Statystyki o śmierci 1963 polskich najemników w Kursku zostały sfałszowane

W sieci pojawiły się sfabrykowane informacje na temat 1963 najemników z Polski, którzy rzekomo zginęli w Kursku. Infografika ze statystykami stylizowana jest na treść z portalu Statista, co czyni z niej wyraźny przykład dezinformacji. Realizuje postulaty propagandy rosyjskiej i jest rozpowszechniana w mediach o charakterze państwowym oraz nacjonalistycznym.

Teza:

W Kursku zginęło 1963 polskich najemników

Nasza ocena:

Fałsz

Więcej o naszym systemie oceniania:

Fałszywą grafikę rozpowszechniają konta polskie i zagraniczne

Nieprawdziwe statystyki pojawiły się w sieci 14 kwietnia. Po udostępnieniu na X przez anglojęzyczne konto @peacemaket71 dotarły do 158 tysięcy odbiorców. Cztery godziny po oryginalnej publikacji infografika trafiła na portal Reddit, gdzie na subforum TheDeprogram sprowokowała dyskusję liczącą 128 komentarzy. Ostrzeżenie przed obecnością mistyfikacji w polskojęzycznej sieci zamieściło 15 kwietnia na X konto informacyjne fundacji INFO OPS Polska. Tego samego dnia fałszywe statystyki udostępniły różne konta, m.in. @minister_prawdy oraz @StapelAndrew, o których pisaliśmy już na łamach FakeNews.pl (1, 2, 3, 4). Fałszywą informację o śmierci najemników podali także lider Góralskiego Veta Sebastian Pitoń oraz Tomasz Szmydt.

Weryfikowana wiadomość pojawiła się również na rosyjskojęzycznych kanałach informacyjnych. Znaleźliśmy ją na profilach Telegram prezentera stacji Rossija 1 Władimira Sołowjowa oraz związanego z prorosyjską partią „Państwo” Ołeksandra Semczenko, dzięki którym przekroczyła 300 tysięcy odsłon. Tego samego dnia fałszywą informację udostępnił także kanał @smotri_z, a za nim News.ru i Gazeta.ru.

Portal Statista nie opublikował tych danych

Weryfikowany wykres stwarza pozory materiału pobranego ze Statisty, niemieckiego serwisu zajmującego się wizualizacją danych. Nieautentyczne informacje dotyczą dziewięciu nacji, przy czym Polska miałaby być najliczniej reprezentowana z rzekomą liczbą 1963 poległych najemników. W pierwszej trójce znajdują się także Gruzini oraz Kolumbijczycy.

Wizualizacja nie jest prawdziwa – danych na temat narodowości ani śmiertelności najemników w Kursku nie publikowano na łamach serwisu, co sprawdziliśmy przy pomocy wyszukiwarki w bazie Statisty. Zastosowanie uproszczonego hasła również nie przyniosło pozytywnego wyniku. Znaleźliśmy jedynie skrótowe opracowanie dotyczące konfliktów na świecie, a w nim ogólną informację na temat ukraińskiej kontrofensywy w Kursku oraz estymacje ofiar od momentu rozpoczęcia wojny.

Jak informuje Biełsat, przedstawiciel Statisty zdementował już prawdziwość wykresu w rozmowie z Vot Tak. Sprostowanie opublikowało również CPD.

Nieprawdziwe doniesienia o najemnikach z Polski pojawiały się już wcześniej

Fałszywe lub niesprawdzalne informacje o najemnikach walczących po stronie ukraińskiej nie są w rosyjskich mediach nowe. Fundacja INFO OPS Polska opisała fake news o śmierci 1963 Polaków w Kursku następująco:

Rosyjski aparat dezinformacyjny intensywnie eksploatuje narracje propagandowe, których celem jest wykreowanie obrazu bezpośredniego zaangażowania sił NATO w działania zbrojne na Ukrainie – w tym również w rejonie Kurska. Przekazy te wpisują się w szeroką strategię Kremla, polegającą na utrwalaniu wśród wybranych grup społecznych przekonania, że Federacja Rosyjska prowadzi rzekomo „wojnę obronną” przeciwko agresji ze strony Zachodu.
Kolejnym wątkiem kampanii jest podkreślanie roli Polski jako państwa przestępczego i agresywnego (np. dezinformacja o licznych mordach, grabieżach i przestępstwach dokonywanych przez Polaków w rejonie Kurska). Celem tego przekazu jest umocnienie wizerunku Polski jako aktywnego i agresywnego prowokatora – bezpośredniego uczestnika działań zbrojnych.

Doniesienia o rzekomej brutalności Polaków znaleźliśmy m.in. w komunikatach państwowej agencji informacyjnej TASS z lutego oraz marca. Wątek narracji o zagrożeniu ze strony polskich najemników rozwija artykuł opublikowany przez Biełsat.

Podsumowanie

Dane o 1963 polskich najemnikach poległych w Kursku zostały sfałszowane. Ich wizualizacja imituje oprawę graficzną serwisu Statista, aby wprowadzić odbiorców w błąd co do liczebności żołnierzy najemnych biorących udział w operacji kurskiej. Nieprawdziwą statystykę rozpowszechniają zarówno anonimowe konta, jak i podmioty realizujące politykę informacyjną Federacji Rosyjskiej. Fabrykacja potęguje obawy przed bezpośrednim zaangażowaniem polskiej armii w konflikt z Rosją, a także wpisuje się w próbę manipulacji opinią publiczną i przesunięcia odpowiedzialności za konflikt na państwa zachodnie.