Ostatnio internet obiegła wieść, że ruch Black Lives Matter został nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla. Wiele osób wyraziło swoje wątpliwości, często nie rozumiejąc w jaki sposób odbywa się proces nominacji. Poniżej wyjaśniamy wątpliwości.
Oburzenie w social media
Rozliczne osoby w social mediach wyrażały oburzenie tą nominacją, często pokazując dość absurdalne porównania. Spore niezrozumienie tematu zaprezentował chociażby Jakub Maciejewski, na łamach Wpolityce.pl., porównując ruch BLM do ISIS czy Al Kaidy, stwierdzając że one też powinny otrzymać nominację do Pokojowej Nagrody Nobla. Wpisy pojawiały się chociażby na Wykopie, na profilu dziennikarza Wojciecha Sumlińskiego czy stronie na fb partii Konfederacja. Mamy nadzieję, że poniższa analiza choć trochę rozjaśni ten temat.
Pokojowa Nagroda Nobla
Nagroda Nobla została ufundowana przez szwedzkiego przedsiębiorcę i wynalazcę, Alfreda Nobla. Pierwsze jej rozdanie miało miejsce w 1901 roku. Rozdaje się ją w sześciu kategoriach:
- fizyki, przez Królewską Szwedzką Akademię Nauk, za „najważniejsze odkrycie lub wynalazek w dziedzinie fizyki”;
- chemii, przez Królewską Szwedzką Akademię Nauk, za „najważniejsze odkrycie lub postęp w dziedzinie chemii”;
- fizjologii lub medycyny, przez Instytut Karolinska, za „najważniejsze odkrycie w dziedzinie fizjologii lub medycyny”;
- literatury, przez Akademię Szwedzką, za „wybitną pracę na rzecz idealistycznych tendencji”;
- Pokojowa Nagroda Nobla, przez Norweski Komitet Noblowski, za „najlepszą pracę na rzecz braterstwa między narodami, likwidacji lub redukcji stałych armii oraz za udział i promocję stowarzyszeń pokojowych”;
- Nagroda Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii (od 1968 roku).
Interesująca nas, Pokojowa Nagroda Nobla, jako jedyna (zgodnie z wolą Alfreda Nobla) jest przyznawana przez Norweski (a nie szwedzki) Komitet Noblowski. Jest to również jedyna kategoria nienaukowa. Oparta jest w znacznej mierze o preferencje i światopogląd zgłaszających, a te mogą być najróżniejsze. Wśród osób, które mogą zgłaszać kandydatury są między innymi członkowie parlamentów i rządów z każdego kraju.
Z setek zgłoszeń, które docierają do Norweskiego Komitetu Noblowskiego, ten zawęża tę grupę do 20-30 osób lub organizacji. Obrady trwają wiele miesięcy od lutego do października, kiedy ogłasza się laureatów. W rekordowym roku 2016 zgłoszono 376 kandydatów, a w 2020 Komitet musiał przejrzeć 318 nominacji. Warto dodać, że lista nominowanych pozostaje tajna przez 50 lat, chyba że osoba zgłaszająca sama, publicznie ogłosi kogo nominowała.
W historii Pokojowej Nagrody Nobla mieliśmy rozliczne kontrowersyjne kandydatury, które wynikają z samej istoty tej kategorii. Najsłynniejszą jest chyba dwukrotna nominacja Józefa Stalina w 1945 i 1948 roku za wysiłki w zakończeniu II Wojny Światowej oraz żartobliwa nominacja dla Adolfa Hitlera w 1939 roku, która jednak nie została przyjęta zgodnie z intencjami autora, więc ten wycofał kandydaturę. Również Benito Mussolini otrzymał podwójną nominację w 1935 roku. Więcej o ciekawostkach dotyczących Nagrody można poczytać tutaj.
Nominacja dla ruchu BLM
Nominacja dla ruchu Black Lives Matter została zgłoszona przez Pettera Eide, członka norweskiej, lewicowej partii Sosialistisk Venstreparti (SV). W uzasadnieniu kandydatury Eide pisał między innymi:
“I find that one of the key challenges we have seen in America, but also in Europe and Asia, is the kind of increasing conflict based on inequality. Black Lives Matter has become a very important worldwide movement to fight racial injustice. They have had a tremendous achievement in raising global awareness and consciousness about racial injustice.”
Tłumaczenie:
„Uważam, że jednym z kluczowych wyzwań, jakie widzieliśmy w Ameryce, ale także w Europie i Azji, jest rodzaj narastającego konfliktu opartego na nierównościach. Black Lives Matter stało się bardzo ważnym światowym ruchem zwalczającym niesprawiedliwość rasową. Osiągnęli ogromnie dużo w podnoszeniu globalnej świadomości i zrozumieniu niesprawiedliwości rasowej”.
Eide wskazywał również, że tradycja dawania Pokojowej Nagrody Nobla dla działaczy antyrasistowskich jest dość długa. Faktycznie nagrody otrzymywały takie osoby jak: południowoafrykańscy działacze społeczni – Albert Luthuli (1960) i Nelson Mandela (1993) czy amerykański lider ruchów antyrasistowskich Martin Luther King (1964). Norweski polityk wskazywał również, że zgodnie z badaniem Armed Conflict Location and Event Data 93% protestów Black Lives Matter, które przetoczyły się przez USA, na wiosnę i lato 2020 było pokojowych.
Nobel dla Donalda Trumpa?
Warto w tym miejscu również zwrócić uwagę na to, że nominację do Pokojowej Nagrody Nobla otrzymał również Donald Trump. Jego kandydaturę przedstawił Christian Tybring-Gjedde, działacz prawicowej, norweskiej partii Progress (FrP). Zwracał on szczególną uwagę na normalizację stosunków między Izraelem, a Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi, która według niego była zasługą byłego już prezydenta USA. Uzasadniał swoje zdanie następująco:
“(…) I think he has done more trying to create peace between nations than most other peace prize nominees. As it is expected other Middle Eastern countries will follow in the footsteps of the UAE, this agreement could be a gamechanger that will turn the Middle East into a region of cooperation and prosperity.”
Tłumaczenie:
„(…) Myślę, że uczynił więcej, starając się stworzyć pokój między narodami, niż większość innych nominowanych do pokojowej nagrody. Zgodnie z oczekiwaniami, inne kraje Bliskiego Wschodu pójdą w ślady ZEA, umowa ta może obrócić sytuację, która zmieni Bliski Wschód w region współpracy i dobrobytu.”
Po ataku zwolenników Donalda Trumpa na Kapitol, norweski polityk stwierdził, że “będzie miał niewielki problem z obroną tej nominacji” (“a little difficulty defending that nomination” – tłum. red.).
Podsumowanie
Jak widać nawet w tym samym roku do Pokojowej Nagrody Nobla mogą zostać zgłoszone bardzo skrajne kandydatury. Od początku ta noblowska kategoria jest bardzo silnie upolityczniona. Prawie zawsze nominacje i laureaci wywołują szerokie kontrowersje. Ilość osób które mogą prezentować kandydatury i liczba tych, którzy nominację mogą otrzymać jest naprawdę długa. Oznacza to, że w ramach tej nagrody będą się ścierać najróżniejsze wizje pokoju i działalności na rzecz lepszego współżycia narodów, a także często skrajne, poglądy polityczne.
Źródła
The Noble Prize: https://www.nobelprize.org/
The Guardian: 1. https://www.theguardian.com/world/2021/jan/29/black-lives-matter-nobel-peace-prize-petter-eide-norweigan-mp; 2. https://www.theguardian.com/us-news/2020/sep/09/norwegian-far-right-mp-nominates-donald-trump-for-nobel-peace-prize
The New York Times: https://www.nytimes.com/article/nobel-peace-prize-nominations.html
Zdjęcie ilustracyjne: “Black Lives Matter Protest 6/6/20 – Washington, DC [Explored]” by Geoff Livingston is licensed under CC BY-NC-ND 2.0
