Ekonomiczny bilans migracji

Jednym z najczęściej powtarzanych mitów dotyczących migracji jest przekonanie, że migranci przyjeżdżają po zasiłki i obciążają system socjalny. Tego typu stwierdzenia, będące źródłem napięć społecznych, często pojawiają się w debacie publicznej. Jednak w rzeczywistości większość osób z doświadczeniem migracji przybywa do Polski z zamiarem podjęcia pracy i samodzielnego utrzymania się.

Zapraszamy na Tydzień Edukacji Globalnej z FakeNews.pl! Od 17 do 21 listopada będziemy publikować serię wpisów prezentującą rzetelne informacje na temat migracji w odniesieniu do popularnych mitów, które krążą w przestrzeni publicznej. Opowiemy również o tym, czym jest edukacja globalna czy co oznacza globalne Południe i Północ.

Dotychczasowe artykuły opublikowane w ramach TEG:

„Życie na koszt podatnika”

W 2024 roku zdecydowana większość migrantów z Ukrainy w Polsce utrzymywała się z własnej pracy. Wynagrodzenia stanowiły około 90% dochodów imigrantów przedwojennych oraz około 76% dochodów uchodźców. Ich praca i związany z nią wzrost produktywności po stronie polskich firm i pracowników doprowadziły do podwyższenia polskiego PKB kolejno: w 2022 roku o 1,5%, w 2023 roku o 2,3%, a w 2024 roku o 2,7%.

Jakie wsparcie przysługuje migrantom w Polsce

Bez względu na kraj pochodzenia i powody przyjazdu, osoby migrujące do Polski muszą podjąć pracę, aby zapewnić sobie środki do życia i integrację ze społeczeństwem. Motywacje do migracji są zróżnicowane, przy czym migranci przybywający z powodu pracy są postrzegani przez opinię publiczną bardziej pozytywnie niż migranci przybywający z powodu przymusu, takiego jak na przykład ucieczka przed wojną. Mimo pojawiających się argumentów, że wsparcie socjalne jest główną motywacją przyjazdu, w praktyce pomoc jest ograniczona.

W ubiegłym roku w Polsce złożono 17 tys. wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej, przy czym dwie największe grupy wnioskodawców stanowili obywatele Ukrainy i Białorusi. Urząd do Spraw Cudzoziemców wydał decyzje wobec 12 tys. osób. Według stanu na 31 maja 2025 r. 3131 osób posiadało w Polsce ważne dokumenty pobytowe z nadanym statusem uchodźcy, natomiast 17 046 osób miało ważne dokumenty pobytowe związane z udzieloną ochroną uzupełniającą.

W Polsce osoby w procedurze uchodźczej przebywające w ośrodkach nie mogą podjąć pracy przez pierwsze pół roku i otrzymują jedynie minimalne wsparcie na poziomie podstawowych potrzeb. W tym czasie otrzymują m.in.: 70 zł „kieszonkowego” na środki higieniczne i inne artykuły, 3 posiłki dziennie, miejsce w ośrodku oraz opiekę zdrowotną. Dopiero osoby, którym przyznano ochronę międzynarodową, mogą ubiegać się o świadczenia takie jak 800+. Osoby te mogą też zawnioskować o mieszkanie poza ośrodkiem, wtedy otrzymują 750 zł miesięcznie na wszystkie wydatki. Taka decyzja może wynikać m.in. z faktu, że ośrodki dla cudzoziemców znajdują się raczej w mniejszych miastach, często w miejscach, w których znalezienie pracy jest bardzo trudne. Pozostali migranci muszą od pierwszego dnia legalnego pobytu utrzymywać się samodzielnie — pracować i odprowadzać składki oraz podatki lub finansować własne studia i życie w Polsce.

Pierwsze pozwolenie na pobyt wydane w Polsce ze względu na przyczynę w 2024

Jednym z najczęściej powtarzanych argumentów w dyskusji o migracji są rzekomo wysokie koszty świadczeń socjalnych, które miałoby ponosić państwo. Udział osób korzystających z zasiłków jest jednak wśród migrantów marginalny — większość zainteresowana jest legalną pracą i samodzielnym utrzymaniem. Według danych Banku Gospodarstwa Krajowego wpływy z podatków i składek migrantów z Ukrainy do polskiego budżetu wyniosły w 2024 roku około 15,1 mld złotych, podczas gdy wydatki na świadczenia z programu „Rodzina 800+” to około 2,8 mld złotych. Z kolei w kontekście danych Narodowego Funduszu Zdrowia dotyczących opieki zdrowotnej, składki od Ukraińców pracujących w Polsce znacznie przewyższają koszty ich leczenia. W 2024 roku składki wyniosły około 3,8 mld zł, podczas gdy koszty leczenia sięgały 2,2 mld zł. Przy czym składki od obywateli Ukrainy pokrywają z nadwyżką także koszty leczenia grupy niepracującej, która otrzymała świadczenia w związku z wojną.

W 2024 roku zdecydowana większość migrantów z Ukrainy w Polsce utrzymywała się z własnej pracy — wynagrodzenia stanowiły około 90% dochodów imigrantów przedwojennych oraz około 76% dochodów uchodźców. Bardzo wysoki był też poziom aktywności zawodowej. Udział osób pracujących wśród imigrantów był wyraźnie wyższy niż wśród polskich obywateli. Pomoc socjalna nie była wskazywana jako kluczowa potrzeba, a najważniejsze oczekiwania dotyczyły ułatwień legalizacji pobytu, nauki języka polskiego i wsparcia w znalezieniu pracy. Jednocześnie 40% migrantów finansowo wspierało bliskich w Ukrainie. Główne motywacje do dłuższego pobytu wiązały się z pracą i możliwością utrzymania rodziny, a nie z korzystaniem z pomocy socjalnej.

Statystyki dotyczące migrantów z Ukrainy na polskim rynku pracy

Podsumowanie

Rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji dotyczących zakresu pomocy socjalnej dla migrantów prowadzi do wzrostu uprzedzeń społecznych oraz szerzenia dezinformacji, co znacznie utrudnia prowadzenie rzetelnej debaty publicznej. W rzeczywistości realna skala wsparcia jest ograniczona i nie stanowi istotnej motywacji do migracji.

Dane Narodowego Banku Polskiego wskazują jednoznacznie, że podstawową motywacją migrantów do pobytu w Polsce jest przede wszystkim możliwość podjęcia pracy oraz utrzymania siebie i bliskich. Pomoc socjalna nie jest z kolei deklarowana jako główny czynnik przyjazdu. Większość migrantów pozostaje aktywna zawodowo, regularnie odprowadza składki i podatki oraz korzysta ze środków utrzymania w podobny sposób jak obywatele polscy, wspierając funkcjonowanie systemu finansowego państwa.

Źródła

NBP: Publikacje o przepływach migracyjnych

Deloitte: Analiza wpływu uchodźców z Ukrainy na gospodarkę Polski

EMIC: 8 (pogłębionych) lekcji o migracjach

Urząd do Spraw Cudzoziemców: Ochrona międzynarodowa w 2024 r.

Urząd do Spraw Cudzoziemców: Rodzaje przyznawanej pomocy

PAP: 3131 osób ma w Polsce status uchodźcy. Dziś dzień solidarności ze zmuszonymi do ucieczki z kraju

PAH: Odpowiedzi na najczęściej wykorzystywane argumenty w kontekście migracji

BGK: Wpływ migrantów z Ukrainy na polską gospodarkę

rynekzdrowia.pl: Ile faktycznie kosztuje leczenie Ukraińców w Polsce? Dane z NFZ zmieniają spojrzenie

Grafika

Autorka: Ewa Hotloś, @htlos

Projekt współfinansowany w ramach polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP. Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej.