymałość. Na tak wbitych słupach układano poziome pokłady z belek i desek, a dopiero na nich stawiano konstrukcje z kamienia i cegły.
W rezultacie – dzięki szczelności błota, ograniczonemu dostępowi do tlenu i mineralizacji drewna – weneckie pale przetrwały wieki. Niektóre budynki do dziś stoją na tych samych podporach, które wbito w ziemię setki lat temu. Jednak takie fundamenty nie są idealne. Z biegiem czasu, pod wpływem ciężaru budowli, glina pod palami zaczęła się zagęszczać i osiadać, a samo drewno ulegało stopniowej degradacji. W rezultacie wiele budynków w Wenecji stoi dziś lekko przekrzywionych, czego najlepszym przykładem są wieże i dzwonnice.
Podsumowanie
Grafiki przedstawiające obraz Wenecji jako miasta na „lesie pali” to mit oparty na błędnie wygenerowanym obrazie przez sztuczną inteligencję. Prawdziwe fundamenty są bardziej skomplikowane i stanowią połączenie drewnianych pali, platform, kamienia i ceramiki w zdecydowanej większości umieszczonych na podmokłych wysepkach. Krążące w sieci fałszywe obrazy znacznie różnią się zatem od rzeczywistej konstrukcji, charakteryzującej się wysoką trwałością.
Źródła
Venice Insider Guide — Venice built on logs of wood on stilts: the details
Snopes — AI-generated image supposedly shows underwater foundation of Venice
UNESCO — Venice and its Lagoon
Geotechnics of Venice and Its Lagoon — Long-term behavior of historical building foundations
Zdjęcia
„Beneath the water layers of a Venice canal and buildings” by Goparoo is licensed under CC BY-SA 3.0
„Wooden Boats Floating on a Canal Between Apartment Buildings” by Gutjahr Aleksandr is licensed under CC0
